Centros de menores Monteledo e Montefiz, están ben atendidos os novos usuarios?

Os menores que se atopan nas instalacións de Monteledo e Montefiz, no complexo de Montealegre (Ourense) levan sobre os seus ombreiros medidas xudiciais de face á súa reinserción na sociedade. Con todo, representantes do persoal educador de ambos os centros denuncian falta de interese e compromiso por parte da empresa adxudicataria destes centros (Ginso) e da Consellería de Política Social (e por extensión da Xunta). A parte, existen diverxencias entre os salarios que reciben estes traballadores con respecto a outros que realizan os seus mesmas funcións baixo outras administracións ou empresas. Tentaron contactar coa conselleira Faviola García, responsable de Política Social, pero até o momento non conseguiron sequera vela. Pola súa banda, salvo unhas contadas ocasións, a concesionaria só estivo presente as primeiras semanas e, segundo fontes laborais, delegou toda a carga na dirección. 

DIFERENZAS E NECESIDADES

Monteledo é un centro no que se realiza a “reforma tradicional” do menor por un delito tipificado. Montefiz é onde van aqueles menores que necesitan unha medida terapéutica e é o único en toda Galicia. Con todo, houbo un momento no que Montefiz non conseguía atender a todos os menores enviados polos tribunais así que se habilitou un módulo en Monteledo. “A estes raparigos con medidas terapéuticas atendémolos en Monteledo co mesmo persoal e educadores, salvo que é necesario un psicólogo clínico e conta coa asistencia dun psiquiatra que vai cada semana” di Xermán Estévez, delegado sindical da CIG.

“A lista de espera para Montefiz era imposible de atender, vímonos desbordados e por iso abriuse o módulo de Monteledo” sinala Marián Feijoo-Montenegro, tamén delegada sindical da CIG en Montefiz. “O que ocorre é que estes menores necesitan unha atención personalizada porque o abanico de casos é moi amplo”. O tema subxacente é a falta de persoal, de recursos humanos suficientes para atender a toda a poboación usuaria do centro. 

O cociente é de catro menores por educador, isto segundo o decreto da Xunta de Galicia para menores do ano 2005. Con todo, na actualidade, Montefiz ten un cociente de seis menores por educador. O problema xorde cando un usuario necesita a atención exclusiva dun educador durante 24 horas, tal como figura no protocolo antisuicidio do centro. “Isto leva a que os demais educadores repártanse o cinco menores do educador que atende ao usuario baixo supervisión” di Marián Feijoo-Montenegro. A consecuencia é que aumenta o risco de agresións entre os menores ou dos menores ao educador. “En Montefiz ninguén veu a ver o estado das duchas por exemplo, porque cando non salgue conxelada salgue hirbiendo e non se busca solución”.

RECLAMAN ATENCIÓN 

Os dous centros están xestionados pola Fundación Ginso que entrou tras un concurso da Xunta de Galicia. A anterior concesionaria, Diagrama, decidiu deixar estes módulos porque “non lle daban as contas”. “Ginso debeu estar presente aquí tres veces en seis meses” sinala Estévez. “En total, a fundación recibiu 50 millóns de euros, quizá pensando en que poderán estar catro anos e outro catro máis”. E este diñeiro como repercute nos centros? “Debería repercutir nunha mellora das instalacións, dignificación do convenio dos traballadores ou a mellora na comida dos usuarios, aínda que debemos dicir que con Ginso si mellorou”

“Ginso arribou no principio do ano e estivo presente dous ou tres semanas, comprou algo de material e fóronse, non houbo interacción suficiente con traballadores e usuarios” di Marián. “Pódese dicir que os menores están mellor atendidos polo persoal que pola propia fundación, é coma se non hai unha morte aquí non aparece ninguén”. Pero si houbo certos cambios en canto á asunción de responsabilidades. “A asociación delegou todo o poder de decisión nas direccións dos centros, por iso cando a Xunta chama á dirección esta adoita maquillar a realidade” e o máis grave é que “as autoridades o saben pero aquí hai conivencia entre goberno autonómico e empresas”.

Aínda así, a pregunta que xorde é por que as autoridades públicas non asumen a responsabilidade destes centros. Poderíase deducir unha falta de interese ou o querer apartar esta cuestión do aparello administrativo. “A Xunta non desexa ter isto baixo a súa tutela desde que se aprobou a lei 5/2000, e o mesmo sucede noutras autonomías, é un non querer saber nada de problemas con menores” reflexiona Estévez. Os problemas en teoría van á fundación que recibe o diñeiro despois dunha licitación que, como a maioría, poden ser máis ou menos polémicas. 

FALTA DE HUMANIDADE?

Os vellos e falsos mitos sobre os centros de menores aínda flotan no ambiente e resultan nocivos e estigmatizantes para os menores que estiveron nalgún centro. Por outra banda, como xa se apuntaba anteriormente, as autoridades pretenden desfacer ou non traballar por elas mesmas cuestións relacionadas con menores. Pero, é xusto ou útil deixar en mans privadas a atención a menores con problemas sociais ou mesmo de índole psiquiátrica?

“A Xunta lávase as mans ao deixar a xestión baixo entidades privadas teoricamente sen ánimo de lucro” di Estévez que sentenza “se está xogando coa seguridade das persoas”. A non contratación de máis persoal leva a situacións como “cando os menores están no seu cuarto e necesitan ir ao baño deben esperar a que alguén lles abra e libere o lugar para facer as súas necesidades”. Isto pode facer que un menor, no tempo que espera non resista e faga as súas necesidades en calquera lugar. 

“Cando dinche 'non sinto ben, quero ir á miña habitación' e a resposta non é inmediata, o neno explota de maneira violenta” di Marián. “Isto crea unha situación de risco entre os menores e cara a nós” ante un estalido de ira. “O normal é que fale co educador pero volvemos ao de sempre, non temos persoal e a Xunta sábeo”. A impresión entre o colectivo de traballadores nestes centros é que “nos ven como un colectivo moi minoritario, como unha parte ínfima da sociedade que sofre, é coma se o seu filosofía resumir en: se non pasa nada, non se fará nada”.

Enviouse un email a Política Social para falar sobre este tema, de momento non se recibiu resposta.