O braille cumpre 200 anos: O sistema de lectoescritura que revolucionou o coñecemento para persoas cegas

Cada 4 de xaneiro conmemórase o Día Mundial do Braille, e, ademais, este ano, celébrase o 200 aniversario desde a invención deste sistema de lectoescritura tan importante para millóns de persoas cegas en todo o mundo.

O ONCE destacou que este sistema marcou "unha gran diferenza" para o día a día das persoas cegas e supuxo unha revolución en canto o seu acceso á cultura, á educación e á vida diaria en xeral e que "en só dous séculos foi capaz de evolucionar desde o punzón para marcar os puntos á máis moderna tecnoloxía".

"O braille soubo adaptar e evolucionar, en apenas dous séculos, a un maior ritmo que a escritura tal e como a coñecemos", sinala a organización, que lembra que, desde a súa invención por Luís Braille en 1825, este sistema soubo amoldarse e permitir que as persoas cegas puidesen acceder á lectura e a escritura en igualdade de condicións.

A xefa da Unidade de Braille da ONCE e da Comisión Braille Española, Mariña Vermellas, destacou que para as persoas cegas este sistema "supuxo un antes e un despois": "Derrubáronse unha chea de barreiras".

A historia da escritura para persoas cegas tivo os seus primeiros achegamentos cos franceses Valentín Haüy e a súa impresión de letras normais en relevo, ou Charles Barbier, militar autor dun código de puntos para envío de mensaxes cifradas no exército, que sería a inspiración para que, en 1825, un moi novo Louis Braille propuxese o actual sistema.

"Antes estabamos illados da sociedade e agora, con todo, estamos totalmente integradas e isto foi posible grazas ao braille", insiste Vermellas.

Actualmente, o braille está presente en calquera aspecto da vida diaria dunha persoa cega: desde o braille nos medicamentos e alimentos, nos seus desprazamentos diarios, na súa forma de acceder ao lecer e a cultura, até no seu traballo, grazas ás liñas braille, lectores de pantalla ou almacenamentos dixitais.

En 200 anos o braille, lonxe de converter nun inimigo das novas tecnoloxías, convertéronse en grandes aliadas grazas ás diferentes oportunidades que ofrecen para enriquecer e adaptar este sistema de lectoescritura ás diferentes necesidades dos usuarios.

"Ao longo destes anos desenvolveuse un método premiado internacionalmente para o sistema braille para os máis pequenos, Braitico, e creouse outro método para adultos Ponche a punto. Ademais, nestes anos creouse un novo editor de textos braille, Ebrai, que se converteu nun dos mellores do mundo, en constante evolución e ao que se pode acceder de forma gratuíta desde calquera parte do planeta, favorecendo o acceso ao braille para persoas cegas doutros lugares do mundo", comentou a directora do Servizo Bibliográfico da ONCE, Carmen Bayarri.

NOVOS DISPOSITIVOS QUE ACOMPAÑAN Ás PERSOAS CEGAS 
Ademais, grazas ás novas tecnoloxías se han desenvolvidos dispositivos que acompañan ás persoas cegas no seu día a día, xa sexa na educación, no traballo ou no seu tempo libre. Como as coñecidas liñas braille, os lectores de pantalla e, mesmo, dispositivos máis pequenos para os teléfonos móbiles como o Teclado Braille Fale ONCE.

Con motivo da celebración do seu segundo centenario preparáronse varias actividades. "Comezamos coa nosa participación no Congreso que organiza o Consello Iberoamericano do Braille no Porto, lanzaremos a segunda edición do concurso Braille Nova, esperamos que se aprobe o Real Decreto da Etiquetaxe Braille nos produtos de consumo e que, por fin, consigamos que este código de lectoescritura sexa recoñecido pola Unesco como Patrimonio Cultural Inmaterial da Humanidade", subliñou Mariña Vermellas.

A ONU proclamou en 2019 Día Mundial do Braille o 4 de xaneiro, nacemento de Louis Braille (1809-1852) creador deste sistema de lectoescritura que hoxe utilizan 285 millóns de persoas cegas en todo o mundo.

Son seis puntos que, con 64 combinacións, úsanse para compor letras e números, escribir en calquera idioma, ler partituras ou anotar partidas de xadrez.

Desde o ONCE impúlsase o uso do braille co obxectivo de que os afiliados á organización e o resto da cidadanía poidan coñecer e gozar deste código de lectoescritura desde todos os seus ámbitos: educativo, cultural, o uso do braille na vida cotiá, no lecer e en moitas outras vertentes.

O coñecemento e o uso do braille é xa habitual en colexios e universidades, e está presente en envases de produtos alimenticios e de medicamentos, botoneras de ascensor, cartas de restaurantes, etc., o que supón unha gran mellora na vida cotiá das persoas cegas ou con baixa visión.