Galicia responde á caída do consumo de leite coa nova Únicla A2 de Clun

A cooperativa galega CLUN  presentará este xoves a súa nova aposta: Únicla A2, un leite que conserva as calidades da marca orixinal pero cunha importante diferenza, é 100% A2, o que a fai máis dixestiva. Esta renovación responde á crecente demanda de produtos lácteos adaptados a consumidores con sensibilidades dixestivas e á procura de opcións máis naturais dentro do mercado.

Únicla A2 non contén beta-caseína A1, unha proteína presente no leite convencional que, segundo diversos estudos, pode xerar molestias dixestivas nalgunhas persoas. Ao eliminar este compoñente, ofrécese un produto máis fácil de asimilar sen alterar o seu valor nutricional.

O consumo de leite en España atravesa un momento crítico. En 2023, rexistráronse 2.045 millóns de litros consumidos, unha caída de máis de 80 millóns respecto ao ano anterior, segundo datos recentes. Este descenso responde o auxe de alternativas vexetais e a un cambio nos hábitos dunha poboación cada vez máis envellecida. Hai que ter en conta que  a inicio de século consumíase en España 4.000 millóns de litros anuais.

A posta de longo de Únicla A2 contará con figuras destacadas como a conselleira de Medio Rural, María José Gómez, o presidente de CLUN, José Ángel Branco, e o director xeral, Juan Gallástegui. A eles sumaranse expertos como Ismael Martínez, responsable de innovación da cooperativa, e académicos da Universidade de Santiago de Compostela (#USC), entre eles o reitor Antonio López e catedráticos de Nutrición, Bromatología e Enxeñaría Química. Tamén estará presente Paula Fajardo, doutora en Bioloxía vinculada a ANFACO.

A clave de Únicla A2 está na súa composición: provén de vacas seleccionadas xeneticamente para producir unicamente beta-caseína A2, eliminando a variante A1 presente no leite convencional. Esta diferenza reduce a liberación de beta-casomorfina-7 (BCM-7), un péptido ligado a molestias dixestivas como hinchazón ou gases en persoas sensibles. Investigacións, como a publicada en 2016 nunha revista europea de nutrición clínica, apoian que quen optan por leite A2 experimentan menos discomfort, unha vantaxe que CLUN busca destacar fronte a un público que valora a saúde dixestiva sen renunciar ao sabor tradicional.

 Máis aló dos seus beneficios para os consumidor produtos como o que se lanza esta semana tienem un atractivo económico claro.  Ao ser premium permite prezos e superiores aos do leite estándar, un alivio para gandeiros e industria nun contexto de marxes axustadas e custos disparados —o penso, disparado desde o inicio da guerra de Ucraína, supón o 80% dos gastos dunha granxa—. 

Aínda que en España o mercado do leite A2 aínda é reducido, o seu potencial é innegable. En rexións como Asia-Pacífico, o consumo crece a un ritmo do 22,1% anual, segundo analistas do sector.

Para producir leite A2, é necesario contar con vacas que xeneticamente só produzan beta-caseína A2, o que implica unha selección específica do gando. Aínda que este proceso supón un investimento inicial, tamén abre a porta a mercados internacionais onde o leite A2 xa é unha referencia en alimentación. O será tamén en Galicia?

Como se seleccionan as vacas para producir leite A2?

O punto de partida é analizar o perfil xenético das vacas. Non todas producen naturalmente leite con só beta-caseína A2; nas explotacións convencionais, os animais adoitan ter unha combinación das variantes A1 e A2, determinadas polos xenes que herdan. Para identificar ás vacas "puras A2", realízanse probas xenéticas mediante mostras de ADN, xeralmente extraídas de pelo, sangue ou tecido. Estas probas detectan os alelos responsables da produción de beta-caseína, centrar no xene CSN2, que codifica esta proteína.

Unha vez identificadas as vacas co genotipo A2/A2 (é dicir, que só producen beta-caseína A2), os gandeiros sepáranas do resto do rabaño ou as destinan especificamente á produción de leite A2. No caso de CLUN, esta selección forma parte dun programa rigoroso para garantir que o leite Únicla A2 cumpra co estándar de ser 100% A2, como se destacou na súa presentación do 13 de marzo.

Se unha explotación non conta con suficientes vacas A2/A2, pódese recorrer á cría selectiva. Isto implica cruzar touros e vacas co genotipo axeitado para aumentar a proporción de exemplares A2 no rabaño. Este proceso require tempo, xa que os resultados ven a longo prazo, pero asegura a sustentabilidade da subministración. Ademais, nalgúns casos, os produtores optan por adquirir directamente vacas certificadas como A2 para acelerar a transición.

O proceso non é sinxelo, nin rápido, nin barato. As probas xenéticas teñen un custo, e a selección implica un investimento inicial notable.