Os concellos do Barbanza súmanse a Sogama e pon fin ao seu sistema propio de lixos

A partir deste xoves, 1 de xaneiro, o histórico sistema de xestión de residuos da Mancomunidade Serra do Barbanza desaparece formalmente para dar paso ao modelo autonómico xestionado pola Sociedade Galega do Medio Ambiente (Sogama), pondo fin a unha crise de tratamento de lixos que se prolongou durante anos na zona.

A conselleira de Medio Ambiente e Cambio Climático, Anxos Vázquez, presidiu en Santiago a firma deste acordo estratéxico entre o presidente de Sogama, Javier Domínguez, e o máximo responsable da mancomunidade, Pablo Lago. Este paso supón que, desde o primeiro día do ano, os residuos domésticos dos nove municipios que integran a entidade —Ames, Brión, Carnota, Lousame, Muros, Noia, Pontecesures, Porto do Son e Rois— pasarán a ser procesados baixo a infraestrutura da empresa pública para garantir unha xestión sostible dos refugallos.

O documento rubricado establece unha vixencia inicial de cinco anos, período no cal a mancomunidade poderá facer uso das plantas de transferencia máis próximas, como as situadas en Boiro, Santiago ou Cee. Con todo, este cambio non é só administrativo, xa que obriga aos concellos a realizar un esforzo técnico importante para adaptar o seu actual sistema de colectores e os métodos de recollida ás esixencias da normativa europea de separación en orixe.

O colapso do sistema alternativo

Durante décadas, a Serra do Barbanza funcionou cun modelo de xestión propio baseado na planta de Lousame, que naceu como unha alternativa ao sistema impulsado pola Xunta en Cerceda. Mentres o resto de Galicia uníase a Sogama, este nove concellos apostaron por un tratamento diferenciado que, co tempo, comezou a mostrar graves debilidades estruturais debido á falta de investimento e á imposibilidade de procesar o volume de lixo xerado pola súa poboación.

A principal debilidade que precipitou este cambio foi a saturación das súas instalacións, especialmente tras a colmatación do vaso de vertedura da planta de Lousame. Ante a falta de espazo propio, a mancomunidade viuse obrigada a remitir os seus rexeitamentos ao vertedoiro de Sobrado dos Monxes, unha solución temporal que agora chega ao seu fin ao esgotar a vida útil de devandito recinto, o que forzou clausúraa definitiva deste vertedoiro.

Desde a Xunta de Galicia subliñouse que esta adhesión é o resultado de meses de negociacións intensas para resolver unha situación que a entidade supramunicipal arrastraba desde facía tempo. O obxectivo final é evitar un baleiro na xestión de residuos e asegurar que os cidadáns reciban o mellor servizo posible, integrar nunha rede que ofrece maiores garantías ante a exixente lexislación medioambiental vixente.

Reforzo técnico en Cerceda

Para absorber esta nova carga de traballo, Sogama pon en valor os recentes investimentos realizados no complexo medioambiental de Cerceda, que en 2019 recibiu unha inxección de 31 millóns de euros. Estas obras permitiron que a planta aumentase a súa capacidade de tratamento nun 81%, o que lle outorga o músculo necesario para xestionar o millón de toneladas anuais de lixo e asumir sen dificultades a incorporación dos municipios do Barbanza.

A eficiencia do modelo Sogama preséntase agora como a solución para cumprir coas directivas europeas, que penalizan o envío de residuos a vertedoiro e premian a reciclaxe e a valorización enerxética. Coa entrada destes nove concellos, Sogama pasará a xestionar os residuos de 295 municipios galegos, o que supón dar servizo ao 97% das entidades locais e alcanzar a unha poboación de 2,3 millóns de persoas.

O acordo tamén contempla que Sogama colaborará activamente en campañas de información e formación dirixidas aos veciños do Barbanza. O éxito desta transición dependerá en gran medida de que a cidadanía comprenda os novos hábitos de depósito de lixo, fundamentais para reducir os custos de tratamento e mellorar as taxas de recuperación e reciclaxe de materiais.