Seguridade no SAF: "A violencia laboral non é un feito illado e a contorna familiar dos usuarios pode xerar perigo"

A convocatoria para establecer un protocolo de seguridade no Servizo de Axuda non Fogar (SAF) de Galicia responde a unha situación crítica de violencia laboral externa, acelerada polo asasinato dunha traballadora no Porriño no verán de 2025. A FEGAMP  convocou para o 4 de novembro unha mesa urxente para debater o borrador deste protocolo, con participación da Xunta, sindicatos, patronais e o Colexio Oficial de Traballo Social. O que chama a atención é que nunha primeira reunión celebrada o 9 de setembro deste ano entre FEGAMP, Xunta, sindicatos e empresarios, decídese que o ISSGA, cos borradores achegados polas diferentes partes asistente, elabore un borrador co protocolo. Apenas catro días despuñes, 13 de setembro, o presidente da Xunta, Alfonso Rueda, anuncia no Parlamento a existencia do borrador co protocolo de seguridade. 

 Motivos da convocatoria

A demanda dun protocolo de seguridade leva máis dunha década reclamar por parte dos sindicatos, especialmente a CIG, que viñan alertando dos riscos que afrontan as traballadoras e traballadores do SAF —así como de centros de día e residencias— ao atender a maiores e dependentes en condicións moi precarias. "O asasinato da compañeira Teresa intensificou a urxencia, evidenciando que a violencia laboral non é un feito illado e que a contorna familiar dos usuarios tamén pode xerar perigo", sinala Pedro Pérez de CIG-Servizos.

A convocatoria responde tanto á presión sindical como á falta de accións preventivas das empresas do sector, que non cumpren coas obrigacións legais de avaliación de riscos e protección da saúde e seguridade.  

O borrador e o protocolo

Os sindicatos, traballadoras e outros axentes sociais esixiron á Xunta a creación de protocolos de seguridade para persoal do SAF.  Desta forma o 9 de setembro reuníronse nunha "mesa de traballo" convocada pola FEGAMP, a propia Federación, Xunta, representada polo ISSGA e a Subdirección Xeral de Autorización e Inspección de Servizos Sociais, empresarios con Agesaf e Asade, o Colexio Oficial do Traballo social de Galicia e os sindicatos CCOO, CIG e UXT.

En devandita reunión achegáronse distintos documentos por parte dos asistentes e acordouse que o ISSGA elaborase un borrador co protocolo partindo das achegas entregadas na mesa de traballo. Este documento debería incluír a formación en prevención de violencia, resolución de conflitos e control da tensión, así como a posibilidade de acompañamento cando exista risco e rexistro sistemático de incidentes.

Ademais disto, o presidente da FEGAMP, Alberto Varela, non deixou pasar a ocasión para lembrarlle ao goberno galego que "a alta demanda deste servizo e as particulares condicións territorial de cada concello, ademais da falta de financiamento que padecen, fai cada vez máis complicada a xestión por parte dos municipios". 

"A sopresa é que o 24 de setembro o presidente da Xunta anuncia que o protocolo se presentará en outubro", sinala Pérez. CIG Servizos di non ler aínda o documento e por iso pediu unha nova convocatoria da mesa de traballo.

Postura de FEGAMP

A FEGAMP mostrou receptividade á elaboración do protocolo, solicitando tanto o documento borrador á Xunta como a convocatoria da mesa urxente. Reclama adaptar o servizo municipal para cumprir cos criterios de seguridade na atención domiciliaria, así como axilizar a negociación sobre o novo financiamiento do SAF, sinalando o déficit orixinado polo custo compartido entre administracións e usuarios.

O presidente de FEGAMP, Roberto Varela, insiste en que "o protocolo é clave para dar resposta ás necesidades reais dos concellos, que xestionan o SAF pero non teñen plena competencia nin recursos para actuar ante emerxencias sociais e laborais".​​ Ao final, o financiamento é o elemento crave para acelerar procesos dentro do SAF. 

Respecto disto último, moitas voces acusan á Consellería de Política Social non mostrou moita intención de acelerar o proceso, e mantén que a negociación laboral debe corresponder aos axentes sociais, non á Administración. Aínda así, o financiamiento do SAF segue sendo insuficiente, a Xunta achega só unha parte minoritaria do custo por hora. De 24 euros a hora, 12 son achegados polos concellos, a Xunta achega 5 euros e o Estado 7 euros.

Posturas políticas

O anuncio por parte de Rueda no Parlamento de que "a previsión é que o protocolo para mellorar a seguridade das traballadoras do SAF presentarase en outubro", deixou a varios coa boca aberta. É dicir, 15 días despois da reunión sobre este documento entre os axentes interesados, o goberno autonómico aputnaba ter xa un documento para ser entregado. 

A resposta da oposición non se fixo esperar coa portavoz nacional do BNG, Ana Pontón, acusando o goberno de Rueda de "recortar 17 millóns ao SAF".  Con anterioridade, no mes de agosto, o PSdeG rexistraba no Parlamento unha serie de iniciativas para mellorar a seguridade e condicións laborais do SAF. 

Pola súa banda, o PPdeG saía en defensa da acción do goberno galego catro días máis tarde, o 28 de setembro. A deputada Ethel Vázquez sinalaba que o número de usuarios do SAF multiplicouse por 8 desde o 2009 e o Goberno central había reducido a súa achega para dependencia do 40 ao 34%entre 2023 e 2024. 

Pero o realmente rechamante é que, tanto Ethel Vázquez como o deputado 'popular' Jesús María Fernández Rosende, sinalaban que o SAF é un "servizo de competencia municipal". Isto último entra en contradición coas palabras de Alberto Varela, quen sinalara o límite competencial dos municipios sobre este servizo.

A mesa convocada pola FEGAMP para o 4 de novembro de 2025 en Santiago de Compostela e "será un foro decisivo para acordar o texto definitivo do protocolo, examinar as medidas reais que deben implantar e abordar a situación xeral do sector". Acudirán a Xunta, a Delegación do Goberno, sindicatos, patronais e o Colexio Oficial de Traballo Social, co obxectivo de pasar das recomendacións ás accións e protexer ás traballadoras do SAF ante a violencia laboral.