O informe económico do Eixo Atlántico debuxa os retos de futuro do "planeta urbano" no que vivimos

O Club Financeiro de Santiago de Compostela foi escenario este 22 de xaneiro da presentación do Informe Económico do Eixo Atlántico do Noroeste Peninsular ‘As cidades ante vos novos desafíos: apuntamento para unha reflexión’. Trátase do último dos documentos que nos últimos anos foron esponsorizados polo ente intraterritorial e que serven tanto de guía para os municipios como de repaso para coñecer as fortalezas e os retos que deben abordar.

O presidente do Club Financeiro de Santiago, Roberto Pereira, foi o condutor da presentación na que participaron o secretario xeral do Eixo, Xoán Vázquez Mao, o presidente do ente transfronteirizo, Luís Nobre, e un dos autores do estudo, o catedrático emérito de Economía Aplicada da UDC e expresidente da Xunta de Galicia, Fernando González Laxe, que redactou o informe man a man on Alindo Cunha, profesor de Economía na Universidade Católica de Porto e exministro de Agricultura no Goberno de Portugal. 

Pereira celebrou este encontro na sede compostelá que xa acolleu varios actos neste sentido, como a presentación en 2022 do ‘II Informe Socioeconómico do Eixo’. “É unha gran satisfacción esta colaboración co Eixo que continuará por moito tempo”, avanzou Pereira, á vez que manifestou que a Eurorrexión ten “unha posición envexable” e que se poden “copiar moitas das cousas que se están facendo no norte de Portugal”. 

“É envexable, pero envexa sa”, di Pereira, “por copiar esas cousas que se fan ben e que se saben aplicar perfectamente o coñecemento e a investigación de ámbitos universitarios á industria, porque é fundamental”.

POPULISMO FRONTE A PLANIFICACIÓN

O secretario xeral do Eixo, pola súa banda, aproveitou a ocasión para lembrar que “en política hai dúas opcións: ou planificación ou populismo”. “Ou planificamos o modelo de sociedade, económico, de cidade…ou facemos populismo e electoralismo en función de que nos vai a dar máis votos a curto prazo, e xa sabemos onde lévanos isto”, lamentou Vázquez Mao, que por de exemplo situacións “caóticas como a que está a pasar en Estados Unidos” que, na súa opinión, representa “o fracaso á prevención na saúde mental”. 

Desde o Eixo defenden “o coñecemento” sobre as “ocorrencias”, pois á súa entender “o coñecemento real da situación desde o noso territorio” é a chave para poder contar cunha radiografía precisa daquelas necesidades que deben cristalizar, como naqueles asuntos referentes á mobilidade, un apartado onde o Eixo é unha das voces autorizadas e reivindicouse como tal.

“A conexión do tren de alta velocidade entre Galicia e Portugal foi unha proposta nosa. Así consta nos documentos”, lembrou Vázquez Mao, consciente de que moitas voces agora queren apuntar ese tanto. “Fomos nós que propuxemos que o tren pasase polo aeroporto Sa Carneiro”, rememorou, á vez que evocou as conversacións na mesma dirección que tivo no seu momento co alcalde de Santiago, Xosé Sánchez Bugallo, presente entre o público. “Porto vai ter esa intermodalidad. Vai ser unha realidade”, subliñou. 

Nese sentido lembrou que Galicia e o norte de Portugal representa “a terceira área urbana da península ibérica” con sete millóns de persoas e que se atopa entre as nove primeiras da Unión Europea, o que evidencia “a potencia que ten este eixo atlántico”. Con estes ingredientes, desde o Eixo estiman que debe “defender a planificación e o coñecemento con rigor”, polo que resulta fundamental “o consenso con catro alicerces: social, académico, institucional e económico”, deixando de lado sitúes partidistas “que provocan o crecemento de extremismos e especialmente da extrema dereita”, algo que se combate “con desenvolvemento económico” acompañado “de dereitos sociais”. 

ASÍ SON As CIDADES E ASÍ SERÁN

A disección do informe correu a cargo de González Laxe, que puxo en valor en primeiro lugar a fortaleza deste documento “elaborado por dúas persoas, dous economistas, dous expolíticos, dúas persoas con responsabilidade na sociedade e dúas persoas pertencentes a dous partidos políticos distintos”, o que enriquece a perspectiva e enfoque que ofrece este texto, “produto dun constante intercambio de opinións cos responsables dos municipios tanto portugueses como galegos”.

Nese proceso de escoita activa, son moitas as preocupacións que chegaron até os dous economistas, que debuxaron “os novos desafíos das cidades” nun escenario que define como “un planeta urbano”. “Hoxe o 50% da poboación vive nas cidades. En 2050 será o 70% e só no 2% da superficie. Imos cara a un planeta urbano e a concentración demográfica é en determinados sitios e que se amplía a determinados corredores”, comprende González Laxe, que estima que as cidades serán “os núcleos creativos, innovadores e aglutinadores” capaces de “reter e captar o talento e a creatividade”. 

As cidades xa non son eses lugares de localización de persoas ou de produción, senón “lugares creativos, interdependentes e de prestadores de servizos”. “Responden a procesos de integración rexional e as únicas que responden a procesos de deslocalización, porque non son os gobernos rexionais, senón as contornas urbanas os que dan resposta, polo que as cidades non van ser cidades estado nin nacións, senón aglutinadores que captan capital”, afirma. 

Por todo isto, fenómenos migratorios e demográficos, os hábitos de consumo, os cambios industriais e nos mercados ou o crecemento das desigualdades económicas, sociais, dixitais e de xénero foron algúns dos puntos que estiveron baixo o microscopio dos economistas a partir dos que sacaron as conclusións que pretenden ser guías para as localidades.

Dese estudo, sacaron seis dimensións aos que sacaron punta e que deberían centrar as políticas, sendo o primeiro factor principal “as persoas”. “En ocasións non miran para as persoas. O primeiro obxectivo debe ser adecuar ás inquietudes das persoas, que son as que priman e sobre as que hai que evitar a exclusión social”, estima González Laxe, co benestar, a economía, o medioambiente, a mobilidade e a gobernanza como os outros elementos aos que atenderon os redactores do estudo, que ven na Eurorrexión unha oportunidade para impulsar todas as políticas que comprenden aos modelos da economía azul, co mar como eixo produtivo e económico dentro dun panorama en que as cidades camiñan cara a ser “máis sostibles, máis intelixentes, máis innovadoras, máis inclusivas ou máis resilientes”. 

“Galicia e o norte de Portugal son unha das grandes pancas do desenvolvemento da península ibérica e temos unha vantaxe competitiva e comparativa superior ao resto dos territorios peninsulares, porque somos marítimos e apostamos por un dos grandes postulados europeos como é o da economía azul”, argumentou González Laxe. 

“DEBEMOS COIDALO ENTRE TODOS”

Por último, o alcalde de Viana do Castelo e presidente do Eixo, Luís Nobre, referendou todas as teses presentadas por González Laxe que resultaban “unha ferramenta de traballo útil e que nos axudará” e declarou que era “un privilexio presidir unha plataforma como é o Eixo Atlántico” cos bos resultados que ofrecía “un proxecto europeo, un proxecto de rexións”.

Así, Nobre destacou que, a pesar das “diferenzas” e “identidade propia de cada unha”, hai moitos “elementos comúns” que unen aos dous territorios ao carón e ao outro do Miño e que o fan “un espazo interrexional único”. “Se Galicia fose un país sería o quinto en relevancia en relacións económicas con Portugal. Isto é único e debemos coidalo entre todos, temos grandes desafíos pero tamén grandes oportunidades, polo que temos que enfocarnos en aproveitar esas oportunidades”. 

“Hai que traballar en dimensións particulares pero tamén colectivas, en mover axentes económicos e crear esas condicións para que se fixen os proxectos económicos actuais, de futuro, coa sustentabilidad na dimensión ambiental”, resolveu.