Stellantis Vigo: cando o xigante quere cambiar de zapatos

Stellantis é un dos pulmóns económicos da área de Vigo xunto ao porto comercial e, por extensión, un dos poucos órganos industriais que quedan actualmente en Galicia. Aínda que até a data as cifras son aceptables para o grupo automobilístico, no terceiro trimestre de 2024 as vendas reducíronse un 27% (33.000 millóns de euros) e a factoría italiana (antiga FIAT) pasou de case 800.000 unidades fabricadas en 2023 a menos de 500.000 en 2024. A comparación fai ver á factoría viguesa como “rendible” a ollos dos investidores e accionistas, quen si viron incrementar os seus dividendos na última época baixo a dirección do CEO Carlos Tavares. Estes beneficios son criticados desde a área sindical ao consideralos un reflexo “das políticas de recortes aplicadas polos diferentes CEOs da compañía”. Certo ou non isto último, Stellantis viuse limitada en operatividade ante unha serie de acontecementos como a falta de subministración de compoñentes durante a COVID, a adaptación das súas cadeas produtivas ás novas demandas do mercado para vehículos eléctricos e á competencia dos vehículos chineses. É máis, as idas e vindas en canto á adopción dos novos vehículos eléctricos polo mercado crearon incerteza dentro do xigante automobilístico que anunciaba unha nova liña de produción primeiramente eléctrica e ao final tamén contemplaría vehículos de combustión fósil. Que depara o futuro a Stellantis é algo que só o tempo descifrará pero pódense adiantar algúns puntos.

Transición ao vehículo eléctrico

Nun contexto global onde os gobernos e consumidores presionan por alternativas máis limpas, Stellantis anunciou o seu compromiso de electrificar gran parte da súa produción para 2030. A planta de Vigo xoga un papel crucial nesta estratexia, coa fabricación de modelos eléctricos e electrificados como os novos vehículos comerciais lixeiros. Con todo, esta transición non está exenta de consecuencias.

A planta de Stellantis en Vigo viu acelerados os “tempos” para adaptar ás esixencias do mercado de vehículos eléctricos. Esa adaptación afecto tamén ao cadro de persoal que afrontará novos desafíos laborais na montaxe das novas máquinas eléctricas. “Vimos de anos complexos para o sector, con políticas que buscan acelerar os procesos de electrificación” di Aser Suárez de UXT. “A transición vai ser difícil porque implica ademais a transición dentro do mercado” sinala Vitor Mariño da CUT.

Segundo o sindicato Comisións Obreiras (#CCOO), o cambio cara ao vehículo eléctrico podería reducir a necesidade de man de obra directa nas liñas de produción. Isto é debido á menor cantidade de compoñentes necesarios para vehículos eléctricos en comparación cos de combustión interna, o que podería derivar nunha menor demanda de operarios para ensamblar motores e sistemas mecánicos. Nese sentido, Stellantis indicou que está a traballar en plans para capacitar aos seus empregados en áreas relacionadas coa electrificación e novas tecnoloxías, pero os detalles sobre o impacto no emprego aínda non se concretaron.

Pasos adiante ou atrás?

A dificultade no camiño da transición deixábase notar no mes de setembro de 2024 cando a multinacional anunciaba que a nova plataforma STLA Small incluiría tamén vehículos de explosión (gasolina ou diésel). A decisión tomábase en base “ás fluctuaciones do mercado”. “Stellantis fixo os deberes e os modelos de furgonetas serán eléctricos” sinala Mariño.

Pero as mesmas idas e vindas do mercado tamén inflúen á hora de tomar decisións como a instalación da plataforma para fabricar a STLA. Isto púidose ver na posibilidade apuntada por Stellantis de desprazar a fabricación da nova plataforma a países como Marrocos ou Alxeria, dous países que buscan ter fábricas de vehículos que compitan en Europa.

O mesmo sucede co tecido das empresas auxiliares. Aínda que a proximidade de empresas que fabriquen compoñentes pode axudar a reducir custos, as forzas sindicais denuncian que desde as administracións públicas (sobre todo Xunta e Goberno central) non se apostou polo apoio tecnolóxico para o desenvolvemento dun “manto” de empresas auxiliares para Stellantis. Todo o contrario, a subministración de compoñentes, sobre todo electrónicos, dependeron de fabricantes externos (moitos deles asiáticos) que en ocasións non puideron fornecer ao mercado europeo debido á COVID, dificultades loxísticas ou conflitos bélicos.

Política de quendas e ERTES: unha realidade recorrente
En paralelo á transición cara ao vehículo eléctrico, a planta de Vigo tamén enfronta tensións derivadas da súa política de quendas e a aplicación de Expedientes de Regulación Temporal de Emprego (ERTES). Nos últimos anos, a flexibilidade horaria e as interrupcións na produción debido á escaseza de compoñentes levaron a unha situación de incerteza para os traballadores.

Durante 2023, Stellantis aplicou varios ERTES debido á crise de semiconductores, o que afectou a miles de empregados na planta. Aínda que estes paróns adoitan xustificar como medidas necesarias para manter a viabilidade económica, tamén xeraron tensión entre a dirección e os sindicatos. UXT denunciou que a aplicación reiterada destas medidas prexudica a estabilidade laboral e familiar dos traballadores, especialmente nas quendas nocturnas e de fin de semana. Estas quendas, segundo a CUT, poden ingresar salarios inferiores ao SMI dada a escasa carga de traballo que levan. “Unha solución a isto sería aumentar produción noutras quendas de face a un incremento salarial para estes traballadores”

Segundo fontes de Stellantis, a flexibilidade das quendas é clave para adaptar ás fluctuaciones da demanda e os problemas da cadea de subministración. Con todo, esta estratexia foi cuestionada polos empregados, quen aseguran que a falta de previsibilidad afecto a súa calidade de vida.

A planta de Stellantis en Vigo é un motor económico para Galicia, pero tamén un reflexo dos desafíos que enfronta a industria automotriz no seu conxunto. A transición cara ao vehículo eléctrico e a xestión de quendas e ERTES son dúas dos principais temas que determinarán o futuro da planta e dos miles de familias que dependen dela.

O equilibrio entre sustentabilidade, innovación e garantías laborais será clave para que Stellantis continúe sendo un referente industrial en Europa. Mentres tanto, os traballadores esperan que esta transformación se faga con diálogo e medidas que minimicen o impacto social.