Mayte Gutiérrez, xerente da AGH2: "Preocúpannos os fallos contra a eólica, pero o hidróxeno verde é amable"

O mapa da Alianza Galega do Hidróxeno recolle até 30 proxectos sobre as capacidades do hidróxeno verde en Galicia que poden marcar a e economía nos próximos anos. Que fai de Galicia un territorio no que se poida asentar esta industria e por que deberiamos subirnos a este tren?

Subirnos ao tren ou non, desde o punto de vista enerxético e económico, non é unha opción elixible. Europa, e o mundo en xeral, están a marcar unhas directrices enerxéticas para reducir a xeración de gases de efecto invernadoiro que nos están levando a este cambio climático. Iso require de xerar un tipo de actividade enerxética diferente á que tivemos até este momento. Galicia, como unha localización máis, pois está obrigada a tomar as súas posicións con respecto ás posibles alternativas enerxéticas que hai. 

Por que Galicia é un sitio excelente para o desenvolvemento dos proxectos de hidróxeno? Pois porque conta con todos aqueles factores que son relevantes para o desenvolvemento deste tipo de proxectos. Estamos ben situados, temos un parque eólico moi importante, o cal  facilita que o prezo da enerxía eléctrica renovable sexa máis barato que noutros sitios, contamos aproximadamente cuns 192 parques eólicos executados e en funcionamento. Tendo en conta que a enerxía eólica é o punto de partida para a xeración do hidróxeno, isto déixanos en moi boa situación. Estamos nunha comunidade onde a auga, que é un factor absolutamente crítico para o desenvolvemento dos proxectos de hidróxeno, é abundante.

Non só é un sitio onde chove moito, senón que ademais estamos no litoral e algúns proxectos de hidróxeno xa consideran a auga de mar como unha materia prima útil para iso. E temos un tecido empresarial suficientemente desenvolvido. Por tanto todos aqueles factores que son claves para o desenvolvemento da economía do hidróxeno están sobradamente cubertos.

Estamos nun momento no que se discute moito a folla de ruta dos próximos anos, onde as renovables terían que dar un paso definitivo para substituír ás enerxías máis contaminantes. Que vantaxes pode ofrecer o hidróxeno verde? Pode Galicia xerar suficiente enerxía con estes recursos como para poder abordar a descarbonización?

A xeración de hidróxeno verde é un proceso que non é inmediato e, entre outras moitas cousas, é un proceso tecnolóxico. Galicia conta con todos aqueles recursos básicos clave e agora o que é necesario é poder desenvolver os proxectos. Tal como presentamos no mapa, Galicia é unha comunidade rica en proxectos. É verdade que estes proxectos requiren dun apoio institucional, económico, regulatorio, como ocorre no resto dos sitios. Significa que todos os proxectos que neste momento barallamos van ser executados no mesmo prazo ou directamente van ser executados completamente? Non. É verdade que todos estes proxectos supoñen aproximadamente xerar unha capacidade instalada duns 650 megawatts e que esta capacidade estaba calculada para o 2030, pero estes proxectos vanse a ir executando en fases. 

Por tanto, vai ser un proceso progresivo. Este proceso progresivo no futuro podería fornecer a Galicia toda a enerxía que necesita? Si, pero tampouco nos enganemos: isto non é unha realidade. O futuro enerxético pasa polo consumo da enerxía a través dun mix, sendo o hidróxeno unha parte dese mix.

De feito, hai moitas grandes empresas, como Alcoa ou Stellantis Vigo, que demandan solucións para que o consumo que fan de enerxía e o seu alto prezo non impida manter os seus niveis de produción. É o hidróxeno verde un recurso para manter estas empresas? 

Claramente o hidróxeno é un dos recursos que pode colaborar a manter a todas estas empresas. Dos proxectos que barallamos, os máis importantes expoñen a xeración do hidróxeno para o propio autoconsumo, ben como materia prima, porque a actividade petrolífera así o require, ou ben para a súa transformación en electricidade e xerar a súa propia electricidade.

Tamén se fala do hidróxeno como resposta ao coche eléctrico, mesmo para alimentar avións ou trens. Contemplan ese futuro desde AGH2?

A folla de ruta do hidróxeno marca tres eixos: en primeiro lugar está a industria, en segundo está a mobilidade e en terceiro lugar está o consumo turístico. Neste segundo eixo de mobilidade tamén á súa vez se subdivide en dúas ou tres verticais onde entra o  transporte pesado, é dicir, avións, barcos, trens… Vai chegar o transporte pesado? Non, xa chegou. É verdade que aínda non cobre todos os aspectos do transporte pesado, pero xa chegou, xa hai barcos, xa hai avións, xa hai trens de hidróxeno. E en canto ao transporte lixeiro, loxicamente leva unha velocidade de cruceiro considerablemente máis lenta, pero evidentemente chegará e será unha alternativa máis ao coche eléctrico. E desde logo unha alternativa moito máis verde. 

"GALICIA ESTARÁ NO CORREDOR DO HIDRÓXENO VERDE"

Pola súa traxectoria coñece ben os tempos das administracións públicas. Con todas as vantaxes que defende, por que non estase inviertiendo máis no desenvolvemento desta industria? Ve predisposición por parte da Xunta e do Goberno central para que cristalicen estes proxectos?

O apoio administrativo é un proceso que non nace só nas comunidades autónomas ou na nación. Todo o que ten que ver co hidróxeno, en realidade, ese apoio regulatorio e administrativo nace de Europa. E para iso Europa ten unha serie de ferramentas que permiten o desenvolvemento dos proxectos. Ocorre que xa nacen cunha dificultade de definición moi seria, son pouco áxiles, son moi complicadas e, ademais, en todos os casos requiren ter un músculo sobre todo financeiro, polo que necesitan que a dimensión da empresa que vai presentar un proxecto teña un certo músculo transversal, especialmente financeiro.
 

Pero detrás de todos os proxectos non están grandes corporacións, hai de todo. É verdade que as grandes corporacións teñen a capacidade de aguantar eses prazos que non son nada áxiles, e os que son moito máis pequenos pois teñen unha seria dificultade. Á parte de que están deseñadas cunha parte de letra pequena que complica moitísimo a xestión de todas estas axudas financeiras. 

Doutra banda, cabe dicir que todos os financiamentos poden provir ou ben de Europa ou ben dos fondos propios das comunidades autónomas. Galicia, na medida do posible, está a colaborar niso, pero como ocorre co conxunto de administracións, a velocidade non é a que desexariamos 

Sería clave que Galicia formase parte do corredor do hidróxeno verde, pero até agora quedamos fóra do plan no ramal Guitiriz-Zamora até A Coruña. Por que? Estamos a tempo de integrarnos?

Na primeira convocatoria quedamos fóra, efectivamente, pero nesta segunda convocatoria Enagas -Empresa Nacional do Gas- comprometeuse a incorporar a Galicia. Incorporouna e agora temos que esperar a resposta que chegará no primeiro semestre deste ano, entre marzo e xuño. No longo prazo é importante; no curto non tanto. Os proxectos de hidróxeno nacen, sobre todo, co obxectivo do autoconsumo. 

Como os proxectos teñen varias fases a evolución lóxica do proxecto é a xeración de vales. É dicir, á parte da propia alimentación da empresa que ten o proxecto, a alimentación da contorna empresarial ou de actividades industriais que estean próximas. A seguinte fase é esta alimentación, a través destas canles, a Europa.

Chegará? Si, sen dúbida, e a efectos nacionais está a porse moito esforzo niso. Galicia integrarase? Si. En que prazo? A min gustaríame pensar que na formulación incorporarase neste primeiro semestre do ano.

No informe destacan a necesidade de contar con máis infraestruturas eléctricas. Existe un gran déficit nese sentido? Sería a principal demanda da asociación un maior investimento neste ámbito ou xa imos tarde mesmo para poder cumprir cos obxectivos marcados?

Sen dúbida. Hai proxectos de gran dimensión que requiren necesariamente ter permisos de acceso e conexión. Pensemos, ademais, que estes permisos de acceso e conexión non só son importantes polo propio acceso e conexión á rede eléctrica, senón que para financiar o proxecto tes que demostrar que o vas a executar en prazo. E a execución en prazo require que os proxectos teñan acceso e conexión. Por tanto, é un aspecto absolutamente clave e vital.

Doutra banda, e segundo o mapa, o hidróxeno verde pode ser unha solución para revitalizar zonas do interior galego industrialmente deprimidas. Con todo, a súa chegada pode espertar tamén receos por parte de veciños e distintos grupos. Temen que poida demonizar ao hidróxeno verde como ocorre con outras renovables e que entremos nun novo capítulo de sentenzas xudiciais, como ocorre coa eólica?

Ocorre que os proxectos de hidróxeno son proxectos industriais moito máis amables. É verdade que neste momento a contestación social está a producirse ante case calquera proxecto industrial. Nós xa traballamos moi seriamente no que denominamos como ‘pegada social’, un traballo que basicamente se trata de difundir, de informar á sociedade, sobre que é un proxecto industrial de hidróxeno e cales son os seus beneficios.

Hai que considerar os proxectos de hidróxeno non xeran residuos, non xeran ruído, non xeran todos estes aspectos que están tan demonizados neste momento. Agora ben: é certo que a materia prima para a fabricación do hidróxeno é a enerxía renovable, que no caso de Galicia é maioritariamente eólica. Entón miramos con certa preocupación o que ocorre, pero creemos firmemente que ao ser proxectos moito máis amables, no sentido máis transversal da palabra, non deberían de ter estes problemas.