Bruno Dapena, director de Altri: “Non haberá que plantar máis eucaliptos e non consumiremos auga”

Un dos puntos que máis mobiliza aos críticos é a acusación de que Altri fomentará a plantación de máis eucalipto en Galicia. O razoamento expresado por Eduardo Corbelle profesor de Enxeñaría Agroforestal na Universidade de Santiago é que na Península xéranse preto de 14 millóns de toneladas de eucalipto anuais, cantidade que coincide exactamente co consumo das principais industrias, como Ence en Pontevedra e Navia, así como as plantas de Altri e Navigator en Portugal. Por este motivo, resulta evidente que se unha nova planta require unha subministración adicional de 2,8 millóns de toneladas anuais —cifra que demandará Altri na súa segunda etapa—, non habería suficiente eucalipto dispoñible na rexión para cubrir devandita necesidade. En definitiva, que en Galicia se tería que acabar plantando máis eucalipto ou importando doutros países …

Non é certo. O eucalipto que se utilizará na planta é o que xa se está producindo actualmente en Galicia e non será necesario incrementar a superficie das plantacións. Segundo as nosas análises, o crecemento anual dos bosques de eucalipto só en Galicia é de preto de 6,8 millóns de metros cúbicos anuais e, segundo datos públicos, córtanse anualmente preto de 4,3 millóns de metros cúbicos, dos cales, saen de Galicia uns 2,5 millóns m3 sen ningún tipo de valorización, cantidade suficiente para abastecer a planta de Greenfiber, tanto na fase I que se vai a lanzar agora como as súas posibles expansións futuras. E aínda quedarían outros 2,5 millóns de m3 que actualmente non se están cortando. Todo iso confirma que non será necesario incrementar a superficie de eucalipto pola nosa implantación en Galicia. Todo o contrario, achegará valor á produción actual. O último informe oficial da Axencia Galega dá Industria Forestal déixao claro.

Devolveremos a auga ao Ulla varios quilómetros augas arriba do punto de captación, polo que esta volverá ao momento de inicio para ser captada novamente nas mesmas condicións.

O  informe elaborado polo Consello da Cultura Galega (CCG) considera incorrectos os cálculos dos parámetros da vertedura de augas porque teñen  "un importante rumbo" ao basear en valores medios mensuais --que eliminan os picos-- e ao centrar no uso da auga que non se devolve ao río no canto de ter en conta o cómputo total. Aumentará a temperatura da auga do Ulla?

Os cálculos fanse baseados nos datos que esixe a normativa vixente, pero, ademais, tivéronse en conta os datos dun período hidrológico extremo como o período 22-23, o segundo máis seco de toda a serie histórica, manter nesas circunstancias tan extremas os valores esixidos, incluída por suposto a temperatura.

Para nós, a auga é un recurso vital que necesitamos preservar tanto en calidade como en cantidade. E proba diso é que, unha vez utilizada no proceso e depurada, devolverémola ao río varios quilómetros augas arriba do punto de captación, polo que esta volverá ao momento de inicio para ser captada novamente nas mesmas condicións.

Gama vai cumprir rigorosamente con todos os parámetros esixidos no Plan Hidrológico Galicia Costa 2021-2027 (PHGC, que é máis restritivo que calquera outro plan europeo). Isto garante que non se afectará o estado actual do río Ulla.

Gama non consumirá auga, usará auga  e devolveraa ao río en condicións que non impactan o medio natural

Como planea Greenfiber mitigar o consumo de 46 millóns de litros de auga diarios do río Ulla e o seu impacto nos recursos hídricos locais?

Creo que é necesario matizar varios puntos nesta pregunta. En primeiro lugar, como xa reiteramos en múltiples ocasións, a diferenza doutras fábricas que si consomen recursos hídricos, GAMA non consumirá auga, usará auga e devolveraa ao río en condicións que non impactan o medio natural. 

En canto aos 46.000 m³/día de captura son os máximos recolleitos nunha condición extrema de deseño do proxecto, unicamente para situacións de emerxencia ou necesidade puntual e non son unha referencia ás necesidades reais do proxecto en condicións de operación estable. 

Explícollo doutro xeito. Cando se constrúe un edificio, as instalacións de subministración de auga deben estar preparadas para abastecer á vez todas as billas de todas as vivendas, é unha condición de deseño, logo en operación normal a situación é ben distinta, son as condicións de operación.

A cantidade real captada en condicións normais de operación será moi inferior á de deseño e ademais vai ser devolta practicamente ao 100 % unha vez usada no proceso produtivo e depurada na estación de tratamento de efluentes. Estamos a falar dunhas perdas mínimas correspondentes aos procesos de evaporación que poden representar un 3-5% máximo, o resto é devolto ao río, polo que a afección ao caudal do río é practicamente nula. 

En Altri hai anos que vimos apostado pola I+D, o que nos situou como referente no uso de auga a nivel mundial por tonelada de produto fabricado. É importante dicir que a media de utilización de auga a nivel mundial no sector é entre 25 m³/t e 30 m³/t pero as nosas plantas en Portugal están no cociente de 15 m³/t, cifra que será como máximo a que teña o proxecto GAMA. O obxectivo de Altri en 2030 é baixar a 10 m3/t, obxectivo que tamén se aplicará a Greenfiber. 

A fábrica, cando se poña en marcha, necesita un persoal de 500 traballadores organizados en quendas rotatorias

Nese informe, Ana Isabel García e Edelmiro López -ambos os profesores de Economía da USC- estimaron o emprego xerado na primeira fase “entre 161 e 281, a metade dos anunciados”. Cantos empregos comprométese Greenfiber a crear e por que non hai datos, din os críticos, do número de empregos máis aló de 2025?

A cifra de empregos directos é clara:  a fábrica necesita un persoal de 500 traballadores organizados en quendas rotatorias, xa que estará en funcionamento as 24 horas sete días por semana. Loxicamente, ese volume de contratación producirase cando a fábrica se poña en marcha. É a primeira planta no mundo que integra no mesmo lugar os procesos de produción de pasta soluble e fabricación de fibras téxtiles/téxtís, polo que os requirimentos de persoal son elevados. A este persoal directo hai que engadir uns 2.000 indirectos. En 2025, se todo vai como esperamos, os empregos que se xeren serán os da fase de construción, que poderían alcanzar os 4.000 traballadores en picos puntuais de maior actividade.

Corbelle afirma que, a pesar de que a área da fábrica non está protexida por ningunha figura legal en concreto, "non existe en Galicia un territorio que reúna tantas especies de flora ameazada e protexida polo Catálogo galego de especies ameazadas (CGEA)". Que medidas contémplanse, no seu caso, para protexer estas especies?

En primeiro lugar, como é un tema que preocupa, quero deixar claro que non existe afectación directa a Rede Natura 2000 na poligonal do proxecto e o deseño tanto da planta industrial como as súas infraestruturas foi coidadosamente realizado tendo en conta a especial protección do rico patrimonio natural e cultural da zona.

Toda posible afectación a especies endémicas está contemplada no proxecto, con propostas de actuación para efectuar unha protección axeitada das mesmas onde xa se atopan e un plan de implantación onde se dan as condicións axeitadas para o seu desenvolvemento. En concreto, contémplanse propostas de protección especial e desenvolvemento sobre: Armeria merinoi, Leucanthemum gallaecicum e Santolina melidensis, onde levará a cabo un plan de implantación destas 

Preto de dúas terceiras partes da superficie onde se vai a situar o complexo industrial vai quedar sen intervención, ou con intervención de restauración ambiental, precisamente coa intención de garantir a protección de devanditas especies endémicas e de mellorar o estado ambiental da zona. 

Algúns dos produtores veciños ás plantas de Portugal contan con produtos distinguidos con selo ecolóxico

Que medidas se implementarán para protexer as explotacións agrogandeiras próximas, especialmente as de produción ecolóxica? Poderán seguir dispondo da certificación ecolóxica?

Como xa explicamos en anteriores ocasións, a planta non ameaza ningún proxecto agroecológico nin produtivo, xa sexa existente ou en desenvolvemento na comarca. Actualmente, nas zonas en que está implantada en Portugal, Altri ten unha excelente relación con produtores locais a todos os niveis, gandeiros, agricultores, apicultores (mesmo, nalgún caso, instalando colmeas dentro dos perímetros das súas fábricas) ou produtores de queixos (somos colaboradores, depurando os seus efluentes). Ningún destes produtores tivo ningún problema coas súas explotacións nin coa súa produción. Algúns mesmo contan con produtos distinguidos con selo ecolóxico -concretamente olivas- e outros produtos agrícolas de calidade, premiados en diversos certames. Este modelo de colaboración cos produtores locais será tamén propiciado polo Proxecto GAMA na Comarca do Ulla.
 

O proxecto responde con solvencia aos criterios da UE para poder optar aos Fondos Next Generation, na medida en que foi deseñado con criterios de sustentabilidade e circularidad

No referido ás subvencións, os críticos coa planta argumentan que os fondos Next Generation son para o cambio de modelo produtivo na Unión Europea e que, por tanto, non deben ser para unha planta que principalmente é unha celulosa, algo que non implica ningún tipo de modernización tecnolóxica. Como rebatería este argumento? 

Por suposto que o proxecto implica unha modernización tecnolóxica que situará a Europa na vangarda da industria téxtil e reducirá a súa dependencia de países que producen fibras téxtiles/téxtís cuns criterios ambientais moi afastados das esixencias europeas.

Gama é un proxecto absolutamente pioneiro, a primeira planta no mundo que integrará nunha mesma instalación os dous procesos necesarios para a produción de lyocell: por unha banda, a transformación da madeira en pasta soluble de base celulósica para a fabricación de fibras téxtiles/téxtís e, por outra banda, a fabricación do lyocell a partir desa pasta soluble. Isto reducirá enormemente a pegada de carbono, ao evitar transportar a pasta soluble dun punto a outro do planeta, que é o que ocorre na actualidade.

Por este e outros motivos, o proxecto responde con solvencia aos criterios da UE para poder optar aos Fondos Next Generation, na medida en que foi deseñado con criterios de sustentabilidade e circularidad, tanto a nivel ambiental como desde o punto de vista do desenvolvemento de sectores produtivos clave no territorio, como son o forestal e o téxtil.

GAMA non utilizará combustibles fósiles nin utilizará produtos químicos blanqueadores a base de cloro, senón a base de osíxeno e ozono, a diferenza do que ocorre coa fabricación de papel ou doutras fibras, como a viscosa. Haberá unha verdadeira integración tanto en termos de circuítos de auga como de enerxía térmica e eléctrica. Neste caso, o consumo das dúas unidades xuntas será menor que se estivesen illadas. En canto á enerxía, obtida no propio proceso coa combustión dos compoñentes da madeira non utilizables para a produción de fibras, o proxecto Gama será autosuficiente, xa que o excedente de enerxía dun dos procesos é exactamente o que demanda o outro.

A tecnoloxía de tratamento da madeira que se aplicará en Palas de Rei para obter celulosa, é diferente da que xa aplica Altri nas súas plantas de Portugal?

Efectivamente, porque a tecnoloxía para fabricar fibras téxtiles/téxtís de base celulósica é diferente á que se utiliza para fabricar pasta de papel. Son procesos distintos. Levamos anos traballando neste tipo de procesos, por exemplo a planta piloto que temos no CITEVE, Centro Tecnolóxico especializado en sector téxtil en Vila Nova de Famalicão.

O Lyocell producido en Greenfiber utilizarase para substituír outras fibras téxtiles/téxtís baseadas en materias primas fósiles con emisións de carbono e/ou uso de auga

Que papel xoga este proxecto dentro das políticas de sustentabilidade e transición ecolóxica que promove a Unión Europea? Incorporaranse tecnoloxías innovadoras para reducir a pegada de carbono e aumentar a eficiencia enerxética da planta?

GAMA está aliñado coa visión recollida no informe Draghi que aposta por impulsar a produtividade da industria e a competitividade das empresas europeas. Todo iso baixo o prisma da sustentabilidade, as tecnoloxías limpas e a descarbonización, entre outros aspectos, reducindo a brecha en materia de innovación e competitividade que existe actualmente con respecto a outros territorios.

O Lyocell producido en Greenfiber utilizarase para substituír outras fibras téxtiles/téxtís baseadas en materias primas fósiles con emisións de carbono e/ou uso de auga moita maiores, o que se aliña cos obxectivos de descarbonización marcados pola Comisión Europea para a industria téxtil.

O proceso de fabricación de GAMA ten emisións de CO2 moito menores que os procesos existentes actualmente: 12 ton CO2/t de poliéster producida; 6 ton CO2/t de algodón; 2.5 ton CO2/t de Lyocell non integrado; e 0.1 ton CO2/t de Lyocell de Greenfiber (proceso integrado). 

Ademais, o proxecto de Altri incluirá a construción dunha liña piloto e un novo centro de desenvolvemento de fibras con especial énfase na reciclaxe de fibras téxtiles/téxtís. En concreto, estamos a falar da planta de reciclaxe téxtil prevista, que avanzará axiña que se complete a fase I e estea dispoñible unha tecnoloxía de reciclaxe téxtil para a súa implementación a escala industrial.

Aos críticos  pediríalles que escoiten as explicacións e que se informen do impacto que teñen outras plantas de Altri nas súas contornas 

Para finalizar, como convencería a quen teñen dúbidas ou preocupacións sobre a viabilidade ambiental e social desta planta de celulosa?

En primeiro lugar, pediríalles que escoiten as explicacións que estamos a tentar dar. E, en todo caso, que se informen do impacto que teñen outras plantas de Altri nas súas contornas inmediatas, como é o caso de Vila Velha de Ródão, onde a fábrica convive en harmonía co sector agropecuario e o turismo de natureza, onde lle deron a volta á tendencia demográfica e nos últimos 18 anos multiplicáronse por tres as prazas de gardaría.

Cunha diferenza, Gama vai ser unha fábrica moitísimo máis moderna, coa última tecnoloxía existente no mundo, para desenvolver a súa actividade coas máximas garantías de seguridade e respecto á contorna.