A maioría dos profesores queren dar matemáticas en galego, pero en Primaria non poden

A enquisa da Real Academia Galega, elaborada por María López-Sández e Alejandro Dova e publicada no número 41 da revista científica Cadernos de Lingua, recolle 241 cuestionarios de docentes de matemáticas de secundaria de centros de Galicia. Segundo o estudo, un 70% do profesorado de matemáticas, sen diferenzas estatisticamente relevantes entre homes e mulleres, afirma que impartiría a materia en galego se a normativa educativa o permitise.​

A RAG interpreta estes resultados como unha mostra do potencial do galego nunha materia considerada de alto prestixio académico, e advirte de que ese recurso humano non debería desperdiciar na planificación lingüística do sistema educativo. O informe subliña que a disposición do profesorado a utilizar o galego desmente a idea de que exista unha resistencia xeneralizada do persoal docente a empregar a lingua propia en áreas científicas.​

O traballo non se limita a medir a lingua de ensino, senón que analiza as prácticas lingüísticas do profesorado dentro e fóra do centro, detectando diferenzas entre homes e mulleres no uso do castelán e do galego. Na vida privada, os homes presentan unha maior tendencia a expresar só en galego que as mulleres (39,2% fronte a 34,8%), o que apunta a un perfil lixeiramente máis galegohablante no ámbito persoal masculino.​

Dentro da aula, a fotografía cambia: son os homes quen recorren máis ao castelán de forma monolingüe (44,6% fronte ao 39,1% das profesoras), mentres que entre as mulleres destaca tamén o grupo que declara usar “máis castelán que galego” en clase, algo máis dunha de cada cinco docentes. O estudo suxire que neste último caso a elección responde a unha estratexia de adecuación ao marco legal e á normativa vixente, máis que a un rexeitamento directo ao uso do galego.​

Un marco normativo en cuestión

O informe enlaza estas prácticas co Decreto 79/2010, de plurilingüismo, aprobado pola Xunta para regular o uso de galego, castelán e inglés no ensino non universitario de Galicia. A norma substituíu a un modelo anterior que garantía, de facto, polo menos un 50% de docencia en galego, e pasou a priorizar un suposto “equilibrio” entre linguas sen fixar mínimos de materias en galego, o que na práctica reduciu a súa presenza en distintos niveis, segundo estudos e análises críticas.​

En primaria, o decreto establece que Coñecemento do medio sexa en galego, mentres que as matemáticas debense dar en castelán, consolidando o dominio do castelán nunha materia instrumental clave. Na ESO, a normativa situou tradicionalmente as matemáticas, Física e Química e Tecnoloxía en castelán, deixando o galego para outras áreas ou a criterio dos proxectos lingüísticos de centro, unha opción que organizacións e expertos consideran unha limitación clara do galego nas disciplinas científicas.​

Críticas desde Galicia e desde Europa

Para a Real Academia Galega, os resultados da enquisa non son fenómenos illados, senón a confirmación da necesidade de repensar a normativa sobre linguas no ensino se se quere aproveitar a vontade do profesorado de usar o galego en materias de prestixio como as matemáticas. Na mesma liña, entidades como A Mesa pola Normalización Lingüística veñen denunciando desde hai anos que a Xunta non facilita suficiente material nin apoio para impartir contidos en galego, o que agrava o seu relegación nas aulas.​

Organismos europeos tamén puxeron o foco en Galicia: un informe do Consello de Europa reclamou eliminar as limitacións para ensinar materias de ciencias en galego, ao entender que chocan coa Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias. Informes de redes e ONG internacionais de defensa das linguas minorizadas, como ELEN, sinalaron igualmente que o decreto galego limitou a presenza do galego como lingua vehicular, en particular en matemáticas e ciencias.​

Debate político aberto 

O Decreto 79/2010 segue sendo un dos eixos do debate sobre política lingüística en Galicia, co uso do galego n. O BNG e outras forzas da oposición reclamaron a súa derrogación para reforzar a presenza do galego en todas as etapas, mentres que a Xunta expresou disposición a dialogar dentro dun eventual pacto polo idioma, prometendo pero sen concretar até agora unha reforma que reverta as restricións en materias científicas.​

Neste contexto, a RAG subliña que os datos sobre o profesorado de matemáticas deberían servir como punto de partida para unha revisión do marco legal que permita que a opción real polo galego do persoal docente tradúzase en políticas efectivas.