Carmen García Mateo, candidata a reitora da UVigo: "Á privada hai que esixirlle os mesmos requisitos que á pública"

Conta cunha larguísima traxectoria docente, con máis de tres décadas dando clase e ligada á Universidade de Vigo. Que a motivan a dar este paso á fronte na candidatura de Nós Universidade?

Levo toda a miña carreira profesional na Universidade de Vigo. En investigación, en docencia e tamén en xestión, como cando fun vicerreitora. Este é un paso máis no meu desempeño profesional, o paso quizais máis grande, o que completa a actividade. Por que neste momento? Cremos que é necesario un cambio de rumbo. Animáronme a presentarme, a formar esta candidatura, cun grupo de xente onde cremos que é necesario pór en marcha un novo proxecto, e nestas estamos.

De saír elixida, sería a primeira muller reitora. Un fito histórico… tardío? É precisa unha perspectiva feminina no ensino universitario actual?

Creo que como en todos os ámbitos da sociedade. Unha sociedade, para ser mellores, ten que ser igualitaria, onde consiga unha igualdade efectiva entre homes e mulleres. É certo que eu sería a primeira muller desta universidade, o cal sería un fito e un privilexio. Pero tamén é certo que, se empezas a ver todos os equipos decanales, os equipos directivos dos centros, se fas un reconto, neste momento xa hai máis mulleres que homes decanas e directores. É algo que caeu polo seu propio peso, digamos. Tarde? Bo, si que é verdade que quizais nas anteriores xa podería ser unha muller. Esperemos que sexa agora.

Que valoración fai dos últimos anos da UVigo con Reigosa á fronte do reitorado?

Coñezo a Reigosa de moitos anos. Teño un trato cordial con el e teño moito respecto á súa persoa. É certo que, especialmente neste segundo mandato, obsérvase que hai unha deterioración no equipo de goberno, que non hai unha cohesión, que hai moitísima improvisación… É aí onde, digamos, marco quizais unha diferenza. Por unha banda, na visión da universidade e, sobre todo, na forma de organizar o traballo. É necesario escoitar, contrastar ideas, definir os proxectos de maneira colectiva. Creo que, ultimamente, si que hai un ton, se cadra, un pouquiño máis autoritario. Pero todo isto dígoo desde o respecto á persoa e a un colega.

Nos últimos anos, polo menos no tocante ás administracións públicas, parece que se está facendo unha maior aposta pola FP que polos graos universitarios, coa imaxe de que unha carreira non garante a entrada no mundo laboral. Vive un mal momento a titulación universitaria? 

Non, para nada. O que si creo que o que non pode haber é un desequilibrio entre os distintos tipos de ensino superior. A FP de ciclo superior considérase ensino superior non universitaria, pero é ensino superior. Creo que a sociedade precisa dos dous tipos de estudos. Se se observan os números, se cadra si que o que se necesitaba era darlle un empuxón á Formación Profesional. Ese empuxón está a facerse e ese empuxón é necesario, pero a formación universitaria, a formación ao máis alto nivel, non pode ir para atrás, ten que estar sempre na vangarda.

MEDICAMENTO, UNIVERSIDADE PRIVADA, ISRAEL, CELTA DE VIGO...

Hoxe a actualidade das universidades vira ao redor da descentralización do grao de Medicamento. Despois do acordo alcanzado entre as tres universidades, a Xunta da Facultade de Medicina da USC decidiu non avalar o plan de descentralización. En que situación queda o acordo? Que medidas deberíanse tomar ao respecto? 

Na nosa candidatura dixémolo claro desde o primeiro momento: nós apostamos polos estudos de grao de Medicamento e doutoramento, por que poidan ser impartidos pola Universidade de Vigo. Nos últimos días si que ía este novo acordo de descentralización, porque temos que dicir que había un acordo de descentralización desde 2015, pero tan difuso ou non tan concreto que realmente nunca se chegou a executar plenamente, de maneira que a descentralización non era efectiva. Fíxose este intento, vese que é complexo, que os actores implicados non son capaces de chegar a bo porto. Veremos si son capaces. Parece que hai un último atranco, ou non sei si será o último, pero o veremos nos próximos días.

Entendo entón que non renuncia a loitar porque a UVigo teña unha facultade de Medicamento no futuro…

Eu distingo a facultade dos estudos. Aínda que, claro, tería que haber un centro. En calquera caso, non, por suposto que non. De feito, a Universidade de Vigo acordou en Consello de Goberno por asentimiento pór en marcha a declaración de interese nos estudos de grao de Medicamento. Por tanto, aí estamos en paralelo a este intento de descentralización do segundo ciclo, que non está asinado.

Mentres sucede a este debate, a Universidade Internacional da Empresa anuncia que incorporará máis graos á súa facultade de Ciencia, Tecnoloxía e Xestión da Saúde. Enfermaría para o curso que vén e Biomedicina máis adiante. Que lle suxire a entrada da privada no sistema universitario galego cando vemos que hai duplicidade de graos? 

Creo que non é xusto… Talvez nin xusto nin inxusto. Creo que as universidades privadas están aí, en crecemento constante, e estase tentando que cumpran os mesmos requisitos que se lle pon ás públicas. Hai investimentos moi importantes por parte de empresas, bancos, fondos de investimento, de lobbies que fan que ás veces pareza que non están a xogar coas mesmas regras. Isto non quere dicir que eu estea en contra das universidades privadas nin moitísimo menos. O que defendo é a universidade pública, traballo para ela, traballarei sempre e buscarei que poida actuar e funcionar nunhas condicións xustas.

Debe a UVigo ver á Universidade de Abanca como unha competidora ou como debe ser o trato? Como captar aos alumnos para que non se vaian á privada ou a outras cidades ou comunidades?

O que temos que conseguir nós é que a nosa oferta sexa o mellor posible, que estea ben financiada. A universidade pública ten que financiar, por unha banda fundamentalísima, cos orzamentos públicos. Temos que pelexar por iso, por conseguir uns orzamentos xustos, dando, por suposto, contas do que estamos a facer, e conseguir unha docencia de calidade, e que a sociedade non perciba que as universidades privadas son mellores que as universidades públicas, porque iso non ten por que ser así nin moitísimo menos, como non o foi até agora. 

Temos que darnos conta de que moitas familias escollen a universidade pública e necesitan a universidade pública. Por iso temos que dar unha docencia de calidade. Doutra banda, cando me dicías das privadas, se te fixas, as privadas non fan investigación. A investigación para eles non é un negocio. O negocio é a docencia de grao e de máster. Aí non xogamos nas mesmas condicións nas que xogamos as públicas. Pero tamén teñen que contratar profesores e contrátanos da pública, investigadores da pública, porque lembremos que o profesor universitario, ademais de docente, é investigador. E quen forma aos investigadores? A pública. Por tanto, vemos que non se xoga nas mesmas condicións.

Menciona a investigación e nestes anos viviuse a polémica polos acordos das universidades galegas con Israel. A setembro deste ano, a UVigo era a única do tres que realmente rompera os lazos con Israel. Manterá esa decisión se sae elixida reitora?

É unha decisión colectiva. Na miña opinión persoal son favorable a que non existan estes acordos, pero non só depende de min.

Outro asunto delicado ten que ver co acordou alcanzado entre a UVigo e o Celta de Vigo para a futura creación dun centro adscrito para impartir titulacións universitarias conxuntas, un proxecto que se vincula que Factoría do Deporte Galego-Galicia Sports 360. Isto lévanos á polémica pola construción da cidade deportiva do Celta en Mos, declarada ilegal polo Tribunal Superior de Xustiza de Galicia. Debe a UVigo seguir con esta alianza mentres non se resolvan os preitos contra a cidade deportiva?

Xustamente o luns, no Consello de Goberno aprobouse por asentimiento un memorando para establecer, pois a adscrición do Celta, de maneira que o club sexa un centro adscrito. Como digo, foi por asentimiento. Falar é sempre bo. Veremos a até onde chegamos. E, se se chega a bo porto, esas titulacións serán titulacións concedidas pola Universidade de Vigo.

"SE O DEBATE ES SE ÍA SI Ou NON, DIGO SI"

Un dos principais problemas que terá que enfrontar o próximo reitor é a xubilación de docentes. Como encara esta problemática? 

Xa se está encarando. Un dos eixos de traballo é a substitución xeneracional. Temos que ter unhas políticas claras de incorporación de novos investigadores que tamén realicen as tarefas de docencia. E temos varias canles. Por unha banda, está a vía por axudante doutor, pero por outro tamén están os programas de captación de talento mediante convocatorias posdoctorales. Todas as vías están abertas e o que buscaremos é un equilibrio entre os distintos ámbitos, os distintos campus, facendo que a substitución xeneracional, que está aí e que está a ocorrer xa, sexa o máis exitoso posible.

Vostede é catedrática no departamento de Teoría do Sinal e Comunicacións da Escola de Enxeñaría de Telecomunicacións, unha área na que seguro que hai un forte interese no relativo ao uso da Intelixencia Artificial. A UVigo xa logrou financiamento do Goberno para un proxecto con IA. Como debe relacionar a UVigo e o seu alumnado que IA? 

Chega a todos os ámbitos. Nós na Escola de Enxeñaría de Telecomunicación investigamos con Intelixencia Artificial. Eu mesmo traballo no desenvolvemento de tecnoloxía para a detección de enfermidades neurodegenerativas mediante análises de voz e técnicas de IA. Ou sexa, que a área de IA en Teleco é unha área importantísima no campo da investigación, pero tamén no campo da docencia. Utilízase, por unha banda, tanto para ensinar as técnicas de Intelixencia Artificial aos nosos estudantes nos nosos estudos, como para usalas. A IA é transversal en todos os estudos e podería dicir case que na vida diaria. O que hai é que establecer como usala en todos os campus, en todos os ámbitos e como ir usándoa ou aplicándoa, tendo en conta ademais que evoluciona rapidísimamente. Se a pregunta é si IA si ou non, digo que por suposto que si.

Cando falamos da UVigo adoitamos quedarnos no seu campus da cidade olívica ou na provincia, pero temos que pensar tamén en Ourense. Cal debe ser a folla de ruta do campus ourensán? Cales son as súas maiores urxencias? A futura escola de Enxeñaría Aeronáutica e do Espazo, quizais?

A Universidade de Vigo ten tres campus: Vigo, Pontevedra e Ourense. O tres son partes importantísimas sen ser uns máis que outros. Como eixo fundamental, si que temos que volver conseguir que a universidade sexa unha universidade descentralizada, dando máis autonomía e recursos para cada campus para mellorar a súa eficiencia, a súa cohesión territorial. Todos os campus necesitan máis ou menos o mesmo, teñen as mesmas necesidades, pero, claramente, a intensidade pode ser diferente segundo o campus. Como principio de funcionamento queremos que sexan máis autónomos na xestión dos seus propios recursos, e estou a falar de orzamento, estou a falar de centros, estou a falar de tecnoloxías ou infraestruturas. Ou sexa, unha maior autonomía en Vigo, en Pontevedra e en Ourense por igual.