A curta do galego Pedro Díaz leva aos Goya unha crítica á soidade

O galego Pedro Díaz, director da Entrega, nomeado aos Premios Goya por mellor curta de ficción, reflexiona sobre a utilidade do cine como arma de denuncia. A súa obra pon o foco en temas como a soidade, a incomunicación (tecnolóxica e xeneracional) ou a precariedade laboral.

"O cine e a arte en xeral sempre acaban sendo espello do que pasa na sociedade. Non adoitamos abordar temas de maneira consciente; contamos do que sabemos, o que está na nosa vida. Igual agora o que nos pide o corpo é denunciar, pór de relevo certos problemas. Noutro momento igual o cine ou a arte tiña que demostrar irreverencia ou alegría, pero agora igual é o momento de dicir: estes problemas están aquí, así que falemos diso, non?".

A denuncia e a orixe galega podería ser o vector común de gran parte das curtas nomeadas nesta edición dos premios do cine español. Así, na sección de curta documental, Memoria, da actriz compostelá Nerea Barros, denuncia a destrución do cambio climático, con intereses económicos por medio.

A obra de Pedro Díaz retrata o día a día de Armando, un home de 80 anos que vive recluído na súa casa por algún trauma que o espectador descoñece. O seu único contacto co exterior é a través dun 'rider', que lle entrega os pedidos que xestiona o seu fillo desde o estranxeiro, incluído un computador portátil que o cambia todo.

"A idea xurdiu a partir dunha imaxe que é precisamente a última imaxe do curta. Atrapounos porque nos xeraba moitas preguntas, así que fixemos toda a viaxe cara atrás e preguntámonos quen era esa persoa e como chegara até aí. E empezamos a escribir a historia", relata.

Díaz recoñecer que chegaron á trama "ao revés do que se adoita ser", xa que partiron do personaxe para logo construír un argumento "natural e orgánico", case de forma "inconsciente" con temas "que nos tocan a todos" como é a soidade. Da soidade que rodea ao protagonista desta historia parten, como artistas, outras cuestións como a saúde mental, a brecha xeneracional e a tecnoloxía, o sistema de coidados ou a economía precaria.
 

A SOIDADE CONTADA DESDE A AUSENCIA

De todo iso leva o peso o personaxe interpretado por Ramón Berea, que é "complicado de construír, pero moi estimulante" e do que se traballaron até os xestos e a forma de mover. "Iso foi o que creo que nos deu todos os matices que acaba dando tamén o personaxe do 'rider'", sinala.

Trátase dun personaxe que "conta moitas máis cousas das que pensábamso". E sucede, afirma o director, precisamente, por non ter case información sobre el. "Moita xente dicíanos que lle deixa máis pouso, que se preguntaban por que estaba tan só, por que pasa tanto tempo con esa persoa", explica.

A terceira pata da historia é un persoaje ao que nin sequera coñece o espectador, o fillo de Armando. "A súa soidade tamén está contada desde a ausencia de fillo: unha ausencia que seguramente non é por mala relación, senón pola distancia", matiza Díaz, que lembra que é unha situación moi común estes días cando tes familia lonxe de ti. "Tes un sentimento case de culta por eses coidados que non podes dar", comenta o galego aficando en Madrid.

Aínda cunha trama "sinxela", o sabor que Pedro Díaz e o seu equipo pretendían deixar no espectador era algo "duradeiro", "que durase algo máis dos 25 minutos que dura o curta", e que convidase a reflexionar sobre as cousas e as persoas que o rodean.

Nesa reflexión xoga un papel moi importante a tenrura que esperta a cinta, provocada en parte polo bolero —Volve Amor, composto por Alberto Torres e interpretado por Zenet— que Armando tenta reter na súa cabeza, símbolo doutro tempo.

"Que hai máis triste que unha persoa á que só quedan os seus recordos, empezo a esquecelos? Ese contraste ademais dun home árido, que empeza a meter na escuridade da súa propia caverna, contra esa melodía de bolero, moi de sorrir, de bailar con alguén, parecíanos moi bonito. Ao final, a música é o motor emocional da nosa vida", relata.
 

MEMORIA, DE NEREA BARROS

Conciencias tamén busca espertar Nerea Barros con Memoria , unha curtametraxe a medio camiño entre a ficción e o documental onde denuncia a destrución do cambio climático, con intereses económicos polo medio. Faio a través da desaparición do Mar de Aral (Usbequistán), o primeiro gran desastre medioambiental da historia, e mediante a unión entre un avó e a súa neta.

"Narro o legado dun avó á súa neta en base a un mar que desapareceu. Un avó, antigo pescador, que segue estrañando que volva ese mar e que a súa neta o vexa e ten que estar preparada, e unha neta que naceu nun deserto e non sabe o que é unha onda", explicaba a compostelá a Europa Press.

"A min lévame aos meus avós —continúa Nerea—. É unha homenaxe. Os meus avós galegos son os que me inculcaron ese amor á terra, o entendemento da terra como un equilibrio entre ela e nós, que dependemos dela", argumenta.

Barros quere axitar conciencias, pero nunca desde o medo, "senón desde lugares comúns" que aos espectadores permítalles "entender" e "empatizar". "Moita xente chámame e dime que é lembra aos seus avós, cando está rodada nun país e unha cultura totalmente diferente. Iso é, que cada espectador saque as conclusións ou os pensamentos segundo o seu filtro e o seu criterio".

Para Barros é primordial tratar de contar as cousas desde a beleza -unha das súas "obsesións" xunto ao cambio climático, as mulleres, e a xente maior e o seu legado—. "Incluso un lugar como o mar de Aral é belo. Gústame contar as cousas desde a beleza para que cheguen desde aí, e non desde o medo, a dor ou a escuridade", apunta.
 

A PANDEMIA E O IMPULSO Aos FESTIVAIS

Aínda que recoñece que foi complicado, tamén atopou algo belo durante a pandemia de Covid-19, cando traballou voluntariamente nunha residencia de maiores en Madrid.

"Nesa tolemia apocalíptica empecei a entrever como a natureza, con nada que lle dabamos, buscaba o seu lugar. E outra cousa bellísima que atopei foron as persoas maiores. Debemos reflexionar sobre o que pasou e entender que unha persoa maior é un sabio ao que debemos venerar e recorrer para non perdernos; asumir o legado dos que loitaron para que esteamos aquí cómodos".

Díaz exprésase nos mesmos termos e destaca que a pandemia "axudou a pór de relevo o tema da soidade; a valorar o saúdo do veciño que, cando non o tes, bótalo de menos". "Démonos conta de que o xesto de pór un pé na casa do outro era un gran xesto, que lle podía cambiar a vida ao outro, e creo que iso pasou un pouco na pandemia. De súpeto dicías, este xesto éncheme moito máis a alma do que eu pensaba", reflexiona.

As dúas curtas tiveron un longo percorrido en festivais —Memoria presentouse no compostelán Cortocircuito—, un formato que Pedro Díaz considera que habería que incentivar. "Creo que é un pouco volver democratizar o cine. Volver levar ás salas de cine un formato que se axusta a uns tempos nos que parece que todo ten que ser consumido en 10 ou 15 minutos. Por que non levar esas pílulas de cine outra vez ás salas? Merece a pena", asegura.

Ao final do seu percorrido por máis de 40 festivais, A Entrega topouse cun nomeamento ao Goya a mellor curta de ficción, "un foco de luz sobre o traballo". "Míraseche con outros ollos ou polo menos mirar, que xa é moito. Hai que traballar moito para que as túas curtas se vexan, aínda cun nomeamento, pero estar aí xa é un meritazo, sobre todo cun grupo cun nivel tan grande. Gañe quen gañe será super merecido".