Unha explotación apícola de Viana do Bolo á vangarda da loita contra un parasito habitual das abellas

Trátase dun tratamento alternativo aos convencionais: a partir de produtos de orixe natural, sen pesticidas e compatibles coa produción ecolóxica.

Este novo modelo busca reducir os custos dos tratamentos sanitarias, que representan entre un cuarta e unha quinta parte dos custos das explotacións apícolas.

Apicultura | Foto: EP

O apicultor Benigno Basteiro, titular dunha explotación en Viana do Bolo (Ourense) con máis de 3.000 colmeas para produción de mel e outros derivados, empezará estes días para probar un novo produto de orixe natural para combater a varroasis, unha enfermidade ocasionada por un parasito habitual das abellas.

En concreto, trátase dunha formulación de liberación controlada como alternativa aos tratamentos convencionais en apicultura para o control e prevención desta parasitosis (que provoca o ácaro varroa destrutor).

Sen pesticidas e a partir de produtos de orixe natural incorporados en sistemas/soportes biodegradables, a idea é que a súa utilización sexa compatible coa produción, por exemplo, de mel, coa etiqueta de agricultura ecolóxica.

De feito, o apicultor Benigno Basteiro destina unha parte importante das súas colmeas á produción ecolóxica e á exportación. Xunto a el, o produto probarano Urbano González (Castela e León) e Agustín Arias (Castela A-Mancha).

Urbano González tamén é apicultor ecolóxico, no seu caso desde o ano 1999, e desenvolve a súa actividade apícola en León, aínda que mantivo colmeas en Burgos, Asturias e Cantabria. Mentres, Agustín Arias traballa neste campo, desde 1985, en Guadalaxara. Os tres están involucrados desde hai anos en proxectos de innovación.

O traballo de campo comeza agora e faio nestas tres zonas para probar a fórmula en escenarios con climatoloxía diferente, segundo explica desde Feuga Lucía Lloret. "O proxecto favorecerá uns produtos derivados da colmea de maior calidade", destaca, en declaracións a Europa Press.

A varroa ocasiona cuantiosas perdas aos apicultores e este proxecto, denominado 'Varroaform', busca evitalos. O propósito ademais é non xerar residuos nos derivados de colmea (mel, cera e propóleo) e que non resulten tóxicos.

As abellas, como insectos polinizadores, cumpren un gran papel tanto na produción agrícola como na silvicultura, xa que en certos casos ademais do aproveitamento madeireiro, aprovéitanse os froitos derivados (castiñeiro, cerdeira, nogueira, etcétera), de gran importancia económica en especial para pequenos núcleos rurais.

Así, os promotores resaltan que a utilización de formulacións non tóxicas para as abellas (extensible a outros insectos) que non xeren residuos, non só en produtos derivados da colmea, senón tampouco no medio ambiente, contribuirá ao desenvolvemento da bioeconomía.

En concreto, o proxecto está financiado con fondos europeos e da administración central. Participan a Fundación Empresa Universidade Galega (Feuga), Universidade de Santiago de Compostela, Universidade de Las Palmas de Gran Canaria e os apicultores Benigno Basteiro, Urbano González e Agustín Arias.

Os traballos comezaron en 2019 pero sufriron meses de atraso debido á pandemia da covid. En primeiro lugar, segundo explica a responsable de proxectos de Feuga Lucía Lloret, un grupo de investigación da universidade compostelá desenvolveu unha ampla gama de formulacións, a partir de aceites esenciais, en diferentes soportes.

A continuación, a universidade das Palmas avaliou ditas formulacións, para proceder á súa selección. "O que se está vendo agora é unha especie de pasta que se aplicará en materiais sólidos para introducir na colmea. Aí é onde entra en xogo o labor dos apicultores, para ver se funciona nunha contorna real", destaca Lloret.

E é que o ácaro está na colmea, pero ataca á abella "coma se fose unha garrapata", por dicilo dunha maneira visual. Que o ensaio se realice na primavera ten que ver tamén con razóns meteorolóxicas.

Dado que aínda se atopa nunha fase experimental, a portavoz de Feuga móstrase cautelosa, pero apunta que "oxalá a futuro" o produto funcione e poida iniciarse unha segunda etapa con ensaios clínicos con vistas á súa introdución no mercado. Chegado o caso, será a axencia do medicamento quen o aprobe.

ATA O 26% DOS CUSTOS

De media, entre o 15% e o 26% dos custos das explotacións apícolas correspóndense cos tratamento sanitarios, segundo os datos dos promotores de 'Varroaform'.

"A intención é reducir iso. E reducir tamén as perdas relacionadas coa varroa, ademais de incrementar o valor engadido a través da agricultura ecolóxica", conclúen.