Os datos de contagios nas aulas e as improvisacións non inspiran confianza, alertan sindicatos de Educación

Vista a escalada de positivos de covid-19 que sofren os centros escolares e o recente anuncio dun plan de clases para un posible confinamento domiciliario, Galiciapress indaga na situación  do sistema educativo.

Os representantes de dous dos principais sindicatos, CIG Ensino (Suso Bermello) e CCOO Ensino (María Luz López) quéixanse de a pouca transparencia da Xunta, a falta de  criterios homoxéneos, o expostos que se atopan profesores e estudantes ante a enfermidade e os problemas que enfrontan os centros educativos, como a ventilación das aulas, imposible para moitos nestas datas.

Galicia, como o resto de Europa, vive nunha escalada de casos de coronavirus que, non por non ser anunciada, pillou á comunidade con carencias evidentes. Se buscamos factores comúns en Europa que poidan explicar esta explosión nos contagios, só o inicio do curso escolar, xunto coa chegada do outono, móstranse como posibles catalizadores comúns desta segunda onda.  Tamén é certo que cada estado e cada autonomía española deseñaron a volta ao cole segundo os seus propios criterios.

 María Luz López, secretaría xeral de CCOO Ensino, cre que esta segunda onda está provocada non tanto pola apertura das aulas, senón por unha certa “relaxación xeral da sociedade” despois da desescalada. Con todo, e a pesar das “poucas certezas” que ofrece un panorama tan cambiante como o da pandemia, López cre que a distancia de seguridade ou o uso das máscaras reducen considerablemente as posibilidades de contaxio, e é aquí onde as “desigualdades” nos criterios para reiniciar os cursos nos distintos niveis educativos poden xogar un papel crucial.

“Non foi o mesmo a volta en FP que en Primaria, por exemplo, e a distancia que existe nunhas etapas e noutras si marca a diferenza”, considera. Aínda que o número de afectados nos centros educativos non universitarios non é alarmante –aínda que a cifra foi crecendo nas últimas semanas ata roldar o milleiro de casos­–, López lembra que “non se está realizando cribados a todo o alumnado, só a aqueles con contactos con positivos” e que os casos asintomáticos son moi frecuentes nos menores de idade, o que pode dificultar a detección de moitos positivos. 

"UN EXPERIMENTO TERRIBLE EN INFANTIL E PRIMARIA"

Nese sentido, chama a atención que con máis dun mes e medio de curso ás costas, e aínda que cada vez é máis frecuente ver na listaxe que ofrece a Xunta de Galicia a centros con ata unha ducia de casos, desde o Goberno de Galicia aínda non declararon nin un só brote de carácter escolar, o que fai que moitos se cuestionen que clase de criterios segue a Xunta para determinar que é un brote escolar.

“Non temos información real. A administración está a trasladar a información a algúns medios que se encargan de facer as informacións periódicas”, lamentan desde CCOO, á vez que temen que este non sexa un movemento da Xunta “para non darnos a razón por cando lles advertimos que isto estaba a ser un experimento terrible en Infantil e Primaria, onde teñen ata a 25 alumnos nunha mesma aula sen poder respectar as distancias establecidas nin de broma”.

DESCONFIANZA NOS DATOS

Suso Bermello, secretario xeral de CIG-Ensino, exprésase en case idénticos termos contra a opacidade da Xunta. “Asistimos a como se disparan os contagios, vai máis ou menos parello ao que se vai dando na sociedade”, relaciona Bermello, á vez que sinala que os datos que facilita  o Goberno de Galicia son “incompletos” e que ofrecen “dúbidas sobre a súa fiabilidade”.  

“Sabemos de casos que non aparecían recolleitos, como o ocorrido nun centro de Soutomaior –presunto atraso do SERGAS á hora de notificar as corentenas–“, algo que ao seu parecer xera unha “situación de desconfianza por parte do profesorado nas determinacións da Xunta”. Ademais, Bermello alega que en sindicato xa detectaron “moitos problemas coa aplicación EduCOVID con casos que non se están rexistrando”, aínda que con todo di non atreverse a facer “unha xeneralización” neste sentido.

CHAMADAS DE EDUCACIÓN PARA NON ALERTAR DOS POSITIVOS

“Como non hai transparencia máis aló dos datos que publican na páxina e que envían aos medios…é imposible sabelo”, critica López. Nesa liña, comenta que os centros escolares están tamén bastante limitados porque no caso de que un alumno arroxe un positivo “son as autoridades sanitarias as que establecen os criterios e que marcan que alumnos ou docente téñense que confinar”. Con todo, recoñece que se os datos da Xunta “son os reais” o coronavirus non está a ter unha incidencia tan alta nas escolas “como se podería sospeitar”.

Un aumento de casos que, con todo, aínda que se percibe nas cifras de número de afectados, con máis dun milleiro de positivos, non se reflicte no número de aulas pechadas nin de centros pechados. A priori, isto parece indicar que desde a Xunta non están a tomar medidas para combater de forma eficaz esta escalada vertixinosa nas cifras, pero desde a CIG advirten que é “moi difícil relacionar uns datos con outros”.

Ante un positivo, algúns colexios “reciben chamadas da Inspección Educativa para dicirlles que non avisen a ninguén mentres non haxa instrución de Sanidade "

“Pode darse que nun colexio haxa sete ou oito casos e que non teña aulas pechadas porque todos os casos danse en aulas distintas. Se valoramos o criterio que segue o SERGAS enténdese que pola proximidade dos alumnos na aula non é necesario pechala, pero pode darse que no centro de á beira, con só dous alumnos contaxiados, ten dúas aulas pechadas, porque poden ser alumnos de Infantil, onde non se utilizan as máscaras, e que poderían estar máis expostos”

“Ningunha dirección pecha aulas sen o permiso do SERGAS”, sosteñen desde a CIG, á vez que fan fincapé en que xusto ese é un dos problemas que están a atopar, xa que as direccións comunican un contaxio e mesmo “reciben chamadas da Inspección Educativa para dicirlles que non avisen a ninguén mentres non haxa instrución de Sanidade e que non advirtan ás familias que se deu un contaxio sen o visto e prace do SERGAS”.

A VENTILACIÓN: UN PROBLEMA "DE PRIMEIRA ORDE"

Hai uns días Fernando Simón asegurou que a maior parte dos brotes detectados no ámbito educativo localizábanse en  Secundaria. En Galicia neste nivel educativo establécese unha distancia de metro e medio entre os alumnos, aínda que en moitos casos esta distancia non se cumpre do todo, pero os contagios neste ámbito, como refiren desde CCOO, “están moi vinculados ao que ocorre fóra das aulas”.

“Pouco importa que na aula cúmpranse as medidas se logo van todos xuntos nun autobús”, critica López, á vez que pon o foco sobre a desinfección destes transportes e lembra o episodio vivido hai unhas semanas en Oleiros, onde un menor quedou esquecido no autobús escolar. “Despois do ocorrido está claro que moitos non se hixienizan, ou polo menos non está tan estendido como poderiamos pensar”, reprocha. 

Sobre estas cifras, Bermello engade que isto tamén se explica pola “gran conquista” que alcanzaron no sector en setembro grazas ás súas mobilizacións que provocaron unha modificación no protocolo de Secundaria coa contratación de máis docentes para facer desdobres e que provocou que as cocientes nos niveis de ESO e Bacharelato “vísense moi reducidas”.

VENTILACIÓN

No mesmo orde, as dificultades que atopan moitos centros para ventilar as aulas, unha das recomendacións para tentar limitar os contagios, cada vez son máis frecuentes a medida que imos entrando no inverno. A choiva e o frío, tan frecuentes nun territorio como o galego, impiden esta renovación constante do aire e López ve moi difícil liquidar este problema, xa que aínda que moitos estudos consideran que algúns aparellos poden ser unha alternativa “non suplen a ventilación propiamente dita”. “Xa que a administración decidiu idóneo meter a 25 alumnos por aula tamén debería encargarse de atopar solucións para isto seguindo criterios científicos”, reclama.

Sobre a ventilación desde CIG non dubidan en tachalo como “un problema de primeira orde” e lévano ata o material de protección co que contan os centros. “Non podo dicir que sexa malo porque está homologado, pero o material que proporcionou a Xunta é totalmente insuficiente”, denuncian desde CIG. Bermello lembran que xa desde o comezo reclamaron para os profesores en contacto con alumnos sen máscara “como mínimo máscaras FFP2”, pero que mesmo agora fan a valoración de que se puideron quedar “curtos”, xa que esa petición podería ser extensible a todos os docentes despois de ver os problemas dos centros para ventilar as clases. “A maioría do profesorado usa máscaras que compran eles mesmos; non hai nada e as que lles dan non valen para nada”, denuncia.

Doutra banda, López considera que é un problema social o feito de que aínda nos custa manternos nunha alerta constante contra a enfermidade e que tendemos a baixar a garda, López celebra a boa aceptación que tiveron os novos protocolos entre o alumnado. 

“Digan o que digan, os rapaces están a actuar de forma moi responsable, asumindo as medidas dunha forma moi boa. Podiamos pensar que ía ser moito máis difícil, pero adaptáronse moi ben. Pero non quita que como os demais póidanse relaxar e se teñen a mala sorte de baixar a garda xunto a un caso positivo que poida contaxiarse”, argumenta. “Non me gustaría que se criminalizase á poboación nova, porque é incrible a disciplina coa que se comportou o alumnado na súa maioría. Hano interiorizado moito mellor que moitos adultos e están moi mentalizados”.

“DEBO ENVIAR Aos NENOS Ao COLE?”

Outro aspecto para considerar nesta segunda onda é que, ante o temor de que a escalada de contagios nos centros escolares mantéñase e repunte, moitos pais consideren oportuno non enviar aos menores ás aulas. Ata o de agora desde CCOO subliñan que de momento non perciben ese medo entre os pais, aínda que cos novos protocolos ante o mínimo síntoma moitas familias prefiren non enviar aos menores.

En CIG si advertiron caso de familias “que non mandan aos seus fillos porque interpretan que están ante un risco que talvez poida ser maior do que cren, ou familias que os mandan pensando que non hai risco cando si que o hai, decisións contraditorias con casos aparentemente similares onde nun centro tómase a decisión de confinar e noutros non”. “É certo que un centro educativo non vai ser peor polas súas condicións do que pode ser comer nun restaurante ou nun parque público, pero o problema é que se a Xunta fixese o que lle reclamamos os sindicatos a situación non sería a mesma, senón que sería moito máis clara e segura”.

Sobre o criterio para seguir para facer PCR a alumnos ou profesores que estiveron en contacto con positivos por coronavirus, Bermello argumenta que “se está facendo o mesmo, e sempre para mal, que se está facendo coa sociedade en xeral”. PCRs tardías, persoas que se reincorporan ao seu traballo despois de gardar corentena pero sen realizar nin unha soa proba mentres se dan outros casos nos que mesmo se fan dous test… “É todo tan desigual que leva á sensación de están a improvisar, sen un criterio homoxéneo nin de Educación nin de Sanidade”. Sensación de improvisación que aumentou este luns ao anunciar Educación un prazo de sete días para que os colexios presentasen un plan de clases a distancia ante un posible confinamento domiciliario.

Con isto, López tamén subliña que os diferentes criterios que seguen algúns profesionais sanitarios á hora de avaliar aos menores que xeran certa intranquilidade entre os pais. “Algúns pediatras por unha décimas de febre mandan facer unha PCR e outros sinxelamente mándanos a casa para ver se se lle baixa a febre. Talvez habería que pedir unha homoxeneidade nos criterios para evitar confusións e que os pais sentan máis seguro”, opina López.

López espera que a pesar da escalada de casos non sexa necesario un novo confinamento, xa que na primeira onda da pandemia demostrouse que a teledocencia non funciona como debería, especialmente nas etapas educativas máis temperás, ademais dos problemas derivados, como a conciliación laboral ou os recursos limitados que teñen moitas familias á hora de poder botar man das tecnoloxías para que os seus fillos poidan seguir as clases. “As diferenzas agrándanse coa docencia telemática e a escola é en gran medida un axente igualador, que equipara a todos os alumnos independentemente da súa situación familiar dotándoos de todas as ferramentas posibles para avanzar en igualdade”.

ENCONTRO CON EDUCACIÓN E UNHA NOVA FOLGA?

Todas estas cuestións foron as presentadas o pasado luns ao conselleiro de Cultura, Educación e Universidade, Román Rodríguez, nun encontro para abordar a afectación da Covid-19 entre os traballadores do sistema educativo. Un conselleiro que o pasado venres falou dun ritmo de contagios “moi positivo” nas escolas, que estaban a actuar, segundo o seu criterio, “de devasa”. Con todo, chama a atención que, a pesar da satisfacción do conselleiro, anunciou novidades e actuacións "moi importantes e significativas" relacionadas coa presencialidad. Novidades que hoxe se concretaron coa citada demanda de plan para os colexios.

A reunión, que chega máis dun mes e medio despois do inicio do curso, celébrase despois das cuestións presentadas na mesa sectorial, moitas delas relacionadas coa pandemia, polo que desde Educación comprometéronse a organizar unha reunión para tratar explicitamente todos eses puntos, aínda que esas palabras quedaron no aire ata que pola insistencia dos catro sindicatos tívose que fixar unha data para o encontro.

“Queremos ter información, saber que se está poñendo encima da mesa. Hai pouco o conselleiro dixo que expoñen sacar unha planificación para a teledocencia por se termina sendo necesaria… Chega tarde. En abril reclamamos que traballasen na planificación do curso 20/21 porque eramos conscientes de que isto non se iría do ano para outro e sería necesaria unha ferramenta para traballar coas máximas garantías se se dese un novo confinamento”.

Na CIG non esconden que este problema de saúde pública é tamén “un problema de saúde laboral”. “Hai un incumprimento flagrante da Consellería de Educación no que respecta a as normas básicas de prevención de riscos. Non hai ningún tipo de avaliación de riscos de postos de traballo relacionados co COVID en ningún centro do país”, sinala Bermello, unha avaliación que, de levarse a cabo, podería propoñer a compra de EPIs ou mesmo recomendar a docencia telemática nalgúns casos pola exposición ante a enfermidade. “Non é o mesmo traballar nun centro de Educación Especial, que nun de Formación Profesional ou que nun conservatorio. Cada posto de traballo debe estar individualizadamente avaliado e a Consellería está a someter ao alumnado e ao profesorado a un risco innecesario”.

“En marzo todos admitimos a improvisación porque non había máis remedio, pero agora xa non podemos toleralo. Tivemos meses para aprender e para planificar como desenvolvernos no futuro”, indica López, que confía en que desde a Xunta acudan con “vontade negociadora”, a pesar de que os antecedentes neste sentido “non son moi halagüeños”. Bermello é tamén claro respecto diso: “Un Goberno, como todos, pódese equivocar. Pero durante uns días, non permanentemente”. “Non podes trasladar a sensación de que quen ten a información manéxaa como lle parece e que esta non é fiable, porque a partir de entón todo é cuestionable”, lembra.

Sobre a posibilidade de que ante novas negativas do Ministerio póidase chegar a máis xornadas de folga, desde CIG recalcan que eles non descartan “ningún tipo de protesta ou mobilización”, pero din ser “conscientes do problema que afrontamos”. O sindicato admite ter na súa contra as sentenzas firmes ás denuncias que presentamos polos servizos mínimos que deron a razón á Consellería e que “impoñen uns servizos mínimos que na práctica imposibilitan o exercicio da folga”. “Convocar unha folga si sería unha chamada de atención pero a repercusión no que respecta ao profesorado sería moi limitada”, conclúen. 

PUNTO DE VISTA DA XUNTA

Galiciapress contactou varias veces coa Consellería de Educación para dar a coñecer o seu punto de vista sobre como está a ser o inicio do curso. A Xunta non respondeu ata o de agora, aínda que a súa valoración pode inferirse de as declaracións do conselleiro este luns.

O conselleiro de Cultura, Educación e Universidade, Román Rodríguez, apelou este luns a que os centros sigan estando "en alerta" ante posibles brotes de COVID-19 que se dean na súa contorna. Con todo, sostivo que os colexios e institutos "non son lugares de transmisión" do coronavirus.  

Protesta ante un centro de infantil e primaria, coincidindo coa xornada de folga no regreso ás aulas