​As acacias, a preciosa e letal invasora dos montes de Galicia

O doutor Joám Evans Pim, coordinador das Brigadas Deseucaliptizadoras, e o biólogo e investigador Jonatan Rodríguez, atenden a Galiciapress para debullar a problemática que esconden a propagación das acacias por toda Galicia. Concretamente as mimosas e a acacia negra son dúas plantas invasoras que supoñen unha ameaza tanto para as especies autóctonas, pola súa “agresividade”, como para os humanos, por xogar un papel fundamental no novo réxime de incendios. 


|

O doutor Joám Evans Pim, coordinador das Brigadas Deseucaliptizadoras, e o biólogo e investigador Jonatan Rodríguez, atenden a Galiciapress para debullar a problemática que esconden a propagación das acacias por toda Galicia. Concretamente as mimosas e a acacia negra son dúas plantas invasoras que supoñen unha ameaza tanto para as especies autóctonas, pola súa “agresividade”, como para os humanos, por xogar un papel fundamental no novo réxime de incendios.


Mimosas a beiras do miu00f1ou



As acacias, presentes ao longo do río Miño

O amarelo adoita anunciar a chegada da primavera en Galicia. Os montes da comunidade parecen bañados en ouro, acompañados dos primeiros días de sol a medida que a luz vai gañando horas da noite.  Pero mentres que o amarelo da xesta, aquí chamada xesta ou sinxelamente ‘maio’ polo seu uso durante as festividades dese mes adornando propiedades para atraer a boa fortuna, é o propio das nosas comunidade, hai outro áureo invasor que se foi apoderando dos montes galegos, colonizando cada anaco de terra que conquista ao seu paso e arraigándose ata desprazar a todas as plantas autóctonas da zona.


Referímonos ás acacias, unha invasora tan preciosa como silente que, baixo a sombra do polémico eucalipto, foi gañando territorio en Galicia ata o punto de volverse un problema de primeira orde tanto para a silvicultura galega como para as comunidades de montes.


DIMENSIÓN DO PROBLEMA

Para entender a dimensión do problema, o biólogo Jonatan Rodríguez, investigador do grupo de investigación BEV1 Agrobiología Ambiental da Universidade de Vigo, explica a este medio que as acacias son as “árbores ou arbustos pertencentes á familia Fabaceae, coñecidas tamén como leguminosas, e que teñen como función principal a fixación de nitróxeno no chan”.


Estas plantas contan con 32 especies potencialmente invasoras. “Na península ibérica”, precisa, “temos presentes 14 especies exóticas do xénero Acacia, das cales polo menos oito están consideradas como especies exóticas invasoras”. E en Galicia hai “seis especie citadas” coa mimosa –incluída no Catálogo de Especies Exóticas Invasoras, o que prohibe a súa posesión xenérica ou propagación- e a acacia negra como as “máis problemáticas”.


“Estas dúas especies atópanse principalmente en zonas forestais, bordos de estradas, terreos abandonados, etc. Se tivésemos que resaltar en que zonas se concentran, podemos asegurar que a mimosa está amplamente estendida na comarca do Ribeiro, e a acacia negra en zonas forestais da provincia de Pontevedra. Con todo, co paso do tempo, están a aumentar a súa expansión por toda Galicia, incluso podendo chegar a zonas de máis de 1000 m de altitude, como é o caso da mimosa en Ou Courel”, explica o investigador, recoñecido pola súa participación en numerosos ensaios e investigacións sobre a problemática que están a xerar estas plantas invasoras.


Mimosas galicia

A xesta ou xesta comparte o mesmo cor amarelada das mimosas



Desde as ‘Brigadas Deseucaliptizadoras’ o doutor Joám Evans Pim, coordinador das Brigadas, tamén cita a presenza estendida das mimosas “nos vales de Ourense e Monterrei”, mentres que a acacia negra tamén habita “en amplas zonas da costa atlántica”.  


A súa expansión por todo o territorio galego está a causar un gran impacto que afecta “tanto a plantas como a chan” segundo sinala Rodríguez. As acacias “reduce de forma considerable a cantidade de luz no nivel do sotobosque, diminúe a dispoñibilidade de auga no chan, altera de forma severa o contido de nutrientes e produce acidificación no chan, altera as comunidades microbianas e as actividades encimáticas do chan, e diminúe a cuberta vexetal nativa, ademais da diversidade de especies baixo a súa sotobosque”, subliña o investigador sobre esta especie que cualifica como ‘agresiva’ porque “produce tal cantidade de impactos nas zonas que invade que non permite a supervivencia de moitas das plantas nativas”.


Con todo, as acacias non só son un problema para outras plantas, senón que favorecen “directa ou indirectamente ao aumento de insectos infesta”. “Por iso, a pesar de que moitas plantas nativas poden verse liberadas de inimigos naturais, debido á presenza de plantas exóticas invasoras, nos nosos estudos observamos aumenta de forma considerable a poboación de insectos exóticos e tamén insectos xeneralistas nativos que poden ser vectores (transmisores ou portadores) de enfermidades que afectan as plantas ”, comenta o biólogo, subliñando que estes insectos tamén son un perigo para os agricultores que terreos próximos a zonas de mimosas.


UNHA ESPECIE ORNAMENTAL AGORA DESCONTROLADA

Como explica Jonatan Rodríguez, a acacia chegou a Europa durante o S.XIX “porsu interese como especie ornamental, debido sobre todo á beleza e aroma das súas flores”. Na actualidade, a comercialización das mimosas é está prohibida por lei, polo que desde Cousa de Raíces instan a denunciar ante o SEPRONA “calquera viveiro ou establecemento que comercialice mimosas como planta para xardinería".


Rural.- (AMP2) Drons e unhas 7.000 persoas participarán no operativo contra incendios forestais de la Xunta en 2019

A presenza destas plantas invasoras condiciona a loita contra os incendios


Cos anos, esta especie destinouse a outros usos, como a fixación de noiros en infraestruturas pola súa eficacia. Tamén se usa na viticultura e para mellorar o rendemento de producións forestais, especialmente en extensións de eucalipto (especie tamén orixinaria de Australia, como a maioría de especies de acacia), onde os silvicultores plántanas “en asociación, xa que a acacia favorece a fixación do nitróxeno no chan”, explica Rodríguez. Pola súa banda, desde as Brigadas citan á acacia negra como unha planta introducida polo interese comercial que espertaba a súa madeira.


Con todo, o clima Atlántico Oceánico de transición que goza Galicia favoreceu ao arraigamento das plantas na comunidade. “A cantidade de choiva que temos en Galicia por ano, xunto coas temperaturas suaves, axudan a que esta especie poida establecerse, naturalizarse e crecer en grandes dimensións, xa que son condicións climáticas similares ao seu lugar de orixe en Australia”, advirte o experto, que non dubida en sinalar ás “perturbacións do selo ou terreos desocupados” como causas do seu arraigamento e extensión, ademais de ser unha especie que solta unha gran cantidade de sementes, -“que poden permaneces viables no chan durante decenas ou mesmo centos de anos”-, o que favorece a súa dispersión.


UN PROBLEMA PARA Os INCENDIOS

Cabe destacar o papel importante que xogan os incendios, cada vez máis numerosos, que favorecen a súa expansión”, lamenta Rodríguez, preocupado polo cambio no réxime de incendios forestais de Galicia, cada vez máis destrutivos e de maior tamaño, sen dúbida axudados por este tipo de vexetación.


“A gran produción de follaxe altamente inflamable por parte das acacias, que en moitas ocasións queda acumulada no chan, pode ser un dos principais riscos, xa que pode favorecer un aumento da frecuencia e intensidade dos incendios. Ademais, o lume pode actuar como estimulante para a germinación das súas sementes e mesmo pode favorecer o seu rebrote de raíz tras un incendio”, denuncia o biólogo.


A súa tese é reafirmada polo doutor Evans Prim, que di que ambos os conceptos retroaliméntanse “”. “Trátase de especies pirófitas, que axudan a propagar o lume cando se inicia e que se valen dos incendios para invadir novas superficies colonizándoas e suprimindo os hábitats nativos preexistentes”, destaca, antes de apostilar que zonas como O Ribeiro e Monterrei están ameazadas polo perigo que esconden estas plantas, xa que ambas as poboacións están “rodeadas por esta especie que corta vías de escape propiciando auténticas traxedias”.


LOITA CONTRA O INVASOR

Como ‘O Principiño’  e os baobabs do conto de Saint-Exupéry, moitos son os voluntarios que van arrincando as acacias de raíz, que do mesmo xeito que no inmortal conto do escritor francés poden chegar a “destruír o planeta”…ou polo menos a natureza de Galicia. Na actualidade, a maior parte das batallas contra as acacias están a libralas os grupos ecoloxistas, como ‘Verdegaia’ ou ‘Cousa de Raíces’ (vinculado a ADEGA), ademais das comunidades de montes.


Arracando eucaliptos en Touron (10) brigadas deseucaliptazadoras cousa de raices



As Brigadas actúan ao longo de toda Galicia

Estes grupos actúan “sobre todo o territorio de Galicia”, pero a presenza destas colonizadoras en Portugal puxo en marcha a preparación de actuacións conxuntas con colectivos lusos na zona de ‘a raia’. “No Ribeiro realizáronse unha decena de accións, particularmente nos montes de Lentille e Ridimoas. Tamén en Froxán, Lousame, combátense ambas as especies de acacia”, explica Prim.


Rodríguez lamenta que estas actuacións sexan “esporádicas” e que non sigan “un protocolo de actuación” pola falta de recursos e persoal cualificado. “Antes de actuar é necesario avaliar a zona onde se vai a desenvolver a acción”, advirte, considerando a guerra contra a planta invasora “como unha carreira de fondo”.


“É expresamente necesario pensar nun proxecto de restauración a longo prazo; xa que moitas das técnicas que se coñecen non son efectivas de maneira inmediata. Débese facer un seguimento constante para favorecer a aparición de especies nativas; xa que, se se actúa sen un plan de seguimento claro, calquera actuación pode mesmo favorecer a expansión destas especies invasoras, resultando finalmente en esforzo perdido e frustración”, remarca o experto, dando a entender que son as administracións as que deben tomar cartas no asunto e destinar máis recursos para a investigación e loita contra esta especie que, aínda que nin é tan alta nin acapara tantos titulares como os eucaliptos, si lle está quitando a terra e os nutrientes ás nosas carballeiras, soutos e sobreirales, que a este ritmo desparecerán baixo un mar de flores amarelas. 

Sen comentarios

Escribe o teu comentario




He leído y acepto la política de privacidad

No está permitido verter comentarios contrarios a la ley o injuriantes. Nos reservamos el derecho a eliminar los comentarios que consideremos fuera de tema.

Galiciapress
Praza da Quintana, 3; 15704 Santiago de Compostela
Tlf (34)678803735

redaccion@galiciapress.es o direccion@galiciapress.es
RESERVADOS TODOS OS DEREITOS. EDITADO POR POMBA PRESS,S.L.
Aviso legal - Política de Cookies - Política de Privacidade - Configuración de cookies - Consello editorial - Publicidade
Powered by Bigpress
CLABE