María Vitoria Moreno, a estremeña á que o franquismo vixiou por ensinar galego

"O seu compromiso co galego foi por ser a lingua dos pobres", explica Xesús Alonso Montero

|

María Vitoria Moreno


Nada en Valencia de Alcántara (Cáceres) en maio de 1939, María Vitoria Moreno, a autora á que este ano se lle dedica o Día dás Letras Galegas, nunca se considerou unha escritora alófona. Asumiu o galego como lingua propia e chegou a ser vixiada polo franquismo por impartir clases clandestinas neste idioma.

"A súa historia de amor co galego, como a ela lle gustaba chamarlle, empeza en Lugo", destaca a escritora Montse Pena, autora de 'A voz insurrecta. María Vitoria Moreno, entre a literatura e a vida', unha biografía sobre esta escritora de literatura infantil e xuvenil que chegou a Galicia en 1963 cando o seu marido, José Luis Llácer, foi contratado no Colexio Santiago Apóstolo da ONCE en Pontevedra.


Aínda que residiría na cidade do Lérez durante 40 anos, o contacto iniciático de María Vitoria Moreno con Galicia e a súa lingua prodúcese en Lugo, cidade na que toma posesión o 1 de novembro de 1965 como profesora de Lingua e Literatura Española no Instituto Masculino.

Montse Pena lembra que alí se forxaría a súa estreita amizade co que foi presidente da RAG, Xesús Alonso Montero, xerme do seu interese polo galego e pola literatura galega, como o propio catedrático destaca en declaracións a Europa Press.

UNHA "FORASTEIRA"
"Hai que poñer o acento en que non é galega. Era forasteira e, ademais, de familia franquista", apunta Alonso Montero, que destaca o compromiso da autora de 'Anagnórise' co idioma de Galicia. "En Lugo estableceu contacto comigo, con Xesús Rábade, con Amable Veiga..., e empeza a darse de conta de que hai, como mínimo, dúas Galicias: a dos que falan en castelán e a dos que falan en galego", explica.

"Ela dixo que chegou a interesarse por cultivar o galego en Lugo, pero sempre matizaba que o seu compromiso co galego foi por ser a lingua dos pobres", explica o que foi presidente da RAG, que destaca que María Vitoria Moreno decidiu "defender, eloxiar e reivindicar" a lingua galega.

De feito, a súa relación co galego sería tal que desde 1971 escribiría principalmente nesta lingua. Nesas datas e despois do seu traslado a Pontevedra, onde se incorporou Instituto Feminino, xa estaba preparada para dar clases no idioma de Galicia. "María Vitoria Moreno traballou en varias asociacións culturais impartindo desinteresadamente cursos de galego", sinala a Europa Press a autora da biografía 'A voz insurrecta', publicada por Editorial Galaxia.

Esta tarefa levaríaa a cabo en diferentes asociacións culturais ao longo de varios anos, como Amigos dá Cultura, de Pontevedra (onde compartía tarefas con Valentín Arias ou Carballo Calero durante o curso 1971-72). Un ano máis tarde e a través tamén de Amigos dá Cultura, ensinaría galego en Vilagarcía e, xa en 1974, no Ateneo de Ourense.

Ademais, tamén levaría os seus coñecementos da lingua galega ás aldeas, onde en ocasións impartía clases clandestinas en igrexas coa colaboración dalgúns curas, tal e como destaca Montse Pena, que explica que, con todo, o que era unha tarefa xenerosa e desinteresada provocoulle á profesora algún "desgusto importante".

LABOR "MAL VISTO"
E é que este labor docente, conforme sinala Alonso Montero, estaba "mal vista pola xente mal pensada" e tamén pola policía, que "a tiña no punto de mira". En efecto, no ano 1973 o réxime retiroulle o pasaporte, impedíndolle un dos poucos dereitos que os cidadáns tiñan naquel entón, o de viaxar. Pero tamén "o de fuxir", como apunta o catedrático.

A pesar de ter o pasaporte retirado e figurar, xunto ao seu marido, nunha lista negra de profesores, María Vitoria Moreno seguiu "fiel ao seu compromiso cívico" e nese mesmo ano, en 1973, sairía á luz a súa primeira obra en galego 'Mar Adiante'. "Asumiu as consecuencias sociais e políticas" do seu compromiso co galego ata o punto no que, cando morre Franco, tivo que esconderse no rural, sinala Montse Pena.

Neste sentido, a autora da biografía sobre a homenaxeada este ano lembra as palabras coas que María Vitoria Moreno referíase ao seu compromiso co galego en 1993. "(Escribín a obra) con todas as palabras que sabía entón, e xa asinei para sempre o meu compromiso coa lingua e cos nenos de Galicia: só escribo en galego, só escribo para nenos", asegurou a homenaxeada.

Pero a súa implicación co galego e a educación non se limitaría ás clases clandestinas. Así, en 1973 forma parte do grupo de mozos que abre a Librería Xuntanza na rúa Andrés Muruais de Pontevedra, un proxecto que impulsou xunto a Alfredo Conde, Javier Yuste, Carmen Mari Echarre, Francisco Gulías, Ramón Yuste e Branca Varona.

Alí, os clientes poderían conseguir obras prohibidas de autores como Lorca, uns libros que moitas veces eran requisados pola policía neste establecemento que, ademais, recadou diñeiro para axudar a presos político.

Sen comentarios

Escribe o teu comentario




He leído y acepto la política de privacidad

No está permitido verter comentarios contrarios a la ley o injuriantes. Nos reservamos el derecho a eliminar los comentarios que consideremos fuera de tema.

Galiciapress
Praza da Quintana, 3; 15704 Santiago de Compostela
Tlf (34)678803735

redaccion@galiciapress.es o direccion@galiciapress.es
RESERVADOS TODOS OS DEREITOS. EDITADO POR POMBA PRESS,S.L.
Aviso legal - Política de Cookies - Política de Privacidade - Configuración de cookies - Consello editorial - Publicidade
Powered by Bigpress
CLABE