Uns 1.400 galegos portan VIH e non o saben

A medicina e a sociedade continúan gañando, aos poucos, a batalla contra a sida. O número de persoas que desenvolven a enfermidade descende e a esperanza de vida dos enfermos é similar ao do resto da poboación. Con todo, persisten problemas importantes, como os portadores que non o saben. Estes aspectos acaban de ser abordados nun congreso na Coruña.

Análise de sangue

Grazas aos avances producidos nos últimos tempos no tratamento do VIH, a esperanza de vida destes pacientes na actualidade é similar á da poboación xeral, polo que os profesionais implicados no seu manexo atópanse cada vez con máis problemas asociados á idade e o envellecemento do colectivo pero acentuados pola infección crónica polo VIH.

Para analizar os retos no manexo dos pacientes con VIH e avanzar na estratexia 90-90-90 de Onusida para o ano 2020 (90% pacientes diagnosticados, 90% en tratamento antirretroviral e 90% con carga viral indetectable), acábase de celebrar en Coruña o Simposio Go Up, coa colaboración de Janssen Pharmaceutical Companies of Johnson & Johnson, que reuniu a especialistas de Galicia, Cantabria, Asturias, Castela León, País Vasco e Estremadura.

Como explica o doutor Antonio Antela, especialista en Medicina Interna e Enfermidades Infecciosas e Coordinador da Unidade de Enfermidades Infecciosas e VIH do Hospital Clínico Universitario de Santiago de Compostela, o maior reto que expoñen estes pacientes estaría en “manter o control sobre a replicación do virus e recuperar a función inmunolóxica, pero co menor tributo posible en termos de toxicidade e conservando á vez a maior calidade de vida posible”.

Para lograr este obxectivo de combinar con éxito unha boa adherencia terapéutica e unha aceptable comodidade na posoloxía, ao arsenal terapéutico existente para o tratamento do VIH/Sida acábase de unir Symtuza, unha nova combinación de catro medicamentos antirretrovirais, en forma de pastilla única administrada unha soa vez ao día.

Este novo tratamento inclúe darunavir, un fármaco da familia dos inhibidores da proteasa que, ao inhibir esta encima do VIH, evita que o novo virus (inmaturo) convértase nun virus maduro capaz de infectar aos linfocitos sans.

“Todas as novas opcións terapéuticas son benvidas porque amplían as posibilidades dun tratamento máis individualizado. Esta nova pauta de tratamento mellora sen dúbida o potencial de uso de darunavir grazas a poder tomar todo o tratamento nunha única pastilla e con acompañantes mellor tolerados que os habituais no tratamento antirretroviral ata a data”, asevera o Dr. Antela.

A recente aparición deste novo fármaco supón un paso máis na simplificación do tratamento da enfermidade, algo considerado clave non só para os pacientes de VIH senón para a saúde pública do noso país, xa que é crítico que estes pacientes non abandonen un tratamento que é para sempre.

Para explicar aos profesionais a importancia de ter novas opcións terapéuticas que se adapten mellor aos perfís dos pacientes con VIH, o Simposio Go Up está a percorrer diferentes cidades españolas como son Madrid, Barcelona, Valencia, e Sevilla, ademais da Coruña.

Importancia do diagnóstico precoz

En opinión dos especialistas, o diagnóstico precoz supón o principal desafío na loita contra a enfermidade, sendo prioritario poñer en marcha acciones que permitan aflorar a infección oculta e diminuír a elevada porcentaxe de infección tardía, incidindo na prevención primaria e facilitando o acceso aos test de diagnóstico de VIH de maneira xeral e con maior atención aos colectivos máis vulnerables e onde existe maior risco de infección.

Para iso, e co obxectivo de tentar fomentar o diagnóstico precoz da enfermidade, diferentes rexións como Asturias, Galicia ou País Vasco, puxeron en marcha un programa de probas rápidas realizadas en diferentes ámbitos (farmacias, comités antisida, etc.). Desde a súa implantación en Galicia no ano 2011, realizáronse 4.694 probas rápidas de VIH en Galicia, das que 73 (1,6%) foron positivas.

O panorama do VIH en Galicia

En 2016, a taxa de incidencia media de novos casos de infección por VIH en Galicia situouse en 4,38 casos / 100.000 habitantes, moi por baixo da media nacional estimada en 8,60 casos / 100.000 habitantes.

A porcentaxe de persoas infectadas por VIH a nivel nacional calcúlase entre 140.000 e 145.000, dos que ao redor de un 18% estaría sen diagnosticar. Na comunidade galega estímase que existen unhas 7.000 persoas portadoras do VIH e que unhas 1.400, segundo os cálculos da Consellería de Sanidade, descoñecen a súa infección.

En palabras da doutora Belén de la Fuente, FEA da miña/Unidade de enfermidades infecciosas do Hospital Universitario de Cabueñes (Xixón), “os avances nos tratamentos permitiron que sexan moitos menos os pacientes que chegan a desenvolver Sida. En só unha década, os casos de infectados por VIH que derivaron en Sida caeron un 64% en toda a comunidade galega ao pasar de 98 casos en 2007 a 35 en 2016”. 

Estas cifras, unha trintena de casos ao ano, nada teñen que ver coas que se manexaban hai só unhas décadas. “A mediados dos noventa era habitual que as consultas de médicos galegos superasen os 300 novos casos de Sida ao ano, unha cifra que caeu ao centenar a principios da década dos 2000 e que rexistrou o seu mínimo histórico en 2015 cando só houbo 29 novos casos de Sida en toda a comunidade galega”, explica esta especialista.

Mentres que ao principio da epidemia, a infección por VIH aparecía ligada á utilización de material para a inxección de drogas, os actuais rexistros encadraríana claramente como unha enfermidade de transmisión sexual tamén Galicia. Así, segundo os datos manexados pola Dra. de la Fuente, o perfil do paciente actual con infección por VIH recentemente diagnosticado é o dun home homosexual con relacións non protexidas, de entre 25 e 49 anos e asintomático.

A mediana de idade ao diagnóstico en 2016 situar en 38 anos en Galicia fronte aos 44 anos no conxunto de España. Ademais, o período 2004-2016, o 19 % dos novos diagnósticos en Galicia (16 % dos homes e 30 % das mulleres) realizouse en persoas orixinarias doutros países, algo que no ano 2016 ascendeu ata o 29%.