Belén Regueira: “A opacidade das axudas aos medios distorsiona o traballo xornalístico”

-Cales son os principais obxectivos para o teu decanato?

O primeiro é consolidar a entidade. O Colexio vai cumprir 25 anos e eu levo anos participando na directiva e dalgunha maneira a nosa primeira obriga é levar esta nave, que trouxeron até aquí outras persoas, no mellor estado de saúde posible durante estes catro anos. Iso coa base social da profesión o máis ampla posible, actualmente somos 1050 profesionais colexiados e queremos ampliar esta base, aínda que o Colexio, pola súa lei, ten a obriga da representación de toda a profesión en Galicia. Outro obxectivo é seguir traballando liñas como a alfabetización mediática. Antes tiñamos un programa, “Xornalismo na Escola”, que agora intentaremos reformular. Con el buscabamos a alfabetización mediática en centros de ensino secundario. Este programa sempre nos pareceu como imprescindible para axudar á sociedade a distinguir o que é información de calidade do que non o é. Entendemos que entre a xente nova é necesario que se vexan eses criterios, esa mirada crítica e algo que nos parece que debemos asumir desde a profesión. A igualdade tamén é unha das nosas liñas de traballo desde hai moito tempo. De feito, o Colexio impulsou aquela Declaración de Compostela en 2004 que representou un cambio de enfoque que era moi urxente ante como se trataba daquela a violencia machista e en afondar niso levamos traballando desde aquela. Agora temos pendente levar adiante un proxecto para levar formación en perspectiva de xénero ás redaccións, pois aínda que hai profesionais formados e formadas, vemos tratamentos informativos que son inadecuados fronte os consensos dos últimos anos. Por iso queremos achegar esta formación ás redaccións e de maneira xeralizada, tanto xornalistas, xefes e xente de edición. Este é un proxecto moi grande sobre o cal esperamos recibir o apoio económico para materializalo nos vindeiros anos.

-Sería necesario unu “Xornalismo na Escola” para adultos, para alfabetizar á xente maior sobre os medios e que saiban como é o seu funcionamento?

Absolutamente, dalgunha maneira esta formación hai que extendela a outros ámbitos da poboación adulta. Deberemos ver cales son as institucións desde as que podemos facer isto, mais desde logo son necesarias canles para que a cidadanía adulta aprenda a consumir información de maneira saudable e de maneira que contribúa ao debate público necesario.

-Inclúes tamén a transparencia na achega de diñeiro público aos medios?

Por suposto, a cuestión regulatoria é algo que tamén traballamos desde hai moito tempo e recordabámolo hai pouco no actual debate. Pediamos reformas no reparto de diñeiro público a través de diferentes axudas e subvencións a medios de comunicación mediante criterios obxectivos, transparentes, que teñan en conta a difusión e ámbito de difusión. Mais tamén que haxa xornalistas traballando neses medios, unha cousa que parece obvia mais cada vez é menos obvio, o cumprimento das normas deontolóxicas, o uso da lingua galega de maneira efectiva e non só como desexo ou declaración. É unha liña que marca a Lei de Liberdade dos Medios de Comunicación da UE e logo será de obrigado cumprimento. Tamén está a cuestión os organismos reguladores, pois noutros países europeos, mesmo noutros ámbitos do Estado existen, con limitacións, mais existen. Estes organismos deberan saír da profesión, da sociedade, teñen que ser algo á parte da representación política e do que son os mesmos medios. Hai experiencias nese sentido e esa será outra liña de actuación.

-Que dificultades consideras que te esperan durante estes anos á fronte do colexio?

A propia realidade da profesión, que é complexa e está afectada por cuestións estruturais que para nós son preocupantes. A pandemia afondou prácticas que nos parecen malas para os traballadores, mais sobre todo para a calidade da información que necesita a sociedade. Vemos medios con redaccións moi pequenas, hai medios grandes con moito percorrido e sen problemas económicos que reducen as súas redaccións. O traballo con redaccións pequenas, que foron un ensaio na pandemia, foi visto como unha posibilidade polas empresas aínda sendo difícil producir información nesas condicións. Podería ter as súas vantaxes mais non podemos dalo por bo. Isto precariza a situación das profesionais porque empeora non só a calidade da información, moita dela mediada pola fonte, moitas veces recibimos imaxe, o corte de voz, o enfoque, entón: cal é o noso papel se a información xa vén feita? Se non podemos acceder ás fontes, ao contacto directo coa realidade e outros tipos de ritmos de traballo, non chegariamos a informacións que non teñen o seu propio altofalante ou os medios para ter un altofalante para chegar a nós. É un problema para nós e tamén para a sociedade porque reduce a diversidade e calidade da información que nos chegará. 

-Outro elemento que tamén pode chegar a deturpar o traballo xornalístico é a Intelixencia Artificial, un campo aínda por regulamentar. Tedes propostas para formular?

As propostas están por elaborar, mais si temos claro isto, aquilo que nos defende da Intelixencia Artificial é o valor engadido que nós poidamos dárlle á información que elaboramos. Se a pretensión é facernos aos xornalistas simples intermediarios dunha información “cociñada” e que logo difundimos, ese non é o noso labor. Nós queremos e debemos aportar outros valores engadidos, outras miradas, outros procesos de verificación e enrequecimento da información. Eses procesos están moi por riba das posibilidades da IA, debemos deixar de competir con cantidade e competir con calidade, competir por xornalismo, porque o outro non é xornalismo. Non podemos ignorar o cambio tecnolóxico, e o problema moitas veces non é a tecnoloxía senón os procesos produtivos previamente existentes onde se introduce esa tecnoloxía como para extraer aínda máis dos traballadores cun modelo de negocio que é lesivo tanto para profesionais do xornalismo como para toda a sociedade.

-Volvendo ao tema das axudas públicas cal consideras que sería unha opción máis realista: retirar axudas aos medios privados e centralas todas nos públicos, ou aumentar o grao de control e fiscalización desas axudas sobre todos os medios? Cal sería a consecuencia da retirada de axudas aos medios privados?

A opción do CPXG presentada en todas as propostas enviadas durante os últimos anos ante a Xunta e a Dirección Xeral de Medios é a de aumentar o control sobre as axudas aos medios. Isto porque pode ser necesario e conveniente, pois o mesmo que hai axudas para moitos outros sectores económicos, por que non as vai haber para os medios? Este sector tamén afronta cambios tecnolóxicos, vén dunha situación complicada e dun cambio no modelo de negocio. Mais desde logo ten que haber criterios transparentes e que sexan fiscalizados porque nestes momentos os montantes dalgunhas axudas non son coñecidos e as vías de ingreso son opacas, sen concorrencia e casos notorios de falta de fiscalización sobre todo no relativo á lingua. Ao final, esas axudas están distorsionando o funcionamento do sistema. Consideramos convenientes as axudas mais o sistema de entrega debe cambiar e o novo regulamento comunitario incide moito.

-Rueda anunciaba cambios na Lei da CRTVG, que espectativas tedes desde o Colexio sobre este anuncio?

Non sabemos máis do que sabe o resto da cidadanía sobre este anuncio e o período de consulta previa que remata en breve. Non temos un texto aínda sobre o que opinar, só temos referencias a cambios normativos e tecnolóxicos. O Colexio colaborou na elaboración da lei actual, a de 2011, que nos parecía que incluía ferramentas e mecanismos positivos nun paso adiante na independencia dos medios públicos. Mais sabemos que eses mecanismos non se implementaron: non hai consellos informativos e non hai elección por maioría parlamentaria do director xeral. Non pode haber ningún retroceso nestes mecanismos, algo sobre o que tamén incide a nova norma europea.