Ricardo Cao, reitor da UdC: "a descentralización da formación clínica faise máis perentoria agora"

-O panorama parece algo revolto para as universidades públicas galegas. Ten esa impresión?

Ben, estamos a vivir un momento con cousas moi interesantes e a estas alturas é importante tomar decisións e coñecer a opinión da cidadanía. Si, creo que estamos ante un momento moi importante pola cantidade de elementos que se poden sentir. 

-Cales son os puntos fortes do proxecto que a UdC manexa para a solicitude e apertura de Medicamento no seu campus?

Querería empezar puntualizando que nós buscamos a implantación da Titulación de Medicamento. Fai máis de vinte anos, cando xa houbo unha proposta clara encima da mesa, ideouse unha Facultade de Ciencias dá Saúde que existe desde aquel momento na UdC e esta facultade alberga varios máster e un grao. No momento en que se presentou o proxecto hai dúas décadas, a proposta era que a titulación de Medicamento implantásese na Facultade de Ciencias dá Saúde. Por iso, insisto, a nosa petición é a de pedir a titulación de Medicamento. Cales son as vimbias ou motivos que temos para realizar esta petición? A verdade é que hai un acordo de hai dez anos o cal apenas se ha implementado, desgraciadamente, e en devandito acordo prevíase a descentralización da docencia clínica, é dicir, 4º, 5º e 6º curso de Medicamento. Xa digo, dez anos sen que se desenvolveu este acordo e isto levounos a realizar unha serie de reflexións, ouvir a moitos colectivos e manter conversacións. Sobre a mesa está a necesidade de substitución xeneracional, e é que o 30% dos médicos vanse a xubilar durante os próximos dez anos; a crecente demanda social e as necesidades formativas que existen neste ámbito. Por outra banda, en Galicia existe un amplo número de persoas que desexan estudar a titulación de Medicamento pero as súas notas de corte non llo permiten e isto obrígalles a ir a outra comunidade autónoma ou a unha universidade privada. Non podemos ser alleos a esta demanda e deixar de formar a magníficos médicos con vocación pero que por pouco non foron admitidos en Galicia. 

-Considera entón, insuficiente a actual oferta universitaria no ámbito sanitario?

Non, temos unha ampla oferta no ámbito sanitario como o grao en Enfermaría, por certo, tamén adscrito á UdC na Coruña e en Ferrol, o grao en podoloxía, fisioterapia, terapia ocupacional e logopedia. A isto sumámoslle unha cantidade importantes de máster como o de gerontología ou asistencia en investigación sanitaria. Tamén contamos coa existencia dun Instituto de Investigación Sanitaria cun forte vínculo co CHUAC desde hai anos. Este instituto está acreditado polo Instituto de Saúde Carlos III desde hai dez anos, xa se acreditou por terceira vez. Así pois, isto conforma un poderoso músculo investigador na UdC conxuntamente co CHUAC. Ademais, temos persoal con dobre condición, profesorado e persoal do sistema sanitario. Temos 37 grupos de investigación dos que unha gran parte son de investigación no ámbito puramente médico e os doutros ámbitos colaboran estreitamente no terreo biomédico. 

 Nós buscamos a implantación da Titulación de Medicamento
 

-A Xunta declarou que coa súa proposta, a UdC rompe o consenso universitario. Pódese entender que vostede non o ve así.

Xa dixen que o convenio se aprobou hai dez anos e apenas foi aplicado. Dez anos nos que o problema se manifestou aínda máis porque o que facía falta dez anos atrás agora intensificouse. Non en balde, durante estes últimos anos incrementouse o número de persoas admitidas en Medicamento en Galicia, por certo, a facultade con maior número de persoas admitidas, 403, aumenta en máis de cincuenta prazas. Por este motivo, a descentralización da formación clínica faise máis perentoria agora. Outra cuestión tamén importante é que cambiaron as necesidades e a tipoloxía da formación médica necesaria, é por iso que buscamos centrarnos na formación desde un novo enfoque baseado nas novas tecnoloxías cunha parte práctica total en 4º, 5º e 6º curso no hospital. O máis importante para implantar unha titulación de Medicamento, segundo dixéronme varias voces expertas na materia durante a última reunión da CRUE, é ter un bo hospital. Nós temos un magnífico hospital que é o CHUAC.

-Como avalía entoces a solicitude do alcalde de Vigo reclamando tamén Medicamento para a Uvigo?

Quero deixar clara unha cousa, nós puxemos sobre a mesa moitos argumentos e ningún é o localismo, pero tampouco debe ser un argumento válido en contra da nosa proposta. Nós queremos sumar ao sistema, facelo máis forte en canto a formación pública de médicos, máis diverso e complementario ao que hai. O localismo non é un dos nosos argumentos, pero tampouco o vexo como un argumento contrario ao noso. E desde logo, agradecemos o apoio que estamos a recibir da corporación municipal da Coruña que viron como claros os argumentos que demos, o mesmo que a cidadanía, por iso digo que se alguén ten argumentos contra a nosa proposición que os mostre. 

Existe un amplo número de persoas que desexan estudar a titulación de Medicamento pero as súas notas de corte non llo permiten e isto obrígalles a ir a outra comunidade autónoma ou a unha universidade privada

-O conselleiro de Educación, Román Rodríguez, falaba de que a petición da UdC non é un marco para tomar decisións unilaterais. Que opinión lle merecen estas declaracións?

O primeiro que se debe facer para materializar algo é propolo, traballar e, desde logo, a creación dun título universitario necesita de varios pasos e de acordos dentro de órganos de goberno como o Consello Galego de Universidades e a Axencia de Calidade do Sistema Universitario de Galicia. Con todo, creo que estariamos a facer abandono de funcións como universidade pública, neste caso de titulados en Medicamento, se non estivésemos convencidos de que esta é a mellor ferramenta para dar solucións á situación actual. Isto, debido a que falamos dun título que se estaría implantando no curso 2027-2028 e para cando os estudantes chegasen a 4º curso, que é a parte clínica e sobre a que propomos que sexa totalmente hospitalaria, falamos do ano 2030. Entre tanto, estamos desexosos de colaborar, como xa tería que haber feito desde hai dez anos atrás, entre as universidades dentro da docencia clínica. Por que digo as universidades? Porque creo que o modelo non debería ser, creo eu, un sistema baseado na vinculación dos hospitais á USC, iso creo eu polo menos, entendo que ese non é o modelo. 

-Ao final, esta cuestión tamén nos leva ao financiamento das universidades, sobre todo no referente ao I+D+i. A día de hoxe cales son as necesidades na UdC para desenvolver proxectos en marcha pero que agora mesmo están paralizados?

Sobre o investimento e financiamento universitario o máis importante é ter un financiamento axeitado, e o funcionamento da universidade en todos os seus ámbitos sexa o axeitado. Iso ten unha repercusión en temas de investigación, a parte basal de financiamento, porque outros temas xa os estamos abordando e estamos a ter éxito. Por exemplo, convocatorias competitivas, doutoramentos industriais, proxectos estatais ou da UE, niso estamos a facer os deberes. Pero o financiamento basal da universidade, que tamén é útil para facer un mantemento axeitado, é algo consubstancial para permitirnos planificar. Existe unha planificación na UdC que creo é moi escasa para a parte estrutural, e creo que para o próximo plan de 2027 as cousas deberían ser moi diferentes tamén. 

O máis importante para implantar unha titulación de Medicamento é ter un bo hospital. Nós temos un magnífico hospital que é o CHUAC
 

-O financiamento é factor decisivo na cualificación das diferentes universidades en rankings como o de Xangai? Cre nos rankings?

Eu son estadístico, co cal me gusta analizar datos e sacar conclusións. O problema está en que os rankings son produto dos seres humanos e das institucións que promoven. O máis importante nesta vida é expor indicadores do que un cre que debe facer para a mellorar as cousas, monitorizar os indicadores e melloralos. En canto aos rankings, o de Xangai baséase no número de premios Nobel que teña unha universidade. España ten un escaso número de premios Nobel e non os hai dentro do cadro de profesorado universitario español, só computa un profesor con Nobel do século pasado en España, iso é máis valioso que todos os programas e proxectos de investigación. Aos rankings hai que observalos con moito coidado porque moitos deles non teñen en conta o tamaño da universidade, por tanto, estamos a comparar cousas diferentes. En segundo lugar, a inmensa maioría dos rankings non teñen en conta o financiamento que se outorga á universidade. Por ejemlo, o MIT teñen un cadro de persoal e alumnado moi parecido á UdC pero o seu orzamento é 30 veces máis grande. Como nos podemos comparar, mesmo cos premios Nobel do MIT? Se non se ten en conta a infrafinanciación temos unha imaxe distorsionada nos rankings. Incluso os indicadores cos que un pode contar débense contextualizar para que teñan sentido.

-Universidades privadas en Galicia, que base ve vostede no desexo que teñen de entrar no sistema universitario de Galicia, sobre todo no referente a sanidade? Teñen algún tipo de xustificación para a súa implantación?

Non son o máis axeitado para responder a iso porque descoñezo o ámbito universitario privado. Con todo, dentro do sector privado hai outras dimensións con maior importancia porque non deixa de ser un negocio, polo menos nas que teñen ánimo de lucro e non son todas. O máis importante para nós é que as universidades privadas que se poidan crear é que sexan equiparables en calidade ao esixido ás públicas. Tamén é certo que hai universidades con ese ánimo de lucro apuntado antes, pero non podemos saírnos da nosa obrigación; as universidades públicas deben dar resposta á demanda social que existe. Por tanto, dentro da universidade pública non pode quedar abandonada á súa sorte por non ter prazas suficientes para que os profesionais do futuro non poidan acceder a formacións como é Medicamento, que ten custos moi elevados. Non podemos abandonar a futuros profesionais necesarios para o futuro. Estamos de acordo co decreto do Goberno esixindo uns mínimos de calidade, pero nós como servizo público debemos seguir ofrecendo devandito servizo.