Proxecto Renace busca biomarcadores no envellecemento saudable dos centenarios, máis de 2.000 en Galicia

O proxecto Renace (Rexistro Nacional de Centenarios de España), que se impulsa desde Lugo, estuda a lonxevidade en persoas que alcanzaron os cen anos --máis de 2.000 en Galicia-- para lograr extraer conclusións que se poidan aplicar na vida diaria e así seguir o seu exemplo de cumprir anos.

O proxecto está a cargo dos doutores Pilar Rodríguez Ledo, Cristina Santomé Sánchez e Lorenzo Armenteros do Olmo e tivo unha pilotaxe hai dez anos, cando se estudou a un grupo de 70 centenarios.

Agora a meta é máis ampla: aumentar a información "en busca de biomarcadores asociados ao envellecemento activo, posto que seguramente os centenarios de agora non son exactamente os mesmos que os de hai dez anos", explica a Europa Press o doutor Armenteros.

Este estudo, que está promovido pola Sociedade Española de Médicos Xerais e que está na súa fase inicial, xa conseguiu un respaldo importante ao recibir un dos primeiros Premios de Investigación en Saúde Transfronteiriza Galicia-Norte de Portugal.

Que o fai diferente esta vez? Algo tan complexo como que no estudo participan especialistas en enfermaría, internistas, geriatras e pacientes de forma conxunta, aplicando biomarcadores asociados ao envellecemento saudable, que se unirán aos datos clínicos, epidemiolóxicos e sociosanitarios. O proxecto, de feito, traballa agora mesmo en crear esa rede de investigadores por toda España.

VIVIR 150 ANOS NO PRÓXIMO SÉCULO
O doutor Armenteros avanza que o aumento da esperanza de vida é tan rápido que estiman que se podería chegar a vivir unha media de entre 125 e 150 anos no próximo século. De feito, a Organización Mundial da Saúde (#OMS) estima que os centenarios se van a multiplicar por 12 en 50 anos, ou por 15 en Europa, e especialmente en Galicia, onde a porcentaxe de lonxevos é elevado.

Pero como explica o doutor Armenteros, se a natureza segue o seu curso, "serán moi poucos os escollidos que cheguen a esta idade cunha calidade o suficientemente boa para gozar deses anos que está a vivir de máis".

Para poder mellorar iso, teñen claro que hai que comezar a educar en hábitos saudables, porque ese é o gran segredo "para que a vida, si é máis longa, sexa mellor". Neste punto relaciona que os enfermos de Alzheimer viven moito, aínda que se descoñece a razón, pero a súa calidade non é boa ao estar desconectados do mundo.

"O que temos que facer desde o sistema sanitario e sociosanitario é dar calidade de vida a eses anos", engade Armenteros. E ejemplifica coa osteoporose, unha enfermidade que aparece na vellez, pero que está condicionada polos hábitos dos primeiros 20 anos de vida.

O gran problema é que se sabe que a vida actual non vai axudar a dar esa calidade: a tensión, as comidas pouco controladas e o sedentarismo son contrarios a un futuro saudable. Por iso a aposta segue sendo educar aos mozos --"xa que nos adultos a experiencia dinos que é un fracaso", recoñece o doutor Armenteros.

Os TRES ALICERCES
Como explica Armenteros, o segredo para unha vida longa de calidade está no coidado de tres alicerces fundamentais: o soño, a actividade física e a alimentación. "Hai estudos previos, que nos din que o verdadeiro segredo é a vida saudable, nin a medicación nin a protección cardíaca", recalca.

Con este novo estudo búscase tamén estudar aos novos centenarios, que tiveron experiencias vitais moi diferentes daqueles que tiñan esta idade hai dez anos. É dicir, estudar o seu pasado e o seu tipo de vida.

Nos primeiros indicios, o volume de centenarios é maior nas grandes cidades, pero observaron que a maior parte deles eran persoas que viñan do ámbito rural e migraron ao urbano, cunha vida activa, tanto física como intelectual e unha alimentación natural.

Xunto a isto, tamén se estudará si existe un condicionante xenético para esta lonxevidade, pero segundo as primeiras aproximacións, si tería peso, pero só nun 15%. "Pero é a contorna o que ten realmente peso", engade.

DE FACE Ao FUTURO
Ademais da educación desde a infancia en hábitos saudables, as conclusións médicas din que hai que cambiar a atención sanitaria e tamén a sociosanitaria para os maiores. A aposta está por centros de coidado de maiores que lles permitan seguir levando a vida que tiñan e manter a independencia, en aras de conseguir a felicidade, outro eixo moi importante para dar calidade de vida.

"Sabemos xa como se envellece a nivel bioquímico, por tanto podemos lograr, non a inmortalidade, pero si ter un maior control", sostén Armenteros.

No estudo realizado en 2011 xa se obtiveron resultados importantes dos estudos sobre estas persoas lonxevas. Entre as coincidencias positivas atopadas estaba a inexistencia de alteracións metabólicas, como a diabetes, ou a falta de tumores. "O que nos leva a pensar en que tiñan unha boa defensa inmunolóxica", explica o doutor, que con todo matiza que é certo que todos coincidían en ter artrose e hipertensión.

ONDE ESTÁN Os CENTENARIOS
Galicia é un dos lugares de Europa onde existe un volume máis elevado de centenarios, onde se estima que roldan os 2.000. De feito, está preto de conseguir a certificación para sumar ás cinco zonas azuis de lonxevidade excepcional do mundo.

Esta listaxe está encabezado por Okinawa (Xapón) e Sardeña (Italia), pero Galicia adquire xa unha taxa de 75 centenarios por cada 100.000 habitantes, e dentro da comunidade, a provincia de Ourense lidera a estatística. Ademais, os índices de enfermidades coronarias, de cancro e de demencia senil nestes lugares son sensiblemente inferiores aos do resto do mundo.