O comportamento ante as orcas: mellor parar que acelerar

As interaccións entre orcas con embarcacións, sobre todo de recreo, aínda non teñen unha explicación en firme. Só existen especulacións ao redor deste comportamento a pesar das investigacións que se realizaron buscando algún patrón ou motivo detrás destas accións. Déronse casos de roturas de temóns pero o que chama a atención é como se achegan sen ningún temor aos barcos para “competir” con eles en velocidade ademais de querer “dominalo” para ser elas as que o manexen. En total, sábese que o grupo de orcas ibéricas está composto por trinta e cinco exemplares e o seu alimento basee é o atún vermello. De momento, nas rías galegas non se ten constancia de que a súa fonte de nutrición sexan bancos de sardiñas ou outros peixes destinados a consumo humano que non sexa o atún vermello. 

NON SON COMO As PINTAN

“Baleas asasinas” é o sobrenome co que llas coñece. Con todo, nin son baleas nin asasinas. “É un sobrenome que lles deron os antigos baleeiros vascos” di Alfredo López, biólogo do CEMMA. O nome orixinal era “aquelas que matan baleas” que procede dunha tradución ao inglés do nome en vasco. En realidade estes animais son delfínidos e a súa actividade depredadora varía segundo que lugares. 

Sobre o comportamento que vén rexistrando nos últimos anos, López sinala que “tras cincocentos informes e cinco horas de gravación non sacamos demasiada información sobre estas interaccións con barcos”. As especulacións apuntan a que un dos exemplares con máis rango dentro da manda iniciou esta forma de achegamento e os máis novos empezaron a imitalo. “Posiblemente sexa unha 'gladis branca', un exemplar adulto ao que algo lle chamou a atención pola presenza dun barco veleiro”.

Á pregunta de si o que iniciou todo foi un “xefe” ou “xefa” de manda, a resposta é que non, aínda que a xerarquía da manda inclúe desde a matriarca principal “Avoa Toñi” ás matriarcas intermedias. É, por tanto, un comportamento de imitación que os máis novos fan dos seus maiores. “Son animais, o seu comportamento é animal pero teñen unha estrutura xerárquica” sinala López.

COMPORTAMENTO ANTE As ORCAS

“Ninguén sae á mar e diríxese a un grupo de orcas, son estes animais os que se achegan ao barco” remarca López, membro do CEMMA que á súa vez forma parte do Grupo de Orca Atlántica. A existencia destes encontros está documentada desde a época romana no Mediterráneo, mar no cal desapareceron. En devanditos encontros achegábanse ás embarcacións pero non da forma que se documentou desde hai só uns anos.
 

A pregunta é: que facer ante a chegada dun grupo de orcas que rodea o barco? “En primeiro lugar, o máis aconsellable é parar o barco, apagar a electrónica de abordo, salvo a radio e esperar que se 'aburran' e perdan motivación para seguir á embarcación”. Esta recomendación figura no protocolo de actuacións que presentou o Grupo da Orca Atlántica e que foi adoptado no seu momento por España, Francia e Portugal.

Con todo, desde xuño de 2023 “España recomenda acelerar, algo que non resulta moi efectivo, porque un veleiro pode alcanzar 8,3 nós de velocidade máxima e unha orca pode oscilar entre os 20 e 26 nós”. A recomendación de acelerar estaría en contradición tanto co protocolo de actuación que segue cumprir en Francia e Portugal, ademais de ser contraria á lei de protección da natureza e leis de navegación.
 

Sábese que no 60% dos casos, parar o barco fai que as orcas acaben ir pero acelerar é coma se vísense máis motivadas para competir e mesmo causar danos. “As orcas saben que o barco é un obxecto inanimado manexado por persoas, pero agora descubriron que poden “manexar” elas as embarcacións e levalas á súa antollo”.

A día de hoxe, a presenza das orcas ibéricas nas rías galegas estaría relacionada con cambios no mar, nas correntes e as temperaturas. Estes feitos estarían a empuxar aos atunes vermellos, fonte de alimento das orcas, a entrar nas rías. Un dato, en Galicia non está permitida a captura de atún vermello.