Fraude ou democracia nas eleccións venezolanas?: Arrestos, territorio en disputa e un país dividido

A cita nas urnas prodúcese apenas dez meses despois dunhas presidenciais amplamente cuestionadas por presunta fraude, nas que Nicolás Maduro foi proclamado gañador.

En total, están en xogo 569 cargos, incluídos 285 deputados nacionais, 260 lexisladores rexionais e 24 gobernadores, entre eles o do simbólico estado Guayana Esequiba, a pesar de que Venezuela non ten control sobre esa rexión nin consultará aos seus habitantes.

Persecución e detencións en plena campaña

Na véspera dos comicios, a detención do exdiputado opositor Juan Pablo Guanipa acendeu as alarmas. Segundo o ministro do Interior, Diosdado Cabelo, o arresto enmárcase na desarticulación dun presunto “grupo terrorista” que supostamente planeaba sabotaxes durante a xornada electoral. Tamén foron aprehendidos o xornalista Carlos Marcano e o activista de 84 anos Isidro León.
 

As imaxes do arresto de Guanipa foron difundidas por medios estatais. Acusado de tentar “boicotear” os comicios con actos violentos contra embaixadas e servizos públicos, o exvicepresidente do Parlamento respondeu desde a súa cela: “Estou inxustamente preso, pero nunca derrotado”.

Amnistía Internacional denunciou un “incremento alarmante” de detencións arbitrarias de activistas e esixiu a liberación inmediata dos afectados. A Plataforma Unitaria Democrática (PUD), o bloque opositor maioritario, condenou unha “razzia feroz” que, segundo o seu líder María Corina Machado, xa suma máis de 50 detidos. Henrique Capriles, candidato a deputado, tamén se sumou ao reclamo pola liberación de Guanipa e denunciou un clima de terror institucional.

O Esequibo como peza electoral e xeopolítica

Unha das medidas máis controvertidas destes comicios é a inclusión de cargos para gobernar o Esequibo, unha rexión de case 160.000 km² que está baixo administración guyanesa e en disputa ante a Corte Internacional de Xustiza (CIJ). O chavismo insiste en que esta é a “rexión número 24” do país, a pesar de que a CIJ e a Comunidade do Caribe (Caricom) pediron a Caracas que se absteña de incluíla nos seus procesos electorais.

Con todo, o Consello Nacional Electoral (#CNE) habilitou unha circunscrición ficticia no estado Bolívar con 21.000 electores para “representar” ao Esequibo no Parlamento. O Goberno guyanés reiterou que non cederá “nin unha polgada” do seu territorio e alertou á comunidade internacional sobre o carácter provocador desta medida.

Participación menguante e clima de indiferenza

Aínda que as autoridades aseguran que o 99,5% das mesas están listas, a mobilización cidadá é baixa. Analistas como Eugenio Martínez e Benigno Alarcón coinciden en que a participación podería non superar o 20%. A poboación mostra apatía ou descoñece a convocatoria, unha situación atribuída á falta de campaña, escasa información oficial e a crecente desconfianza tras as presidenciais de 2024.

Sectores opositores como o de María Corina Machado chamaron abertamente á abstención baixo a lema “Eu xa votei o 28 de xullo”, en referencia ao cuestionado triunfo do opositor Edmundo González, que nunca foi recoñecido polo CNE. Machado, actualmente na clandestinidade, foi sinalada sen probas por altos cargos do Goberno de estar detrás de supostas conspiracións.

En contraste, outras figuras da oposición como Capriles e Juan Requesens optaron por participar. Requesens, quen estivo máis de dous anos detido acusado dun suposto tento de magnicidio, compite pola gobernación de Miranda e un escano parlamentario.

Unha elección baixo ferrollo

O Goberno impuxo un férreo control interno durante o fin de semana electoral. Restrinxíronse os movementos fronteirizos, prohibido as manifestacións públicas, o consumo de alcol, o traslado de maquinaria pesada e o porte de armas. Máis de 412.000 funcionarios foron despregados para “garantir a seguridade”.

En paralelo, suspendéronse os voos desde Colombia e reforzáronse as narrativas sobre ameazas á paz, sen achegar evidencias. O oficialismo fai campaña baixo a lema “Voto si, violencia non”, nun intento por proxectar normalidade ante a comunidade internacional.

Eleccións que profundan a fractura

Máis que resolver a crise institucional, estas eleccións parecen profundar a división política en Venezuela. Cun sector opositor chamando á abstención e outro tentando resistir desde dentro do sistema, a xornada preséntase como un termómetro máis dunha democracia deteriorada, marcada pola represión, a judicialización da disidencia e unha disputa territorial que ameaza con escalar.

O que está en xogo, máis aló dos 569 cargos, é a lexitimidade dun sistema que, para moitos dentro e fóra do país, deixou de ser representativo.