A Xunta suspende a senda Santiago-Milladoiro tras dimitir a directora xeral de Patrimonio

Carmen Martínez Insua, quen dirixiu a Dirección Xeral de Patrimonio Cultural durante 12 anos, rubricou o pasado 12 de maio un informe técnico que rexeita a modificación do proxecto do carril bici entre Ou Milladoiro e a estación intermodal de Santiago. O documento, asinado ás 14:43 horas —o mesmo día en que Alfonso Rueda anunciou o seu cesamento "a petición propia"—, esixe unha "nova formulación" do trazado para evitar danos ao valor histórico e ambiental do Bosque do Banquete de Conxo, protexido como Ben de Interese Cultural (BIC).

O chamado Eixo de Mobilidade Sostible, financiado con 12 millóns de euros de fondos europeos, leva máis de dous anos e medio xerando rexeitamento entre veciños, o Concello de Santiago e colectivos ecoloxistas. A obra, que inclúe un viario de 10 quilómetros para ciclistas e peóns, afecto unha zona onde tamén se desenvolve Ecobosque, un plan de restauración ambiental do río Sar con fondos Next Generation.

A resistencia veciñal logrou en novembro de 2024 unha modificación do trazado, que evitaba cruzar o río Sar e afastábase da área protexida usando o aparcadoiro do Hospital de Conxo. Con todo, os informes de Arquitectura e Arqueoloxía de decembro de 2024 —citados na resolución de Martínez Insua— advertiron que, a pesar de reducir impactos, o proxecto seguía tendo tramos "incompatibles coa protección" do patrimonio.

Informes técnicos e presión institucional
O Consello Asesor do Camiño apoiou en decembro de 2024 o ditame desfavorable, alegando "imposibilidade normativa" para alterar rasantes e aliñacións nun conxunto histórico sen un plan especial. A pesar da rapidez dos informes técnicos —o modificado presentouse en novembro e avaliouse en decembro—, a resolución final de Patrimonio non chegou até maio, coincidindo coa saída de Martínez Insua.

Esta non é a primeira vez que a exdirectora protagoniza controversias. En 2024, o seu informe condicionado para a fábrica de Altri en Palas de Rei —que esixía converter unha cheminea en "icona artística"— xa xerara críticas. Agora, o seu último acto administrativo reaviva o debate entre desenvolvemento urbano e conservación, nun espazo declarado Patrimonio Mundial pola Unesco.

A batalla xudicial e veciñal continúa
Mentres a Xunta insiste en que o proxecto é "viable e respectuoso", o conflito trasladouse aos tribunais. A Fiscalía Europea investiga unha denuncia de Ecoloxistas en Acción, e o Concello de Santiago reclama desde 2022 a paralización das obras. Veciños de Conxo Aberto, que se manifestaron fronte ás escavadoras, aseguran que a resolución de Patrimonio dálles a razón: "Non somos intransixentes; defendemos un legado natural e cultural único".

Co informe de Martínez Insua, a Xunta deberá reformular o trazado ou recorrer á Consellería de Cultura. Por agora o Goberno deu a entender que renuncia á senda peonil. Segundo informa O Correo hoxe, non se completará a senda, a pesar de que as súas obras levan meses en marcha. De feito, en zonas como o inicio á beira das piscinas de Sar, están practicamente terminadas.

A Xunta, que goberna o PP, apunta a que dedicará o diñeiro previsto á construción doutra senda peonil, pero noutro concello, non en Santiago, que goberna unha coalición de BNG e Compostela Aberta. O goberno  engade que estudará o informe da súa propia dirección xeral pero que por agora as obras na senda quedan en suspenso.