A enerxía eólica dá unha nova vida ao monte e a Rápaa dás Bestas de Candaoso

O rural e as novas tecnoloxías poden parecernos, en ocasións, dous mundos totalmente antagónicos e, se apuramos un pouco, case inimigos acérrimos. Nada máis lonxe da realidade. En Galicia podemos atopar moitos exemplos de como as novas industrias están a lograr non só revitalizar zonas deprimidas, tanto económica como  demográficamente, senón tamén preservar os costumes, a tradición e até o patrimonio, tanto material como inmaterial desta terra tan rica que soborda cultura polo catro custados. 

As enerxías renovables son un deses sectores que poden verse demonizados algunhas veces por posturas radicais que cren que se trata dunha industria destrutiva e lesiva. No entanto, só fai falta arrimar un verán a Rápaa  dás Bestas de Candaoso, en Viveiro , un evento con máis dun século de vida robustecido polo esforzo dos comuneiros da Comunidade de Montes de Boimente pero, tamén, polo apoio de Naturgy nesta iniciativa e nos novos modelos de actividades nos montes, gran parte deles abandonados ao languidecer moitas aldeas rurais.

UNHA COMUÑÓN BENEFICIOSA PARA TODOS

Antonio Yáñez Rúa é un dos organizadores da festa, unha das únicas rapas de toda A Mariña lucense e, sen dúbida, a máis lendaria. Antonio mira ao ceo porque só os nuboeiros poden provocar que a cita non saia como cabería esperar, xa que ultimamente “polas mañás hai moita néboa” e os xinetes, encargados de reunir as preto de 300 reses que poboan os montes da contorna, teñen máis dificultades para xuntar a toda a cabana e levala á zona do curro, onde se celebra a festa desde fai máis de 50 anos. No entanto, a organización di que “xa está todo a punto” e que só falta que a xente se anime.

O de Viveiro é un exemplo da convivencia da enerxía eólica cos animais, xa que as bestas pacen libremente en espazos onde os muíños producen a enerxía que logo ilumina as vivendas dos asistentes a rápaa. Non é unha comuñón nova, xa que, como explica Antonio, levan xa anos con este binomio. 

“Está a aumentar o interese en rápaa. A xente goza ao ver como os cabalos están moi coidados, cuns exemplares de pura raza galega que cada vez son menos comúns, aínda que tamén temos cabalos cruzados, pero non é sinxelo atopar unha gandaría así”, comenta. As carreiras de cabalos e burros, a música, as sopas de allo…tradicións que ano a ano mantéñense na zona grazas a este tipo de iniciativas e ao apoio económico de empresas como Naturgy que leva uns anos patrocinando esta clase de actividades.

O MONTE DO S.XXI

Nos últimos anos as dificultades foron en aumento, en parte, porque a poboación de lobo está a pór as cousas moi difíciles aos gandeiros. “Temos algúns poldros identificados con colares polos ataques. Este ano foron moitos”, lamenta, considerando os custos de cada un destes episodios. No entanto, agora é si cabe máis sinxelo acudir ao monte, pois a eólica conseguiu que os accesos sexan moito máis axeitados, algo que celebran os gandeiros. 

“Naturgy ten interese na zona e está a colaborar connosco. As renovables viñéronnos de marabilla. Cobramos un aluguer anual, pero sobre todo os accesos ao monte valen moitísimo, porque os fan e mantéñenos, que iso é fundamental”, inciden desde a organización de rápaa, que está en conversacións coa compañía para tratar de arranxar outras vías que necesitan unha reparación urxente. 
 

Para algúns asistentes pode sorprender a estampa dos cabalos xunto aos muíños, que con todo parecen totalmente alleos ao xiro das aspas. De feito, a presenza dos eólicos non restou nin un mínimo de valor á festa, que segue gozando da categoría de Festa Interese Turístico en Galicia. “Onde están os aeroxeradores o gando anda por baixo, non ten problema nin se asusta”, afirma Antonio. 

As NOVAS XERACIÓNS E A REPOBOACIÓN

Estas actividades son agora máis importantes que nunca nun sector que aínda arrastra as dificultades dos anos da pandemia, onde mesmo a rapa tívose que ver suspendida durante tres anos pola emerxencia sanitaria, algo que pesou moito á organización. “A min deume moita mágoa. Cada ano que non celebras rápaa é un ano perdido. Non imos vivir moitas máis rapas, e cada ano sen ela é un menos”, comenta Antonio con tristeza.

El vive a festa con emoción e transmítea en cada unha das súas palabras, evocando os seus recordos máis recónditos, acudindo á infancia cando “iamos até a rapa andando”. “É un día que espero. Empecei moi pequeniño e sempre foi unha satisfacción enorme celebrala. Hoxe teño 58 anos e encántame, sobre todo meter a xente nova, que é a que ten máis enerxía e ideas novas”, razoa. Xente nova que, en ocasións, chega até Viveiro polas oportunidades que xeran as novas empresas e o aproveitamento dos recursos dos que dispón esta comunidade. 

“O rural galego é especialista en utilizar os recursos renovables, e iso fixo evolucionar á sociedade galega, e tamén á súa contorna e a súa paisaxe. A enerxía eólica permite un novo uso económico do solo, plenamente compatible coa agricultura e gandaría”, comentan desde a compañía enerxética. Antonio engade que esta clase de propostas son beneficiosas ante “un rural que se está despoblando”. “É un gran problema. Necesitamos que veñan novas xeracións detrás”, admite.

“Costa atopar a substitución xeneracional. Esperemos que isto teña futuro. Estes días preparando a festa había un grupiño de nenos, duns 5 ou 7 anos, xogando por alí e vendo como xuntabamos os cabalos. Cando os ví pensei: ‘Isto é cousa boa. A ver si vailles gustando e engánchanse’. Se non será difícil”, recoñece Antonio.