ENCE Pontevedra pechará si hai despedimentos, advirte o persoal que estende a folga

A paz social que reinaba no complexo industrial de Lourizán tras a sentenza do Tribunal Supremo do ano pasado fíxose cachizas en tempo marca, dando paso a un escenario de confrontación absoluta sen precedentes recentes. A presión do persoal foi clave para que a celulosa lograse a polémica prórroga da concesión de terreo público que avalou o Supremo. Esa mesmo persoal sente traizoada e advirte que si hai despedimentos prefiren que peche toda a factoría.

O que comezou como un calendario de mobilizacións puntual transformouse esta semana nun conflito de longa duración, despois de que o comité de empresa decidise endurecer a súa estratexia e prolongar os paros até o mes de decembro. Encadearíanse así 20 días de paro na fábrica.

O comité de empresa da fábrica de Ence en Pontevedra anunciou reconfigurar a folga prevista inicialmente: os doce días de paro que estaban previstos para novembro, dos que xa se celebraron tres, esténdense agora até decembro coa previsión de convocatorias “maiores en función de como evolucione o conflito”.

Na rolda de prensa en que se comunicou esta decisión, participaron o secretario do comité e secretario comarcal de Comisións Obreiras (CC.OO.), Omar Vázquez, xunto á secretaria xeral do sindicato en Galicia, Amelia Pérez, e a secretaria xeral da Federación de Industria, Carmela Villaverde.

A decisión da compañía de executar saídas, alegando a necesidade de automatizar procesos e paliar perdas, foi interpretada polos sindicatos non como unha medida económica, senón como unha declaración de guerra tras o apoio explícito que os traballadores brindaron á dirección para evitar o peche da fábrica cando o seu futuro pendía dun fío, con gran parte da opinión pública galega e pontevedresa reclamando o fin da concesión en Lourizán. 

Vázquez (CC.OO.) "Preferimos elixir entre condenar a Ence a matar ou condenala a si mesma a ser cómplice dun único despedimento"

Segundo Pérez, o persoal sente “enganada” e “traizoada” porque, dous anos despois, constatan que non se cumpriron os investimentos prometidos. Vázquez engadiu que a empresa expón recortes cun impacto “ridículo” nos custos de produción e que o persoal “chegou ao límite do hartazgo”. 

Na súa opinión, a dirección da compañía esixe que se acepten 39 despedimentos para evitar que “nos veremos afectados os 280”, unha ameaza que o comité rexeita: “nós dicimos que non renunciamos nin a un só dos nosos”. "Preferimos elixir entre condenar a Ence a matar ou condenala a si mesma a ser cómplice dun único despedimento", advertiu Vázquez.

Fronte á postura da dirección, o comité insiste en que o despedimento colectivo debe tramitar por canles legais axeitados, coas debidas xustificacións e mediacións externas, e non mediante negociacións informais como as que ao seu xuízo están a desenvolverse na fábrica de Navia. Vázquez anunciou que se examinará toda a documentación achegada pola empresa, pero engadiu que se emprazará a intermediación por parte da Xunta de Galicia e o Partido Popular, que “no seu momento avalaron a permanencia” da planta.

O fin da tregua no mercado global da pasta de papel

Para entender a magnitude deste terremoto laboral en Pontevedra é imprescindible levantar a vista e observar o contexto internacional, un escenario que a dirección da compañía utiliza como escudo argumental. O sector da celulosa atravesa unha tormenta perfecta que golpeou as contas de resultados das grandes produtoras europeas. 

Tras o boom de prezos post-pandemia, o mercado sufriu unha corrección severa, cunha caída drástica no prezo da tonelada de pasta de papel BHKP (a variedade de fibra curta que produce Ence). A isto súmase a debilidade da demanda en China, o maior consumidor mundial, e a competencia feroz das novas e xigantescas plantas de eucalipto en Sudamérica, que operan con custos de produción inmensamente máis baixos que os das factorías galegas ou asturianas.

Os problemas sectoriais están a provocar o esborralle das accións de Ence pero tamén das súas competidoras lusas, Altri e Navigator.

O transfondo do conflito atópase na deterioración do mercado mundial da celulosa. A nivel global, obsérvase unha caída do prezo da pulpa de madeira que afecta directamente aos resultados de compañías do sector. Por exemplo, a empresa chilena Arauco rexistrou perdas de 9,9 millóns de dólares nos primeiros nove meses do 2025, atribuídas a un exceso de oferta e a unha demanda lastrada nos mercados internacionais. En Europa, analistas prevén que os prezos poden estabilizar na primeira metade do ano e recuperar algo de terreo na segunda, aínda que a entrada de nova capacidade produtiva empuxou os prezos á baixa desde 2024. 

Esta conxuntura macroeconómica é o cravo ardendo ao que se agarra a empresa para justificar catro trimestres consecutivos en números vermellos. Con todo, no ámbito local, a lectura é moi distinta. 

Os representantes dos traballadores consideran que a crise de prezos é cíclica e conxuntural, e non xustifica en absoluto un desmantelamento estrutural da forza laboral. A indignación céntrase en que, durante os anos de bonanza e beneficios históricos, non se blindó o emprego, e agora que o ciclo cambia, a factura pásase á parte máis débil da cadea. 

A automatización e a intelixencia artificial, alicerces do novo plan estratéxico da empresa para 2025-2027, son vistas polo persoal non como modernización, senón como eufemismos para encubrir a substitución de capital humano por algoritmos e maquinaria.

Fractura interna e a estratexia do "divide e vencerás"

O conflito tamén sacou á luz as costuras e tensións internas que existen entre os diferentes centros de traballo do grupo, unha situación que engade complexidade á folga. Existe unha sensación palpable entre os operarios de Pontevedra de que a empresa está a xogar a dúas barallas, utilizando realidades laborais distintas para debilitar a acción sindical conxunta. Mentres na fábrica de Navia (Asturias) parece haber aberto unha canle de comunicación informal para negociar saídas menos traumáticas, en Galicia a dirección optou pola vía dura. Esta disparidade de trato acendeu as alarmas, xerando o temor a que se estea tentando fragmentar a unidade de acción dos traballadores, enfrontando os intereses da planta asturiana coa galega para diluír a resistencia.

Omar Vázquez, voz cantante do comité e figura clave de Comisións Obreiras na comarca, foi contundente ao rexeitar este dobre xogo. A estratexia sindical pasa agora por evitar custe o que custe que se personalice o conflito ou que se acepten baixas incentivadas que rompan a solidariedade do grupo, argumenta. 

Consígnaa é clara: ou se salvan todos os postos ou non sálvase ningún. Esta postura de máximos busca pechar filas ante o que consideran tácticas de desgaste psicolóxico por parte da patronal, deseñadas para que o medo ao desemprego individual venza á forza do colectivo. A unidade, que segundo os portavoces sindicais é a maior en anos, converteuse no principal activo dun persoal que sente arrinconada e que decidiu que xa non ten nada que perder.

A Xunta e o PP, no punto de mira dos proletarios

A dimensión deste choque transcende os muros da fábrica e salpica directamente ao taboleiro político galego, concretamente ao goberno de Alfonso Rueda. Os sindicatos interpelaron directamente á Xunta de Galicia e ao Partido Popular, lembrándolles o seu papel activo na defensa da permanencia de Ence na ría.

 O argumento sindical é político: se a administración autonómica avalou a continuidade da concesión basear no mantemento do emprego e os investimentos industriais, agora debe esixir o cumprimento desa contrapartida. Acusar o Executivo autonómico de ser cómplice necesario dunha promesa incumprida, ao permitir que a empresa utilice os terreos públicos garantidos até 2073 para reducir persoal en lugar de para potenciar a actividade.

Desde Comisións Obreiras, Amelia Pérez elevou o ton sinalando que a "traizón" non é só aos operarios, senón a toda a comarca de Pontevedra e á propia cidadanía que soportou o debate social sobre a localización da planta. A esixencia é que a Xunta deixe de pór de perfil e actúe como mediador forzoso ou, polo menos, como auditor exixente dos compromisos adquiridos. A sensación de estafa é xeneralizada entre os traballadores, que senten que foron utilizados como peóns nunha batalla xudicial e política para asegurar a concesión, e que unha vez logrado o obxectivo empresarial, son descartados. A responsabilidade política, insisten, é ineludible cando se fixo tanta bandeira da importancia estratéxica desta industria para a economía galega.

A empresa, pola súa banda, nega a maior e desprega as súas cifras para contrarrestar o relato do abandono investidor. Segundo os seus datos, o compromiso con Pontevedra demóstrase cos 220 millóns de euros inxectados na última década, destacando que unha parte moi significativa dese montante desembolsouse no último lustro. Ence defende que o seu plan de eficiencia non é un desmantelamento, senón a única vía para garantir a supervivencia a longo prazo da instalación nun mercado global feroz. Argumentan que sen unha redución de custos e unha modernización tecnolóxica, a fábrica deixaría de ser competitiva, pondo en risco non só aos 39 afectados polo ERE, senón á totalidade do persoal no futuro. Ademais, lembran que o proxecto "Pontevedra Avanza" segue en pé cunha previsión de investimento millonario.

Con todo, a tensión no día a día da fábrica conta outra historia. As acusacións de "mala fe" sucédense, cos sindicatos denunciando paros técnicos provocados pola propia empresa para castigar as nóminas dos empregados, que dependen en gran medida dos pluses de produtividade. Denuncian un peche patronal encuberto baixo a aparencia de paradas de mantemento ou seguridade, unha manobra que busca asfixiar economicamente aos folguistas. A resposta dos traballadores foi elevar a aposta: prolongar a folga e advirten que prefiren ver o peche definitivo da planta antes que ceder ante o que cualifican de chantaxe. 

A frase "preferimos condenala á morte" resoa como prubea dunha relación rota entre outrora aliados, onde a confianza desapareceu por completo.

Os oficinistas critican a folga convocada polos obreiros

Os traballadores das oficinas, que suman uns 134 empregados en Lourizán e outros centros en Madrid e Navia, denunciaron que o comité de fábrica de Pontevedra está a “arrastrarlles” ao procedemento sen permitirlles negociar por separado. 

Segundo un comunicado do colectivo de oficinas, o comité de fábrica negouse a sentar a negociar a proposta de despedimentos por centros de traballo, mentres que só o centro de Navia, ao ter un CIF distinto, mantén unha mesa de negociación activa. Esta situación xera “indignación e preocupación”, pois os traballadores de oficinas advirten que o paro prolongado está a paralizar a actividade do complexo e pode afectar a empresas auxiliares e ao sector forestal galego, con máis de 5.000 empregos en xogo.