Claudio Quintillán: "Os monopolios son os que sacan beneficio da mala xestión do monte"

-Cal é a valoración que realiza o INGATECO sobre a xestión e control por parte da Xunta sobre os incendios que azoutaron Galicia durante este verán, sobre todo en agosto?

A parte de que realizaremos unha avaliación moi ampla, por agora podemos dicir que este é o resultado de algo previsto. Polos datos que xa manexabamos dentro do campo da prevención, a maioría da xente non sabe que as competencias en prevención e extinción non son exclusivas de Medio Rural, e en concreto da Dirección Xeral de Defensa do Monte, existe tamén a Dirección Xeral de Planificación e Ordenación Forestal. Esta última sería a “responsable” de non realizar traballos axeitados de prevención en todo o territorio. En moitas zonas concretas, sobre todo Ourense, o problema estaba sobredimensionado polo abandono e por non facer investimentos necesarias en materia de prevención. Estas dúas Direccións Xerais van por separado e isto avisámolo desde hai anos. Por outra banda, está a Consellería de Medio Ambiente, a cal ten competencias en materia de conservación da natureza e concretamente nas áreas dos grandes incendios. Hai reservas da biosfera, parques naturais, etc., e isto xa pasou no Parque do Xurés e sobre Medio Ambiente non se sabe que medidas está a tomar. E aínda máis, temos a Consellería de Ordenación do Territorio que ten moito texto sobre a ordenación de núcleos rurais, pois arderon algúns. Ao final, e a pesar de todas estas consellerías e direccións xerais, só é unha a que actúa en extinción de incendios. 

-Non existe ningún documento sobre actuación ante situacións como as vividas en Chandrexa de Queixa ou Larouco, ningún protocolo de prevención e extinción que reúna capacidades de diferentes departamentos?

Durante a xestión do anterior conselleiro de Medio Rural, José González, fixo unhas declaracións sobre a posta en marcha dunha reestruturación do monte a base de romper a continuidade de masas forestais. Crearíanse mosaicos intercalando outro tipo de producións agrarias. Ao final non levou adiante este proxecto que estaba na revisión do novo plan forestal programado entre os anos 2021 e 2040. Resumindo as dúas respostas, non se actuou como se debía e o dispositivo contra incendios estaba ideado para actuar con lumes de baixo e medio nivel. 

Ao final, e a pesar de tantas consellerías e direccións xerais, só é unha a que actúa en extinción de incendios
 

-Por que non levou adiante esa reestruturación proposta por José González, un home que parecía deixar Medio Rural como pola porta de atrás?

Empecemos por dicir que parte dos cargos na consellería de Medio Rural levan nos seus postos máis de trinta anos, como é o caso de Planificación e Ordenación Forestal. Outros están aí desde 1992 cando se crease o primeiro INFOGA e despois PLADIGA. Por tanto, si hai persoas con trinta anos de experiencia como son os xefes de servizo para transmitir aos seus superiores “aquí debemos facer algo”. O sistema mosaico non se aplicou, pero no caso dos núcleos rurais quedaron tan tranquilos despois de dicir que se realizaron rozas ao redor das poboacións. Nalgúns casos si, noutros casos non houbo ningún tipo de seguimento. Coa actual lei obrígase a unha roza de cincuenta metros ao redor das vivendas, pero segundo estudos científicos desde as universidades galegas, a nova xeración de incendios superan esta distancia pola súa virulencia podendo saltar 200 ou 300 metros. Non se fixeron os deberes e habería que analizar todos os investimentos realizados nos montes que arderon este ano. 

-Ante isto, o INGATECO terá unha serie de propostas para abordar este tipo de incendios, chamados de sexta xeración.

Partindo da falta de xestión do monte que está abandonado en moitas zonas, a continuidade da vexetación, a división competencial entre diferentes departamentos, con todo isto, a Xunta saca todos os anos unha liña de axudas. Estas axudas van destinadas a propietarios de montes e comunidades de montes. En tal caso, a oposición debese preguntar no Parlamento cal foi o investimento realizado en prevención de incendios este ano. Ademais, que digan cantos propietarios e comunidades de montes acolléronse ás axudas e que traballos desenvolveron e onde. Por outra banda, sobre os núcleos de poboación teñen competencias os concellos e agora a Fiscalía quere investigar si os municipios teñen plans de prevención contra incendios. Ademais disto, débese explicar canto custou a extinción en cada un dos incendios. E estou seguro que o custo de extinción é unha cifra moi elevada. Insisto, o plan actual está pensado para outro tipo de incendios e non os grandes lumes actuais, por tanto, o modelo debe ser revisado e actualizado e realizar unha ordenación sobre a vexetación creando os mencionados mosaicos.

-Isto afectaría aos e as propietarias de montes dos cales é posible que non todos estean de acordo.

Non debemos esquecer que en Galicia existen 1.200.000 propietarios de parcelas agrícolas e forestais e 700.000 son propietarios só de montes a maiores das comunidades. Débese coñecer o estado desas propiedades e realizar unha actualización do catastro porque nalgúns lugares queres identificar unha leira e dinche: “de herdeiros”. Desta forma é imposible levar adiante actuacións máis serias como coas comunidades de montes, isto é un problema. Das 3.000 comunidades de montes que figuran no catastro algo máis de 1.000 están desaparecidas porque non hai poboación que xestione a comunidade, isto súmase á superficie abandonada. Con todo, se imos a cifras globais, en Galicia hai tres millóns de hectáreas que inclúen todo o territorio, deles 2.800.000 hectáreas son agricultura e montes, concretamente de montes son 2 millóns de hectáreas. Tamén sinalamos que hai 1.500.000 hectáreas abandonadas e arderon máis de 100.000 hectáreas, isto demostra que temos un traballo sen facer desde hai anos.

Coa actual lei obrígase a unha roza de cincuenta metros ao redor das vivendas pero a nova xeración de incendios supera esta distancia podendo saltar 200 ou 300 metros
 

-O modelo que presentaba José González sobre romper o monte podía ser o motivo da súa saída de Medio Rural?

Non o sabemos pero realmente foi unha sorpresa que chamou moito a atención. As medidas que propuña González supuña eliminar moita superficie forestal, en exceso, e isto é un dato que se está discutindo agora: se se excede en superficie forestal por haber comido espazo agrario e espazos periurbanos. Con todo, a realidade demostra que só coa metade do que se corta en Galicia sería suficiente para manter as factorías de pasta de papel e triturado. É dicir, coa superficie forestal que hai sobra para iso e para máis industria. Un dato coñecido na Xunta é que para o ano 2032 as previsións eran de 245.000 hectáreas de eucalipto e agora hai case medio millón, e ninguén se ha rasgado as vestiduras. Desde 1992 en que se aprobou o primeiro plan forestal ninguén se molestou en facer seguimento, deixouse facer. Ademais, dese medio millón de hectáreas a metade están en monte abandonado, porque nunha primeira curta sacas ganancia e na segunda vai minguando a ganancia porque non hai traballo forestal por parte do propietario. Máis de 200.000 hectáreas necesitan cambiar a súa xestión porque están abandonadas e ninguén se preocupa por elas, isto no Eixo Atlántico, desde Portugal até Viveiro. 

-Hai empresarios da madeira que tamén falan de reordenación do monte. Quen se beneficia deste abandono? 

Quen saca un gran beneficio de non facer nada no monte son os monopolios. Este monopolio da madeira beneficiarase sempre de terras que se poidan forestar con eucalipto ou piñeiro e coa vista gorda da administración. No Consello Forestal de Galicia reúnense patronais, administración e a parte social, a esta última ninguén lle fai caso. Quen ordena o que se debe facer son os monopolios e para iso non fai falta ordenación nin planificación porque sobran terras polo visto, aí temos o caso de Altri. Din que queda superficie, claro que si, se plantamos os pastos de explotacións gandeiras claro que temos terras, e todo o que queda atrás?, pois para o lume. Isto é porque se hai un exceso de eucalipto e piñeiro mal xestionado e isto é así porque son os monopolios quen dirixen o rumbo da política forestal en Galicia. Algúns son sensatos e recoñecen que con menos superficie ben xestionada é suficiente.

A realidade demostra que só coa metade do que se corta en Galicia sería suficiente para manter as factorías de pasta de papel e triturado
 

-Considera que dunha vez tomouse nota do que se debe facer ou non?

O primeiro e máis urxente é actuar sobre as zonas queimadas, pero sen esquecer todo o territorio. Debería estar sobre a mesa as medidas de protección para eses solos queimados. Non se pode esperar á chegada de choivas fortes coa consecuente perda de solo e contaminación de augas. En paralelo debería existir un plan de recuperación desas zonas, que se vai a facer neses lugares? A Xunta debese falar cos municipios e afectados para que cos técnicos dean orientación para esas terras, que queren as persoas facer neses terreos. Hai un ano enviamos un documento aos grupos da oposición sobre estes temas, un estudo onde tamén se sinalaba que 500.000 hectáreas estaban en concentración parcelaria pero hai que coñecer o estado no cal están, a metade plantadas a eucalipto ou abandonadas. 

-Ao final todo isto custaralle á conselleira María José Gómez o seu posto no medio Rural?

Non o sei, en tal caso unha persoa que asume un cargo como é o de conselleira de Medio Rural debe coñecer ao equipo co que vai traballar, coñecer ben o territorio porque debes coordinar unha serie de secretarías xerais, coa AGADER, que poden dicirche que todo está ben. O coñecemento do equipo e o territorio permite dar directrices. Se non é así, debe dimitir.