O grave fenómeno das vacantes en oposicións a secundaria

Galicia enfróntase á falta de cobertura de prazas nas oposicións a ensino secundario. E iso a pesar dos esforzos da Xunta para reforzar o persoal docente e de manter unha das taxas de interinidade máis baixas de España. Con todo, unha parte significativa das prazas convocadas, un 14%, quedaron sen cubrir. Esta problemática, que afecta de maneira particular a certas especialidades, xerou un debate sobre a idoneidade do actual sistema de selección e as condicións laborais do profesorado. 

VACANTES
Segundo datos da Consellería de Educación, das 1.664 prazas convocadas nas oposicións, o 86% cubríronse, o que deixa un 14% sen adxudicar. Os sindicatos, que analizaron o proceso, cifran en 174 as prazas desertas.
 

UGT sinala que a falta de cobertura é especialmente notoria en secundaria, cunha baixada preocupante en materias como Matemáticas e Informática. Nesta última especialidade, de 55 vacantes en Sistemas e Aplicacións Informáticas, só cubríronse 13; mentres que en Informática, só 23 prazas atoparon candidato.

CCOO indica que, aínda que Galicia é unha das comunidades con menos prazas desertas (19% a nivel estatal), esta situación demostra que o sistema de oposicións non está a funcionar como debería para cubrir as necesidades. Perciben o sistema como desfasado nalgúns aspectos (temarios) e como errado no modelo de selección.

A CIG confirma que, segundo datos da Consellería de Educación, un 14% das prazas de Galicia quedaron sen cubrir. Este sindicato destaca que o acceso restrinxido á información dos tribunais dificulta o labor de facer un seguimento exacto dos resultados para ter unha idea máis clara das vacantes reais. 

A RAÍZ DO PROBLEMA
Os sindicatos coinciden en que a orixe do problema é multifactorial. Apuntan a un sistema de oposicións obsoleto, á falta de atractivo da profesión docente en certas especialidades e á competencia do sector privado. Así, os salarios na privada segundo que especialidades son máis atractivos xunto a complementos e promoción.

A CIG describe o sistema de oposicións como "arcaico e memorístico". Considera que a primeira proba, de carácter teórico, non avalía a capacidade real dun docente para o seu traballo diario, xa que “boa parte do temario non ten nada que ver" co que será o día a día. Propoñen un cambio para que se adapte máis ao traballo na aula e suxiren que o corte non sexa tan alto, permitindo que máis aspirantes pasen á segunda fase.

CCOO critica a excesiva criba na primeira proba, especialmente no exame práctico, que considera "máis complicado que os currículos escolares" e con temarios "desactualizados". Avogan por que as probas non sexan eliminatorias, o que permitiría a todos os candidatos demostrar a súa competencia pedagóxica na segunda fase.

UGT coincide en que o sistema de acceso á función pública docente necesita unha revisión a nivel estatal, aínda que recoñece que este ano o problema acentuouse en materias moi concretas en Galicia como informática e relacionadas. Nestas últimas as oportunidades no sector privado son máis atractivas que no ensino público.

CCOO apunta á falta de “competitividade” no soldo do ensino público fronte ao "pleno emprego" no sector privado para estes perfís tecnolóxicos. Pola súa banda, a CIG resalta que a profesión docente "non está valorizada" e isto provoca que moitos profesionais non opten polo ensino público. Algo no que tamén coincide UXT.

QUE FACER?
As prazas que quedan desertas cóbrense con persoal interino e substituto, o que xera unha serie de consecuencias e abre o debate sobre as posibles vías de solución. Porque este tipo de coberturas dan paso á precariedade e á temporalidade. Desde a CIG consideran que esta práctica "non se debería permitir" e que o sistema debe corrixir para evitar as vacantes.

A falta de persoal suficiente fixo que, para cubrir a demanda, tívose que recorrer a listas de persoas que non contan co Máster de Profesorado, algo que para CCOO é "ilegal". UGT confirma que en Matemáticas e Informática tívose que tirar de listas abertas para atopar persoal.
 

Tanto CCOO e UGT expoñen a necesidade de revisar o Real Decreto de ingreso, de 2007, e defenden que as probas non sexan eliminatorias. Tamén propoñen que se axilice a actualización dos temarios, que a miúdo ven freados por "avatares políticos". Houbo dúas propostas, unha de 2011 que quedou paralizada ao chegar o PP ao poder e outra, de 2018 que tamén se aparcou tras a moción de censura ao goberno Rajoy.

Neste contexto, a Xunta de Galicia lembrou os avances no sistema, como o Concurso Xeral de Traslados (CXT), que deu destino definitivo a 905 docentes máis que o ano anterior, reforzando a estabilidade. Con todo, a persistencia das vacantes en áreas crave demostra que o debate sobre o sistema de ingreso á función pública docente está lonxe de estar pecho e require unha solución integral que aborde tanto o deseño das probas como as condicións laborais.

Con todo, os profesionais do sector consideran que de seguir así, sen cambios profundos, é moi posible que a falta de profesionais reprodúzase noutras materias e a porcentaxe de vacantes aumente considerablemente no futuro.