Joaquín Tornos: "A debilidade dos gobernos e a fragmentación dos Parlamentos impide que se aproben leis"

Publicouse a valoración xeral do Estado autonómico en 2021 que realiza o Observatorio de Dereito Público de Barcelona, a través do Informe das Comunidades Autónomas, e apunta a que as autonomías impulsaron a súa actividade lexislativa tras a pandemia. Con todo, non en todas foi así. Hai dúas comunidades coa actividade lexislativa parada: Catalunya , onde se aprobaron 2 leis en 2021, e Madrid, onde se aprobaron 4. 

En CatalunyaPress entrevistamos a Joaquín Torno, catedrático de dereito administrativo da Universidade de Barcelona desde o ano 1986, presidente do Consell de Garanties Estatutàries da Generalitat de Catalunya de maio do 2004 a marzo do 2006, entre outros cargos. Un experto cun extenso currículo que, ademais, encargouse de elaborar o informe sobre Catalunya na valoración xeral do Estado autonómico en 2021. 

P.: Como foi a xestión do Govern en 2021? 

R.: O ano pasado foi un ano electoral, cunhas eleccións que se tentaron aprazar e finalmente celebráronse. A composición do Govern mantívose dentro dunha continuidade baseada na confrontación e viciosidad interna, con dificultade para conformar un goberno unido e par adoptar resolucións que quedaron paradas. O Goberno da Generalitat, polas súas tensións internas, non aprobou nin unha soa lei.

Tamén foi un ano onde se produciu a "finalización", poderiamos dicir, do problema da pandemia, e antes disto moitas das actuacións estaban condicionadas por ese tema.

P.:A actividade lexislativa en Catalunya foi case inexistente...

R.: Aprobáronse dúas leis non sustantivas e todo a través de decretos, o cal é tamén común no resto de comunidades autónomas. Trátase dun fenómeno recente e preocupante. A debilidade dos gobernos e a fragmentación dos Parlamentos leva a aplicar decretos lei, sen aprobar leis nos hemiciclos.  

P.: Como foi atopa a relación entre Generalitat e Goberno de España?

R.: Está a producirse unha relativa rebaixa da tensión entre o Goberno da Generalitat e do Estado como consecuencia dos indultos e a creación da mesa de negociación que, aínda que servise para rebaixar a tensión e dar sensación de que se habería unha vía de diálogo, finalmente non foi máis que o recoñecer que se ían a sentar nunha mesa, da que non saíron acordos importantes. As posturas seguían moi enfrontadas: Esquerra só pedía amnistía e referendo, unha posición que non permite avanzar na negociación. A mesa, ademais, foi boicoteada desde Junts, que non quixo formar parte da mesma. 

P.: E ademais das posicións de Esquerra, houbo máis dificultades para o diálogo? 

R.: A judicialización do tema do procés seguia viva a través dunha serie de sentenzas que van saíndo ao longo do tempo: sentenzas do Tribunal Constitucional ou do Tribunal Suprerior de Xustiza que ían analizando os recursos que se interpuxeron. As sentenzas do Tribunal Constitucional, aínda que todas eran desestimatorias coas pretensións dos recorrentes, si que hai un par ou tres que teñen votos particulares en relación á impugnación da pena da sentenza penal. Algúns xuíces aprecian que houbo desproporción nas penas impostas, un dato que é moi significativo. 

P.: Con este panorama, como foi a conxuntura económica en 2021?

R.: A pesar desta problemática, dun Goberno dividido, de empresas que se foron e non volveron, a situación económica en Catalunya non é mala. Varios informes demostran que, a pesar desta conxuntura, Catalunya segue mantendo un crecemento razoable, equiparable ao doutras comunidades autónomas, e por tanto a economía non está paralizada.

P.: O movemento independentista segue tendo o mesmo músculo?

R.: Enquisas manifestan que está a baixar o apoio ao proceso independentistas, que se notaba unha certa desafección e esgotamento da poboación da cidadanía co tema. Nas últimas eleccións autonómicas, a participación cidadá foi moi baixa, e se os partidos independentistas tivesen un gran apoio lograsen unha gran mobilización. Pero aínda que é verdade, que en número de votos, as forzas soberanistas obtiveron máis do 50%, deixáronse polo camiño 600.000 votos, que non son poucos. Isto reflicte unha tendencia de caída do apoio ás posicións máis radicais do independentismo. Nas enquisas séguese vendo que hai un claro apoio da poboación catalá a un referendo, pero xa non se planea tanto coa radicalidad do unilateralismo. E ademais, a pregunta de: 'Quere vostede exercer o dereito para decidir?', pois todo o mundo di que si, porque todos queremos decidir todo. É unha pregunta que a súa lectura depende moito de como se faga e en que contexto. 

P.: Cales que son os retos de Catalunya para este 2022?

R.: Os retos fundamentais son conseguir un Goberno cohesionado, que asuma realmente que o que máis importa aos cidadáns son as cuestións relativas á xestión, e que se melloren as vías de negociación co Goberno, co Estado. Algunha cousa xa se fixo, pero débese reforzar. Tamén hai cuestións de calidade democrática que deberían asumirse. O Parlamento catalán está a funcionar con moitos déficits de cultura democrática: a situación da presidenta, as tensións internas que hai entre os letrados,... Como aspecto positivo, logrouse pactar a renovación dalgúns órganos constitucionais, como o Consell de Garanties Estatutàries, da Comisión Xurídica Asesora, o Tribunal da Sindicatura de Comptes,...

Pero, resumindo, débense seguir mellorando os principios dun estado democrático, a cohesión interna do Goberno, aprobar os orzamentos en decembro deste ano e poñerse a traballar as cuestións como levar a cabo unha boa xestión dos Fondos Next Generation. Porque se queixan da falta de transferencias, pero a realidade é que se transferiu moitísimo diñeiro, outra cousa é que aquí non se xestione, e iso é culpa do Goberno catalán.