A mina de Touro crearía residuos capaces de drenaxes acedas cun peso igual a 110 millóns de Twingos

Dos 267 millóns de toneladas que Cobre San Rafael planea extraer de Touro, só 0,4 millóns de toneladas serán finalmente de cobre. É dicir, o 99,8% do material que se mova acabarán converter en residuos de diferentes tipos e só o 0,2% será finalmente cobre.

Así figura no documento “Manexo Selectivo dos Estériles de Mina - Clasificación NAG - PAG” que a mineira presentou á Xunta para que aprobe os seus plans. 

PAG é o acrónimo en inglés de materiais potencialmente xeradores de drenaxe aceda de roca. É dicir, restos da explotación que, baixo certas condicións, poden producir auga aceda cando entran en contacto co aire e a humidade.

Segundo o citado documento, Cobre San Rafael estima que producirá 110 millóns de toneladas de PAG durante os 13 anos que tería en funcionamento a explotación. 

Para que nos fagamos unha idea do que isto representa, un turismo pequeno, tipo Renault Twingo pesa, aproximadamente, unha tonelada. Por tanto, a mina de Touro produciría rocas potencialmente fonte de drenaxes acedas cun peso equivalente a 110 millóns de Twingos. 

Como prevé garantir a empresa que as drenaxes dese material non acaben afectando á conca do Ulla e, finalmente, á Ría de Arousa? Esta é unha pregunta fundamental. Hai que ter en conta que a Xunta tombou o primeiro proxecto por, entre outros motivos, o risco que as augas da mina acaban contaminando a conca fluvial e a Ría, un dos principais motores económicos de Galicia pola súa riqueza marisqueira e atractivo turístico.

Promesas de medidas para evitar filtracións de augas acedas

Cobre San Rafael promete pór en marcha unha serie de medidas en cadea. A primeira sería un monitoreo constante mediante, análises xeoquímicas das augas das escorrentías. A mina prevé ademais que as 164 toneladas de estériles, a maioría PAGs, almacénense en dous enormes vertedoiros encapsuladas con geomembranas impermeables e cubertas herbáceas para evitar filtracións.

Ademais promete que se instalarán sistemas de recollida e tratamento de augas lixiviadas mediante humidais artificiais e unha planta de tratamento químico da auga para evitar a contaminación da contorna.

Os minerais oxidados dos vertedoiros poden acabar liberando metais pesados

Os materiais PAG (Potentially Acid Generating) son rocas e solos que teñen a capacidade de producir auga aceda cando entran en contacto co aire e a humidade. Esta acidez xérase debido á presenza de minerais sulfurosos, como a pirita, que ao oxidarse en presenza de auga e osíxeno producen ácido sulfúrico. Este ácido, á súa vez, reacciona con outros minerais presentes na roca, liberando metais pesados como ferro, aluminio, cobre, zinc e outros elementos tóxicos. Metais pesados que, por certo, Ecoloxistas en Acción asegura detectou na contorna da antiga mina.

A auga resultante, coñecida como drenaxe aceda de mina, é potencialmente  moi contaminante. Pode contaminar solos, ríos e acuíferos, afectando á vida acuática e tamén aos ecosistemas terrestres. Hayq que lembrar que os metais pesados presentes son tóxicos para plantas, animais e seres humanos, podendo causar enfermidades e danos a longo prazo. Esta auga é tan corrosiva que pode danar infraestruturas como tubaxes.

Os PAG son, por tanto, un dos maiores problemas medioambientais que xera a minería, especialmente as macrominas ao descuberto, como a que pretende pór en marcha a filial da multinacional Atalaia Mining no municipio veciño a Santiago de Compostela.

Nos tempos modernos, é frecuente que os PAG non causen problemas durante a explotación das minas. O problema prodúcese a miúdo cando os terreos son abandonados. De feito, así sucede, por exemplo, xa en Touro. 

Nos terreos contiguos á antiga mina de cobre, que pretende reabrir Cobre San Rafael,  activistas levan anos denunciando que as escorrentías contaminan os regatos da zona cada vez que chove moito. 

De feito, a propia Xunta, a través de Augas de Galicia, chegou a multar a Explotacións Galegas, o propietario dos terreos e socio local de Atalaia Mining. Uns problemas de contaminación aos que Cobre San Rafael promete pór fin mediante, entre outras medidas como unha planta de tratamento de augas, cos seus vertedoiros impermeables. É máis, di que leva anos realizando traballos para evitar as filtracións.

Se a Xunta lle dá o permiso, promete instalar unha “geomembrana sintética de polietileno de alta densidade (PEAD) de 1,5 milímetros” instalada sobre “superficies de apoio serán acondicionadas previamente para xerar superficies regulares, uniformes e compactadas que minimicen o risco de pinzamientos”.

Así figura na documentación que se pode consultar na web da Administración Autonómica. Estes documentos forman parte da fase de exposición ao público durante trinta días para presentar alegacións.