Cribado de cancro de pulmón para toda Galicia tras dar positivo case o 2% dos cribados na Coruña

A iniciativa, que arrinca co envío de notificacións telemáticas aos posibles participantes, pon o foco na prevención activa. O Sergas convidará á participación a un total de 49.000 persoas que encaixan nun perfil de risco moi concreto: individuos de entre 55 e 74 anos que sexan fumadores na actualidade ou que abandonen o hábito tabáquico nos últimos dez anos. A notificación realizarase mediante unha mensaxe de texto (#SMS) que se comezou a distribuír entre o inicio desta semana.

Un Protocolo Baseado na Experiencia Piloto

O proceso de cribado baséase na realización dunha tomografía axial computarizada (TAC) de baixa dose aos inscritos, unha proba de imaxe que permite visualizar posibles nódulos ou anomalías pulmonares. Segundo o explicado por Rueda, se se detecta calquera anomalía, activaranse de inmediato os protocolos de vía rápida, deseñados para axilizar as probas diagnósticas subseguintes e confirmar ou descartar un diagnóstico oncolóxico canto antes.

A decisión de ampliar o programa a nivel autonómico susténtase, en parte, nos datos esperanzadores arrichados pola fase inicial do proxecto, levada a cabo na área sanitaria da Coruña. Neste ensaio previo, das 273 persoas que se convidaron, a adhesión foi notable, alcanzando unha participación do 72%. Como resultado destas primeiras probas, detectáronse cinco casos de cancro, a maioría deles nunha fase inicial onde as posibilidades de tratamento curativo son significativamente maiores. Ademais, o cribado permitiu descubrir outras problemáticas de saúde non relacionadas co cancro.

Obxectivo: Ser Referentes en Detección Precoz

Alfonso Rueda reafirmou o compromiso da Xunta de consolidar a Galicia como referente en programas de detección temperá de cancro. Lembrou que a administración autonómica situouse como pioneira na implementación de cribados para cancros como o de próstata e, agora, o de pulmón. Esta fase de extensión mantense, polo momento, como unha "proba piloto" a gran escala. No entanto, o presidente adiantou que, con base nos resultados globais que se obteñan, a Consellería de Sanidade avaliará a posibilidade de incluílo de forma permanente na carteira de servizos xerais do Sergas, asegurando a súa continuidade e acceso universal para a poboación de risco. Este potencial paso cara á integración total dependerá da eficacia e a eficiencia demostrada nesta nova etapa.

O cancro de pulmón segue sendo a principal causa de morte por tumores en Galicia, do mesmo xeito que no resto de España e na maioría do mundo occidental. Afecto de maneira desproporcionada aos homes, aínda que a incidencia en mulleres foi en aumento, reflectindo cambios nos hábitos de consumo de tabaco ao longo das décadas.

O Cancro de Pulmón en Cifras Galegas

Os datos epidemiolóxicos reflicten a magnitude do desafío sanitario en Galicia. Segundo estimacións, o cancro de pulmón sitúase como o cuarto tumor máis frecuente diagnosticado na comunidade, só superado polo colorrectal, o de próstata e o de mama. Representa, aproximadamente, o 10,87% dos novos casos oncolóxicos diagnosticados na rexión en 2023. No entanto, a súa elevada letalidad convérteo no cancro con máis mortalidade na comunidade.

A importancia da detección temperá evidénciase ao analizar as taxas de supervivencia. Na maioría dos casos de cancro de pulmón, o diagnóstico prodúcese en estadios avanzados (III ou IV), momento no que as opcións de curación son limitadas. Estímase que a supervivencia a cinco anos é drasticamente baixa cando o cancro se detecta tarde, podendo ser até cinco veces menor que se se identifica nun estadio localizado.

Factores de Risco

O principal factor de risco para o desenvolvemento da enfermidade é, de forma abafadora, o tabaquismo activo ou pasado, responsable de cerca do 85% ao 90% dos casos. As persoas que fuman un paquete ou máis ao día durante vinte ou trinta anos considéranse o grupo de maior risco. Con todo, é crucial destacar que outros factores tamén contribúen ao risco, aínda que en menor medida.

Entre eles, a exposición ao gas radón, un elemento radioactivo natural que se filtra nas vivendas, especialmente relevante en zonas xeológico de Galicia; a exposición a carcinógenos industriais como o amianto ou o arsénico; a contaminación atmosférica urbana; e mesmo antecedentes familiares da enfermidade. A extensión do cribado busca actuar precisamente na poboación máis vulnerable ao factor principal, o tabaco.

Posibilidades terapéuticas

As posibilidades de tratamento para o cancro de pulmón experimentaron unha revolución nos últimos anos, mellorando significativamente o prognóstico, especialmente se a enfermidade se diagnostica precozmente. En fases iniciais, a cirurxía (resección do tumor) é a miúdo curativa.

Para estadios máis avanzados ou casos que non son aptos para cirurxía, o arsenal terapéutico expandiuse coa quimioterapia e a radioterapia, que seguen sendo alicerces fundamentais. No entanto, os avances máis notables déronse na inmunoterapia, que utiliza o propio sistema inmunitario do paciente para atacar as células cancerosas, e as terapias dirixidas, que actúan especificamente sobre mutacións xenéticas presentes no tumor (como o EGFR ou o ALK). Estas innovacións ofrecen esperanza e unha maior calidade de vida a pacientes con enfermidade avanzada, pero o seu éxito é moito máis limitado que a curación que pode ofrecer a detección en fase temperá.

A ampliación deste cribado por parte do Sergas representa, por tanto, un investimento en saúde pública cun enfoque progresista, priorizando a detección temperá como a vía máis efectiva para reducir a mortalidade e mellorar a supervivencia de miles de galegos en risco. A implementación efectiva en todas as áreas sanitarias será clave para medir o verdadeiro impacto desta política preventiva.