Galicia no labirinto incendiario, a gran confusión de competencias

A xestión dos incendios recae nunha intrincada rede de competencias que involucra á Xunta, as Deputacións Provinciais e os Concellos (concellos). Aínda que a Lei 3/2007 outorga a responsabilidade principal á Xunta de Galicia para dirixir o sistema de prevención e defensa, a lexislación local tamén confire competencias aos municipios e ás deputacións.

Os Concellos, especialmente aqueles con máis de 20.000 habitantes, deben contar con servizos propios de extinción. Con todo, na práctica, estes adoitan ser insuficientes fose das grandes cidades.

As Deputacións Provinciais interveñen principalmente nos municipios máis pequenos, pero a súa actuación é complementaria e a miúdo carece dunha coordinación fluída coa Xunta.

Esta división de tarefas, aínda que busca unha cobertura máis ampla, convértese nun labirinto. Nas zonas rurais, onde a dispersión de núcleos habitados dificulta a dotación de medios, as actuacións concertadas vólvense a norma, pero tamén a principal fonte de confusión. Cada administración asume roles distintos segundo convenios puntuais, o que pode provocar atrasos ou duplicidade de esforzos no terreo.

Críticas desde o sector: Precariedade e falta de prevención
Os sindicatos e os propios brigadistas forestais denuncian unha serie de deficiencias estruturais no sistema. O operativo contra incendios componse dun mosaico de equipos, entre os que se atopan:

Brigadas dependentes da Xunta (uns 3.000 efectivos).

Brigadas municipais, a miúdo contratadas de forma temporal.

Bombeiros comarcais e persoal estatal das BRIF (Brigadas de Reforzo en Incendios Forestais).

As principais críticas sindicais céntranse na fragmentación e a precariedade laboral. A CIG (Confederación Intersindical Galega) denuncia que a temporalidade e a escasa formación son a norma para moitos brigadistas municipais. Os sindicatos reclaman a integración destes traballadores en estruturas profesionais estables e con cobertura durante todo o ano, non só na tempada de incendios.

Ademais, os axentes forestais critican a priorización da extinción sobre a prevención por parte da Xunta. Esta estratexia, segundo eles, satura o sistema e faio máis vulnerable. Como exemplo, sinalan a desatención das casetas de vixilancia e as baixas de persoal que non son cubertas, o que agrava o problema durante emerxencias, como as vagas de lume que azoutan a rexión cada verán.
 

A externalización de servizos: Unha arma de dobre fío
Ante a insuficiencia de medios propios, a Xunta optou pola contratación de empresas privadas para complementar os seus recursos, especialmente no que respecta a medios aéreos e materiais. En decembro de 2023, aprobáronse contratos por máis de 38 millóns de euros para reforzar a flota de helicópteros e avións até 2027.

Esta externalización, aínda que busca axilidade e rapidez, incrementa a dependencia tecnolóxica e orzamentaria do sistema. Os sindicatos sinalan que os medios contratados non están integrados nunha estrutura pública estable e non resolven as carencias de base en recursos humanos e prevención. Ademais, critícase que este modelo de subcontratación precariza as condicións laborais dos traballadores, que adoitan ter salarios máis baixos e contratos temporais. En lugar de resolver o problema de fondo, a externalización introduce un novo actor no xa complexo armazón, sumando máis potencial de confusión e descoordinación no terreo.

En conclusión, a loita contra os incendios en Galicia é un crebacabezas competencial e laboral que, verán tras verán, evidencia as debilidades na protección dos montes galegos. A profesionalización do sector, a mellora da prevención e unha clara definición de responsabilidades perfílanse como os principais retos para o futuro.