Conclave para escoller Papa: sete españois elixibles por 267 cardeais que votan en segredo

Até 135 cardeais con dereito a voto, entre eles sete españois (aínda que poderían ser seis si finalmente Antonio Cañizares non asiste por motivos de saúde), participarán no Conclave que elixirá ao Papa número 267 da Igrexa católica, sucesor de Francisco. O Colexio Cardinalicio está composto por 252 cardeais, dos cales 117 non teñen dereito a voto por superar os 80 anos. Aínda que existen 136 cardeais en idade de votar, o Vaticano excluíu da lista de electores a Angelo Becciu, condenado a cinco anos e medio de prisión pola súa implicación nun caso de irregularidades financeiras relacionado coa compra fraudulenta dun inmoble no centro de Londres.

Segundo datos da Santa Sé, do total de cardeais electores, o 80 % (108) foron creados polo Papa Francisco, 22 por Benedito XVI e cinco por Xoán Paulo II. Por rexións, cerca do 40 % dos electores son europeos (53), seguidos polos americanos, que representan o 27,4 % (37 en total: 17 de Sudamérica, 16 de América do Norte e 4 de Centroamérica); os asiáticos suman un 17 % (23), os africanos un 13,3 % (18), e os de Oceanía un 3 % (4).

Respecto dos cardeais de orixe española, até sete poderían participar no Conclave para elixir ao novo Pontífice. Catro deles forman parte da Conferencia Episcopal Española: José Cobo, arcebispo de Madrid; Carlos Osoro, arcebispo emérito de Madrid; Juan José Omella, arcebispo de Barcelona; e Antonio Cañizares, arcebispo emérito de Valencia. No entanto, a asistencia deste último está en dúbida por razóns de saúde, segundo indicou o presidente da Conferencia Episcopal Española (#CEE), Luís Argüello, nunha rolda de prensa en Valladolid.

Ademais do sete electores españois, os cardeais españois maiores de 80 anos son: o cardeal e arcebispo emérito de Madrid, Antonio María Rouco Varela; o cardeal arcebispo emérito de Valladolid, Ricardo Blázquez; o claretiano Aquilino Bocos; e o cardeal arcebispo emérito de Barcelona, Lluis Martínez Sistach. 

Por tanto, o galego Rouco Varela participará no famoso Conclave no Vaticano. Con todo, non cumpre un dos requisitos para ser Santo Pai, polo que será elector pero non poderá ser elixido.

A estes súmanse Anxo Fernández Artime, antigo reitor maior dos Salesianos e actual proprefecto do dicasterio para os Institutos de Vida Consagrada e Sociedades de Vida Apostólica; Cristóbal López, arcebispo de Rabat; e Francisco Javier Bustillo, bispo de Córsega. Todos eles teñen menos de 80 anos, requisito indispensable para participar como electores nun Conclave. Dos catro cardeais da CEE que participarán, tres foron creados polo Papa Francisco, mentres que Cañizares foi nomeado por Benedito XVI, segundo precisou o secretario xeral e portavoz da CEE, Francisco César García Magán, durante unha rolda de prensa convocada tras o falecemento do Papa Francisco.

Dos catro cardeais da CEE que entrarán ao Conclave, excepto o cardeal Cañizares, que foi creado cardeal polo Papa Benedito XVI, os outros tres foron creados polo propio Papa Francisco, segundo indicou o secretario xeral e portavoz da Conferencia Episcopal Española (#CEE), Francisco César García Magán, nunha rolda de prensa convocada con motivo do falecemento do Papa Francisco.

Como funciona o conclave para elixir Papa na Igrexa católica?

1. Preparación do conclave

• Sede vacante: O proceso comeza cando o Papa falece ou renuncia, deixando a sede de Roma "vacante". Durante este período, o Camarlengo (un cardeal designado) administra os asuntos temporais da Igrexa.
• Convocatoria: Os cardeais son convocados a Roma. O conclave debe iniciar entre 15 e 20 días despois do inicio da sede vacante, segundo as normas establecidas na constitución apostólica Universi Dominici Gregis (1996, modificada en 2013).
• Participantes: Só os cardeais menores de 80 anos ao comezo da sede vacante poden votar. O número máximo de cardeais electores é 120, aínda que non sempre se alcanza esta cifra.

2. Lugar e illamento

• Capela Sixtina: O conclave celébrase na Capela Sixtina, no Vaticano, onde os cardeais votan. Durante o conclave, están completamente illados do mundo exterior para evitar influencias externas.
• Xuramento de segredo: Antes de comezar, os cardeais xuran manter o segredo sobre todo relacionar co conclave, baixo pena de excomunión.
• Aloxamento: Os cardeais alóxanse na Casa Santa Marta, dentro do Vaticano, pero non teñen acceso a teléfonos, internet nin medios de comunicación.

3. Proceso de votación

• Roldas de votación: Cada día realízanse até catro roldas de votación (dúas pola mañá e dúas pola tarde, si é necesario).
• Escrutinio:
  • Cada cardeal escribe o nome do seu candidato nunha papeleta coa frase Ego eligo ("Eu elixo"). A papeleta deposítase nunha urna.
  • As papeletas son contadas e verificadas por tres escrutadores (cardeais elixidos ao azar).
  • Para ser elixido Papa, un candidato debe obter unha maioría de dous terzos dos votos (por exemplo, 80 de 120 votos se hai 120 electores).
• Queima de papeletas:
  • Se non se logra a elección, as papeletas quéimanse cunha sustancia química que produce fume negro (fumata nera), sinalando ao exterior que non hai Papa.
  • Se se elixe un Papa, as papeletas quéimanse cunha sustancia que produce fume branco (fumata bianca), indicando a elección.
• Pausa tras roldas sen éxito: Si tras varias roldas (xeralmente 12-14) non hai elección, os cardeais poden suspender as votacións para reflexionar ou discutir. Tamén poden decidir reducir os candidatos aos dous máis votados ou baixar o requisito a maioría simple, aínda que isto é raro.

4. Elección e aceptación

• Aceptación: Cando un candidato obtén os dous terzos dos votos, o Decano do Colexio Cardinalicio pregúntalle: Acceptas a túa elección canónica como Sumo Pontífice? Se responde afirmativamente, convértese en Papa.
• Nome papal: O novo Papa elixe o seu nome pontificio (por exemplo, Juan Pablo, Francisco, etc.).
• Anuncio: O Cardeal Protodiácono aparece no balcón da Basílica de San Pedro e anuncia: Annuntio vobis gaudium magnum: Habemus Papam! ("Anúnciovos unha gran alegría: Temos Papa!"), presentando o nome e o nome papal do elixido.

5. Detalles adicionais

• Duración: O conclave pode durar desde unhas horas até varios días. Na historia recente, adoita resolver en 2-3 días.
• Segredo absoluto: Os cardeais están prohibidos de revelar detalles do proceso, aínda que en ocasións se filtraron relatos anónimos.
• Regulamento: As regras do conclave están detalladas na Universi Dominici Gregis, que pode ser modificada por un Papa para axustar procedementos.

Contexto histórico

• O termo "conclave" vén do latín cum clave ("con chave"), referir ao peche dos cardeais. Esta práctica formalizouse en 1274 tras o Segundo Concilio de Lyon, para evitar demoras na elección papal.
• No pasado, os conclaves podían ser máis longos (o máis longo durou case tres anos, entre 1268-1271) e menos organizados.

En resumo, o conclave é un proceso rigoroso, secreto e altamente ritualizado deseñado para garantir que a elección do Papa sexa libre, xusta e protexida de influencias externas.