Externalización e recortes detrás da inseguridade entre os educadores sociais

O informe Estudo diagnóstico sobre a situación dá profesión dá Educación Social en Galicia do Colexio de Educadoras e Educadores Sociais de Galicia (CEESG), hai 956 persoas colexiadas en Galicia, das cales 888 están en activo. Este dato obtense restando as 68 persoas desempregadas do total de colexiados. É importante destacar que esta cifra representa só aos profesionais colexiados, polo que o número total de educadores sociais en activo en Galicia podería ser maior. O informe tamén sinala que a profesión está altamente feminizada, cun 91.3% de mulleres entre os participantes do estudo. Con todo, o número total de titulados e tituladas é de ao redor de 6.000 en toda a comunidade.

QUE ES UN EDUCADOR SOCIAL?

Son profesionais formados para levar adiante medidas socioeducativas mediante o acompañamento a persoas (incluídos menores) con vulnerabilidades en procesos de reeducación ou cambio. En Galicia, segundo explica Sonia González, presidenta do CEESG, os educadores sociais abordan sobre todo os campos de menores e familias. Aos menores acompáñaselles do sistema de protección, a menores e familias través dos Servizos Sociais comunitarios a través de concellos e traballan en centros para a reeducación ou cambio con menores aos que se lles aplicou medidas xudiciais. 

Os organismos públicos poden facer cargo destas tarefas ou senón entidades privadas poden asinar convenios coa administración pública (autonómica ou local). En calquera caso, os casos que se atenden son dunha diversidade moi ampla. Así, en menores distínguense dous grupos: menores en sistema de protección, asociados a vulnerabilidade extrema e menores en sistema de reeducación onde están baixo algunha medida como mediación, medio aberto, tarefas socioeducativas ou internamento (estes menores están baixo unha medida xudicial e necesitan seguimento exhaustivo).

“En relación a isto, debemos distinguir entre un centro de protección e un centro de reeducación”. Os menores en centros de protección necesitan a cobertura do Estado por cuestións relacionadas co ámbito familiar. Os centros de reeducación pola súa banda, acollen aos menores que foron xulgados e aplícaselles medidas de reeducación en internamento. Isto cos menores a partir dos 14 anos. Os menores ininputables (de 13 anos cara atrás) a Lei 5/2000 de Responsabilidade Penal do Menor, prevé o traslado a servizos de protección a menores para valorar a situación persoal do mozo. 

SITUACIÓN LABORAL DOS EDUCADORES SOCIAIS

O contexto laboral-legal dos educadores sociais é “complexo”. Existe o V Convenio Laboral de Reforma Xuvenil e Protección de Menores de 2024, pero doutra banda están os convenios que teña cada entidade que asuma as tarefas de reeducación. Se o centro de reeducación está baixo dirección pública existe unha maior seguridade laboral, os postos son proclives á estabilización, os servizos adoitan reforzar e garántense os dereitos laborais, apunta González. 

Con todo, para estes profesionais a externalización mediante convenios entre Administración Pública e entidades sociais, leva á inestabilidade no posto de traballo, os recursos diminúen ao reducir os custos así como pode reducir o cadro de persoal. E isto a pesar de que a administración pública debe supervisar todos os centros aínda que estean externalizados a responsabilidade pública mantense sobre eles. 

Cabe sinalar que, en canto aos menores non acompañados, en moitas ocasións o traballo multiplícase ao non ser coñecedores do idioma, ao vir de situacións sociais e políticas moi diferentes nos seus lugares de orixe. Necesítase un labor de intermediación cultural con estes menores. 

E a seguridade? Sobre este punto tamén se cerne a externalización de servizos, pois as entidades que toman os servizos nos centros adoitan medir gastos, e seguridade é un deles. Non é raro que un ou unha educadora quede soa nun centro na súa quenda, ás veces con menores que necesitan especial atención. “É necesario revisar todos os recursos de reeducación e que se tomen medidas” para que non se vaia con medo a traballar.