Listas de espera e falta de médicos é a primeira queixa ante a Valedora do Pobo

A sanidade foi en 2023 o principal motivo de queixa dos galegos que rexistraron reclamacións ante a Valedora do Pobo. Do total, un 22,11% delas viraron ao redor deste ámbito.

Este é un dos datos recolleitos no Informe anual do organismo, que este venres a Valedora do Pobo, Dores Fernández Galiño, entregou ao presidente do Parlamento de Galicia, Miguel Ángel Santalices.

Xa en rolda de prensa, Galiño quixo pór o foco na marcada "interseccionalidad" da discriminación que reflicten os asuntos abordados o ano pasado -- persoas que acumulan diversas causas discriminatorias, tales como raza, discapacidade ou sexo --.

Para a valedora, aqueles que están "nas marxes" son os que "máis necesitan da igualdade que prometen as institucións" e, por tanto, da actuación da organización.

Así, animou a situar a estas persoas "no centro das políticas públicas" e a "crear alianzas e estratexias comúns entre movementos sociais". "Isto axuda a que todo o conxunto da sociedade avance", destacou.

En xeral, os datos mantéñense estables respecto de 2022. O número de actuacións o ano pasado foi de 25.227 respecto das 25.551 de 2022, mentres que o número de asuntos foi de 3.737 fronte aos 3.958 de 2022.

Con todo, o número de expedientes abertos si aumentou, concretamente un 61,85%. En 2023 foron 16.417 fronte aos 10.143 do ano anterior.

Tamén aumentou o número de resolucións, cun "rexistro histórico" de 649 resolucións fronte ao do ano pasado de 503, que segundo remarcou a Valedora, xa foi de record. Así, aumentou nun 29%.

A todo isto hai que sumar as actuacións de oficio da institución, que en 2023 foron 37 -- principalmente no medio ambiente e inclusión social --. Cae a cifra desde as 91 que levaron a cabo en 2022.

As áreas da Institución con máis actividade, ademais de Sanidade cun 22,11% de reclamacións, foron a de Emprego Público e Traballo, cun 12,09%; e Inclusión Social, con 10,02%.

En canto ás queixas referidas a concellos, o que máis recibiu foi o da Coruña, con 96; seguido de Santiago, con 84 e de Vigo, con 72.

SANIDADE: QUEIXAS POR FALTA DE PEDIATRAS
O informe reflicte que o número total de queixas recibidas respecto da sanidade galega foi de 3.154, que se corresponden con 825 asuntos -- esta diferenza débese, explican, a que se rexistraron varias queixas colectivas, queixas promovidas por diferentes persoas coa mesma temática --.

Apuntan que moitas das queixas versaban sobre a "escaseza" de persoal facultativo e de enfermaría (no centro de saúde de Chantada e no Punto de Atención Continuada de Chantada e Carballedo, por exemplo), pero destacan as reclamacións pola falta de facultativos especialistas en pediatría. Isto último, "como se manifestou en informes anteriores", é un "problema estrutural".

Outro tema recorrente, sinalan, son as queixas polas listas de espera. Sobre isto, a institución realiza varias recomendacións á Administración, como facilitar información sobre a prioridade asignada polos profesionais sanitarios ás intervencións e programar as probas complementarias prescritas polos facultativos nun tempo razoable.

No que respecta á derivación a centros privados, a Valedora do Pobo sinala que naqueles casos nos que se lle ofreza aos pacientes esta opción, debe facilitar "información útil" respecto diso das consecuencias que ten rexeitar o centro alternativo na lista de espera.

INCLUSIÓN SOCIAL: QUEIXAS POR FALTA DE PRAZAS EN RESIDENCIAS
O segundo ámbito no que se recibiron máis queixas en 2023 é o de inclusión social, con 6.817 reclamacións referidas a 374 asuntos.

Analizadas as queixas, instan a que a administración electrónica non sexa a única vía de comunicación coas administracións pola eliminación da atención presencial, "imprescindible para sectores da poboación que non dominan as tecnoloxías e son vulnerables".

Outro dos temas abordados son os atrasos nas valoracións de discapacidade. "Desde hai tempo recomendamos á consellería competente que adopte as medidas precisas para corrixir os atrasos", apuntan.

Nesta liña, tamén sobresaen as queixas relacionadas coa asignación de recursos unha vez aprobados xa para persoas con dependencia. "As posicións atrasadas nas listas non fan prever unha atención a curto prazo e dado que a situación de cada persoa varía en pouco tempo, a incerteza pode prolongar, ao que se suma que non existe información directa, senón que debe ser solicitada", lamentan.

Ven unha relación "directa" coa "infradotación económica" desde a posta en funcionamento do sistema de atención á dependencia, "con diferente participación de cada unha das administracións".

Con todo, as queixas "máis numerosas e relevantes" versan sobre as listas de espera para prazas residenciais, que afectan a prazas públicas e concertadas.

"Os atrasos poden prolongar anos e mesmo fan que se dean falecementos sen chegar a recibir atención. As listas de espera pon de relevo a insuficiencia das prazas residenciais públicas e concertadas. E iso fai que recomendedes o incremento das prazas ofertadas", remarcan.

DISCRIMINACIÓN INTERSECCIONAL
A Valedora explicou que, dado que en anos anteriores os seus informes centráronse é aspectos concretos da discriminación como o xénero, a raza ou a idade, este ano apostaron por analizar a interseccionalidad da discriminación, onde destacou o xénero.

"Por que se repite o xénero en tantas situacións de interseccionalidad? Porque os prexuízos de xénero son omnipresentes, son invisibles e mutan. E, por tanto, é moi fácil que se engadan outros prexuízos como pode ser a raza, a condición de exclusión social ou a discapacidade", explicou.

Sobre isto, destacou que as mulleres con discapacidade están "nunha peor situación" que os homes con discapacidade e que as mulleres sen discapacidade. Puxo como exemplo a violencia de xénero de longa duración -- aquela que se estende no tempo máis de cinco anos --, que sofren un 18% máis as mulleres con discapacidade.

Nesta liña, sacou á palestra a situación das mulleres afectadas pola fibromialxia, que nun 90% afecto a mulleres que afrontan dificultades para ver "recoñecida a transcendencia desta enfermidade". "Recomendamos que a valoración da fibromialxia fágase de forma dilixente e prioritaria para non dificultar o acceso destas mulleres ao mercado laboral", defendeu.

Respecto da discriminación multifactorial, Galiño citou as queixas tramitadas pola imposibilidade de apuntar a un neno con discapacidade a campamentos de conciliación, ao ser un dos requisitos que ambos os proxenitores estivesen a traballar. "Ignórase que a discapacidade leva, moitas veces, que un dos proxenitores, habitualmente a nai, deixe de traballar", sinalou.

Tamén puxo o foco nas mulleres coidadoras, moitas veces de avanzada idade, e na poboación de etnia xitana e lembrou que Fundación Secretariado Xitano reclama o desmantelamento dos asentamentos chabolistas e a recolocación "sempre cunha perspectiva de infancia e xénero" para asegurar intervencións que "garantan a igualdade".