O aire das áreas de Vigo e A Coruña supera os límites legais de contaminación da UE para 2030

O 28% da poboación de Galicia respirou aire contaminado segundo os novos límites legais estipulados para 2030 polo Parlamento Europeo, segundo Ecoloxistas en Acción.

Este é un dos datos que se desprenden do informe elaborado por Ecoloxistas en Acción, que analiza a información solicitada en 56 estacións oficiais de medición da calidade do aire instaladas en Galicia.
 

Así, destacan que durante 2023 a calidade do aire no conxunto de Galicia mellorou con respecto aos anos 2022 e anteriores á pandemia, cunha redución significativa dos niveis de partículas en suspensión (PM10 e PM2,5), dióxido de nitróxeno (NO2) e ozono troposférico (El3), en porcentaxes que oscilan entre o 15% e o 73% con respecto ás medias do período 2012-2019.

Con todo, apuntan, esta mellora "non foi suficiente para garantir un aire realmente limpo para toda a poboación galega". A informe toma como referencia os novos valores límite aprobados polo Parlamento Europeo o pasado 26 de abril, que deberán alcanzar antes de 2030.

De acordo con eses limiares, o aire contaminado afectou en 2023 a unha cuarta parte da poboación galega, a residente nas áreas metropolitanas da Coruña e Vigo.
 

Considerando a normativa legal aínda vixente, non houbo poboación que respirase aire contaminado nin superficie exposta a niveis de contaminación que prexudican a vexetación, por encima dos obsoletos límites legais actuais.

Resumo dos datos sobre contaminación de aire en Galicia

Partículas PM10 e PM2.5:

• Estas partículas afectaron principalmente aos núcleos urbanos e ás zonas industriais, superando os valores recomendados pola Organización Mundial da Saúde (#OMS) e, no caso da área metropolitana de Vigo, os novos valores límite legais aprobados para 2030.
• A concentración media das partículas PM10 descendeu en Galicia un 15 % respecto á media do período 2012-2019, mentres que as partículas PM2.5 diminuíron un 33 %, rexistrando o seu nivel máis baixo da última década.

Dióxido de Xofre (SO2):

• Detectáronse superacións da concentración media diaria recomendada pola OMS en estacións industriais como Parque dá Cega e Pastoriza en Arteixo, e Oural Leste e Sur en Sarria, influenciadas por emisións da área industrial e portuaria de Arteixo-A Coruña e de Votorantim Cementos Oural.

Dióxido de Nitróxeno (NO2):

• As peores concentracións rexistráronse na Coruña e Vigo debido ao intenso tráfico motorizado. Aínda que non se superaron os valores límite anuais vixentes, varias estacións urbanas excederon as guías diaria e anual da OMS.

Ozono Troposférico (O3):

• As concentracións de ozono troposférico diminuíron en Galicia a pesar das altas temperaturas e radiación solar do verán. As superacións do valor obxectivo legal para a protección da saúde reducíronse un 73 % respecto á media do período 2012-2019.

Benzo(α)pireno (BaP):

• Non se mediu o BaP na estación A Grela da Coruña, onde alcanzara niveis case iguais ao valor obxectivo anual en 2019. Noutras estacións, como Parque dá Cega e Teixeiro, superáronse as recomendacións da OMS.

Resultados e Observacións Específicas

• Porto de Ferrol e Vigo: Detectáronse elevados niveis de partículas PM10 no porto interior de Ferrol e, de maneira máis destacada, aínda que con menor fiabilidade, no porto de Vigo.
• Zonas Urbanas e Industriais: As estacións urbanas da Coruña e Vigo rexistraron altos niveis de NO2 debido ao tráfico motorizado. Tamén se observaron niveis elevados de SO2 en estacións industriais influenciadas polas emisións da área industrial e portuaria.
• Escolas en Vigo e A Coruña: Campañas de medición de NO2 realizadas por Ecoloxistas en Acción en febreiro de 2023 e 2024 indicaron que os medidores xunto a estacións oficiais de tráfico rexistraron menos NO2 que aqueles situados en rúas con máis circulación de automóbiles.
   

Os VALORES DA OMS NON SE CUMPREN EN NINGÚN SITIO
Se se teñen en conta os valores recomendados pola Organización Mundial da Saúde (#OMS), "moito máis estritos que os límites legais vixentes e novos, e o obxectivo a longo prazo da UE para protexer a vexetación", o aire contaminado afectou en 2023 a totalidade da poboación galega.

En cambio, pola caída do ozono troposférico (El3) todo o territorio galego estivo libre de niveis de contaminación que danan a vexetación. A contaminación por partículas (PM10 e PM2,5) afectou principalmente o sete maiores áreas urbanas, Arteixo e a contorna de Alcoa San Cibrao e Cementos Oural (Sarria).

A peor situación para estes contaminantes deuse na área metropolitana de Vigo, onde se superaron os novos valores límites legais aprobados para 2030. A polución por dióxido de nitróxeno (NO2) foi especialmente preocupante na Coruña e Vigo, nas que nalgunhas estacións mesmo se incumpriu o novo límite legal anual deste contaminante para 2030.

Tamén se excedeu o valor límite anual recomendado pola OMS en Ourense, Pontevedra, Arteixo e na contorna de Cementos Oural (Sarria) e da planta de regasificación de Reganosa en Mugardos. A estación de medición da calidade do aire ligada a esta planta só entrou en funcionamento en 2023, 15 anos despois de que comezase a operar a planta.

"O cadro xeral que presenta Galicia é a dun territorio con catro principais fontes de contaminación, relacionadas maioritariamente coa transformación e o uso final de enerxía fósil: o tráfico motorizado urbano; algunhas grandes industrias; as centrais termoeléctricas de gas fósil, biomasa e, até outubro do ano pasado, de carbón; e o tráfico marítimo", resumo.

ZONAS DE BAIXAS EMISIÓNS
Apuntan tamén que pasado ano e medio do prazo para que todos os municipios de máis de 50.000 habitantes establezan zonas de baixas emisións, para mellorar a calidade do aire e reducir as emisións de dióxido de carbono (#CO2) causante de cambio climático, Ferrol, Lugo, Ourense, Santiago e Vigo aínda non implantáronas, mentres a aprobada na Coruña é "anecdótica pola súa mínima extensión, sendo máis ambiciosa a de Pontevedra".

Así mesmo, afean tamén e tachan de "lamentable" que os municipios con maiores problemas de contaminación, A Coruña e Vigo, carezan de protocolos de actuación fronte a episodios de contaminación atmosférica, mentres a Xunta actualizou recentemente o protocolo autonómico.
 

Resposta da Xunta: existe unha ampla rede de control da calidade do aire

Pola súa banda, a directora xeral de Enerxías Renovables e Cambio Climático, Paula Uría, puxo en valor este mesmo mércores a Rede de calidade do aire de Galicia, "impulsada co fin de verificar que se cumpran os obxectivos da normativa vixente neste campo e consolidada como unha das mellores e máis completas de todo o país grazas a un proceso constante de renovación, ampliación e optimización".

Actualmente o sistema conta con 47 estacións repartidas por toda Galicia.

A responsable autonómica referiuse a modo de exemplo á recente incorporación do punto de control e medición da calidade do aire da Cabana, localizado no concello de Ferrol e propiedade de Endesa Xeración SAU.

Neste sentido, Paula Uría explicou que a empresa se ofreceu a cederlle á Xunta gratuitamente esta estación, que avalía desde o ano 2008 os datos da calidade do aire de Ferrolterra.

Trátase dunha estación de tipo industrial suburbana na contorna da ensenada da Malata, situada nunha contorna industrial, comercial e residencial a algo máis de 30 quilómetros da central térmica das Pontes, que se atopa en proceso de desmantelamento. D

Deste xeito e coa cesión acordada entre ambas as partes no mes de marzo, garántese que a cidade departamental e a súa área metropolitana sigan dispondo de dúas estacións.