O bo tempo na primavera acelera a aparición de velutinas, que dispararon os avisos un 40% o último ano

Hoxe é o último día de inverno. Este mércores, para ser precisos ás 4:06 horas, comezará a primavera, estación que durará durante 93 cada vez máis longos días ata que o 20 de xuño, ás 22:51 horas -outra vez cunha exactitude suíza-, entremos no verán. Será unha primavera, din, cálida, máis do normal, o que provocará que as plantas florezan a bo ritmo e a aparición moito máis temperá das temidas velutinas, unha especie invasora que chegou fai máis dunha década para quedar e que agora supoñen un serio risco tanto para a economía como para a saúde.

Este insecto é responsable de incuantificables perdas en sectores como o apícola -as velutinas acaban coa poboación de abellas- e até o vitivinícola, onde as vides ven afectadas pola actividade destas avispas asiáticas. As cifras non deixan lugar a engano e de menos dunha vintena de niños retirados en 2013 pasamos en cuestión dunha década a máis de 29.000 neutralizados. Nun ano os avisos disparáronse un 40% e xa case non hai lugares no territorio que non notifiquen a presenza deste molesto bicho.

Con 56.500 avisos o ano pasado, os técnicos de Servizos Agrarios Galegos (Seaga), a empresa pública encargada da súa eliminación e control, están xa máis que sobre aviso do que vén neste 2024. O operativo de Seaga retirou ou neutralizou en 2023 un total de 29.500 niños de velutina. 12.294 na Coruña, 8.800 en Pontevedra , 4.638 en Lugo e 3.707 en Ourense . 

MÁIS VELUTINAS E MÁIS PRONTO

Roberto Delgado é un dos técnicos do servizo que se enfronta a esta especie invasora e que viu como o traballo se multiplicaba neste tempo, aínda que iso non condicionou, como explica, os métodos de traballo. "Non hai diferenzas, pero se concentra en cuestión de tres meses o groso dos avisos, polo que hai que empregar en menos tempo con maior cantidade de alertas. Hai unha repartición desigual, e este ano, no verán, notouse especialmente", relata. 

Na época estival é cando máis se teñen que esforzar os técnicos para retirar os avisperos, pero se dan avistamentos ao longo de practicamente todo o ano, aínda que en menor medida. De feito, el bo tempo e unhas temperaturas máis suaves como as vividas este ano axudan a que a especie teña un período de actividade maior.

"O que sucede é que as raíñas empezan a súa actividade antes e as últimas larvas, aínda que xa non se atopa a raíña no niño, aparecen tamén máis tarde cunha supervivencia maior", detallan desde Seaga, aínda que apostilan que o feito de que a raíña xa non se atope no avispero resta actividade ao niño. "Cando a raíña morre o niño deixa de ser viable. Os insectos que quedan son as últimas rabexadas", reafirman os técnicos.

A máis avisos, máis persoal necesítase para dar resposta. O número de efectivos variou considerablemente ao asumir a empresa pública esta responsabilidade que antes recaía sobre Protección Civil ou persoal de Emerxencias Supramunicipais. Este ano serán os 313 municipios galegos os que se integren no sistema, fronte aos 285 cos que se comezou en 2020 centralizando este servizo.

UN INSECTO "VERSÁTIL"

A "elevada demanda" de 2023 obriga a tomar accións áxiles de face a esta tempada. As velutinas "non adoitan repetir", polo que non necesariamente colocarán o seu niño no mesmo lugar que o ano pasado, pero si buscarán "zonas similares". "Se se estableceron nunha rama buscarán un lugar similar, que lles proporcione a subministración de alimento necesario, a auga e as condicións idóneas para a súa supervivencia", comenta Delgado.

Desta forma, podemos atopar niños nos lugares máis inverosímiis, como o caixón dunha persiana. No entanto, o técnico admite que aínda que se dan casos singulares, son os menos, e as avispas buscan zonas que poden estar a primeira ollada, como "alpendres, fachadas ou árbores". 

Despois destes anos de presenza constante e crecente, algunhas voces non dubidan en afirmar que erradicar esta especie resulta xa tarefa imposible. Delgado coincide nesa tese ao considerar que se trata de" un insecto moi versátil" e que "non ten inimigos naturais nin se circunscribe a un só ambiente, como podería ser o un medio acuático determinado, que permitiría un mellor control". 

TRAMPAS E "ATRAENTES" ESPECÍFICOS

O control é a clave agora mesmo no dispositivo, a pesar de que a amplitude da actuación lévaos a calquera punto de Galicia. Outras comunidades están a explorar métodos como o uso de drones ou mesmo a Intelixencia Artifical nesta guerra contra a velutina, pero desde Seaga admiten que o uso de instrumentos punteiros, como os propios drones, tivo "os resultados satisfactorios que desexabamos", polo que seguen recorrendo aos sistemas de eliminación que viñan utilizando. 

Con todo, si din contar cos medios necesarios para tratar coas velutinas, sendo o de la prevención e a información dos máis importantes. Nesa liña, Delgado lembra que, se nos atopamos cun niño, debemos "manter a calma en primeiro lugar". "Si é un niño de solo hai que ter moita precaución", indica, sabedor que moitos episodios, algúns mesmo con vítimas mortais, déronse neste tipo de casos, cando os afectados atopábanse realizando labores de roza, por exemplo. 

Por iso, desde Seaga insisten en non realizar este tipo de actividades durante os meses de verán e, de facelo, levalas a cabo, facelo coa maquinaria axeitada, como vehículos agrarios provistos de cabina que nos illen dos insectos. As picaduras da avispa asiática, de gran tamaño e agresiva, poden chegar a ser mortais se os afectados son alérxicos.

A colocación de trampas son por agora un dos métodos máis efectivos para capturar ás raíñas e evitar que se instalen as colmeas. Delgado lembra que aínda que existen métodos caseiros, como zumes que buscan atraer a estes insectos -e outros inofensivos que poden caer nas trampas-, hai tamén "atraentes" e produtos específicos que están especialmente indicados para cazar as velutinas e que se poden adquirir.