As similitudes e diferenzas entre a localización da Vila de Pitanxo e o Titanic: tan cerca e á vez tan lonxe

Pasaron 111 anos desde a catástrofe do 'RMS Titanic' e, aínda así, este transatlántico centenario segue espertando a curiosidade de todo o planeta. Talvez o barco máis famoso da historia volve estar de actualidade un século despois pola angustiosa procura de cinco persoas que nunha viaxe turística trataban de chegar até os restos da nave, unha exploración perigosa e para a que é necesaria un batiscafo. Curiosamente, este suceso "coincide" no tempo coa inspección submarina da 'Vila de Pitanxo', que levou a cabo hai apenas un mes a cargo do 'Ártabro', da empresa ACSM Shipping e para o que tamén se utilizou un somerxíbel, case máis avanzado que o desaparecido 'Titán', aparello que, tras as últimas informacións, sufriu unha aparente implosión no seu descenso que provocou a morte dos seus ocupantes. 

Son moitas as arrepiantes casualidades que unen aos dous tristes sucesos que protagonizaron os buques: os dous naufraxios tiveron lugar no Atlántico Norte, preto de Terranova, e os dous teñen un tráxico final, marcado pola perda de vidas humanas e rodeados da sospeita de que unha neglixencia foi a causa destes terribles afundimentos. 

CERCA EN HORIZONTAL; LONXE EN VERTICAL

Esa conxectura é a que tratan de desentrañar os peritos á fronte das investigacións que buscan esclarecer que sucedeu a bordo do Pitanxo. Os traballos para inspeccionar o pesqueiro resultaron, segundo José Cubeiro, director xeral da compañía concesionaria, un éxito polos tempos e pola "visibilidade excepcional" que permitiu unha mellor valoración e recompilar información máis detallada. 

En total, filmáronse máis de 30 horas de imaxes do pecio, que naufragou en febreiro de 2022 en augas de Terranova, a uns 450 quilómetros da costa. O Titanic, en cambio, afundiuse a 600 quilómetros da illa canadense. En termos náuticos, podemos considerar que son distancias parellas. 

En calquera caso, son zonas habituais -especialmente a demarcación do Pitanxo- das rutas comerciais e os barcos de pesca, xa que o gran banco de Terranova é un caladoiro concorrido ao ser un espazo na que a plataforma continental de América do Norte no Océano Atlántico permite o desenvolvemento de moitas especies de peixes en augas pouco profundas como o cobizados bacallau e fletán. Con todo, é tamén un lugar no que as tormentas son particularmente intensas e existen outros riscos singulares, como os icebergs. 

No entanto, a gran diferenza entre a localización das dúas naves non reside na liña recta que podemos trazar nun mapa entre os dous puntos que separan ás dúas embarcacións -uns 580 quilómetros-, senón na vertical. Mentres que a Vila de Pitanxo atópase mergullado a uns 700 metros de profundidade, para chegar até o Titanic hai que descender cinco veces esa distancia, até chegar aos 3.800 metros que marcan o leito mariño onde repousan os restos do "barco insomerxible". Á súa vez, as dúas partes do Titanic -partiuse pola metade durante o naufraxio- están separadas por unha distancia duns 800 metros. 

O cruel final do Titan é, si cabe, un destino menos abafador que outras posibilidades. De haber producido un fallo nos sistemas de alimentación e caer até o fondo mariño, o rescate sería moi complexo e case imposible de abordar no tempo óptimo para a supervivencia dos seus ocupantes, xa que a tumba acuática na que está o Titanic atópase fóra da placa continental, un territorio moito máis inhóspito e hostil.  

UN DESCENSO "SINXELO"

En total, son máis de 3 quilómetros de diferenza entre a baixada a un e outro buque, unha distancia abismal e moito máis complexa de cubrir si comparámola coa distancia que hai que percorrer pola auga para conectar os dous puntos. Así, mentres que inspeccionar a Vila de Pitanxo é unha tarefa relativamente "sinxela", asomarse até o Titanic require de tecnoloxía punteira capaz de resistir as preto de 400 atmosferas de presión ás que se ve sometido o pecio. 

Para o barco de Marín utilizouse un soar de varrido lateral para localizalo. Unha vez tiveron unha resposta satisfactoria, usouse outro aparello con ecosonda para constatar que efectivamente era o Pitanxo. "O barco estaba moi próximo ás coordenadas que tiñamos, o cal axudou moitísimo. Foi relativamente fácil atopalo, máis rápido do que tiñamos previsto", explicaron desde a compañía.

"A expedición foi tal e como estaba prevista. Mesmo melloramos os tempos. Calculabamos entre 28 e 30 días e estamos por baixo", celebraban despois da inspección, que tivo lugar dous días despois de localizar o pecio. Cando o tempo o permitiu, un robot descendeu até o seu emprazamento. As probas gravadas foron enviadas á Comisión Permanente de Investigación de Accidentes e Incidentes Marítimos (Ciaim) e forman parte da investigación do naufraxio que leva a cabo a Audiencia Nacional.
 

NADA QUE VER CO TITÁN

A profundidade á que se atopa o Titanic foi de feito o gran reto dos exploradores para localizar o buque durante máis de 70 anos. A historia detalla que o barco se afundiu na madrugada do 14 ao 15 de abril, pero se trata dunha zona moi extensa, polo que non foi até o 1 de setembro de 1985, cunha tecnoloxía capaz de rastrexar o fondo mariño, que se deu co esqueleto do outrora maior barco de pasaxeiros xamais construído. 

A partir dese momento levaron a cabo numerosas misións que inspeccionaron tanto o transatlántico como o seu contido, chegando a recuperar algúns obxectos, desde partes do armazón até a campá do barco ou a vaixela da tripulación. No entanto, e despois de máis dun século baixo a auga, os restos do Titanic corren o risco de desintegrarse nos próximos anos, xa que a degradación que sofren está a acelerarse. 

A forza das correntes mariñas, a presenza de bacterias no casco, a propia acción humana ou mesmo o aumento da temperatura da auga están a acelerar a corrosión dos materiais, o que preocupa á comunidade científica. As últimas estimacións cren que en cuestión dunha década aproximadamente xa non quedarán apenas vestixios do Titanic. 

Por iso, moitas persoas ven atraídas por expedicións como a que ofrecía o submarino desaparecido, tecnoloxicamente máis precario en aparencia que o do Ártabro, por exemplo, aínda que o seu propósito era facer unha inmersión cinco veces máis profunda a pesar de ser un vehículo experimental sen o visto e prace de ningunha axencia regulatoria, segundo sinalan algunhas voces expertas. 

Con todo, o Titan xa lograra o seu labor noutras ocasións e recolleu espectaculares imaxes desta obra da enxeñaría náutica de principios do S. XIX, nunha calidade nunca antes vista. No entanto, e a pesar do seu valor científico, non é nin moito menos unha viaxe para todos os petos, xa que esta clase de aventuras teñen un prezo que rolda os 250.000 euros por persoa, segundo detalla a web da compañía OceanGate. Agora que a traxedia volve golpear a este barco lendario, cabe preguntar se o que provocará é o afundimento definitivo da compañía de aventuras ou si pola contra fará reflotar o interese dos máis intrépidos.