A Xunta oculta as inspeccións das residencias pechas e tacha ao BNG, que as pide, de alarmista

O Bloque Nacionalista Galego (#BNG) elevou a tensión no debate sobre a calidade asistencial dos centros de maiores galegos, acusando directamente ao Goberno de Alfonso Rueda de bloquear o acceso ás actas das inspeccións. A portavoz de Política Social, Olalla Rodil, sostén que a Xunta está a encubrir os detalles das inspeccións que conduciron ao peche de residencias privadas en Amoeiro e Xinzo de Limia (Ourense) tras detectar, lembra, situacións de abandono e desnutrición nos seus usuarios. A formación nacionalista esixe maior a transparencia do sistema de coidados, mentres que o Executivo autonómico lamenta a "alarma social" xerada.

A portavoz de Política Social do BNG, Olalla Rodil, lanzou unha dura crítica contra a Consellería de Política Social e Igualdade polo que considera unha deliberada estratexia para ocultar os documentos e actas de inspección que detallan as graves deficiencias detectadas en varias residencias de maiores clausuradas en Ourense. Rodil ha focalizado a súa denuncia nos centros de Amoeiro, Xinzo de Limia (Ourense) e, aínda que en menor medida, en Domus Vin Monforte. 

Estes lugares, segundo os nacionalistas, foran obxecto de persistentes denuncias por parte de familiares, traballadores e os propios usuarios durante anos, un contexto que agrava a falta de respostas públicas sobre os incumprimentos.

Rodil criticou que non é admisible que se pechen establecementos de coidados en Galicia, nos que se atoparon persoas desnutridas e sen asear, e que, con todo, a cidadanía e o Parlamento non poidan coñecer con detalle o que revelaron os informes técnicos da Consellería. Leste bloqueo informativo é visto polo BNG non como un erro, senón como unha política consciente.

O propósito detrás desta opacidade é, a xuízo da formación da oposición, protexer os intereses empresariais por encima da dignidade e os dereitos fundamentais das persoas maiores. A representante do Bloque foi tallante ao afirmar que o Partido Popular (#PP) ten un interese manifesto en manipular e ocultar a información do sector para salvagardar ás empresas privadas que xestionan gran parte da rede asistencial galega. Esta acusación é o eixo central dunha moción que o BNG levará ao Pleno do Parlamento de Galicia esta mesma semana.

A opacidade das inspeccións, baixo a lupa nacionalista

Fronte á contundencia das acusacións, a Consellería de Política Social e Igualdade saíu ao paso para defender a súa xestión e lamentar que o BNG "semente dúbidas" sobre o Servizo de Inspección das residencias. Nun comunicado remitido aos medios, o Goberno galego ha posto en valor o traballo dos profesionais, asegurando que están compostos por funcionarios que executan as súas funcións con plena independencia e que o seu labor é esencial para o correcto funcionamento dos centros.

Desde a Xunta critícase que o obxectivo deste tipo de declaracións é, unicamente, xerar intranquilidade e desasosego nas familias e nos miles de usuarios que residen nos centros de maiores de toda a comunidade. A Consellería insistiu en que o seu equipo de Inspección elabora o seu plan de visitas de forma autónoma, sen inxerencias externas, dando prioridade a aqueles centros que xa foron sancionados ou contra os que pesan queixas ou denuncias previas, o que garante a efectividade dos controis.

Ademais, o Executivo autonómico defendeuse sinalando que a súa actuación é sempre inmediata e contundente cando os técnicos rexistran calquera situación que poña en perigo o benestar dos usuarios. Como exemplo diso, a Xunta mencionou clausúralas das vivendas comunitarias de Amoeiro e a de San Gabriel en Xinzo de Limia (Ourense), ambas as de titularidade privada. Con esta defensa, a Xunta subliña que é o seu propio servizo de Inspección o que garante a vixilancia do sector, desmentindo a inacción ou a conivencia que lles achaca o BNG.

Cruzamento de datos e o "mercado de cifras"

Máis aló da falta de transparencia en casos específicos, a denuncia do BNG esténdese á fiabilidade dos datos globais sobre a fiscalización do sector. Olalla Rodil puxo en dúbida a información xeral que a Xunta remitiu ao seu grupo parlamentario, sinalando o que tacha de evidente discordancia entre as cifras oficiais e as que manexan os nacionalistas, ás que tachou de "mercado de cifras".

Mentres que o Goberno galego sostén que entre 2017 e 2020 levaron a cabo 757 visitas, coa apertura de 38 expedientes sancionadores e a imposición de 16 sancións firmes, o BNG manexa un rexistro moito máis elevado. Segundo a formación da oposición, o número real de inspeccións nese mesmo período ascendería a 1.144, e as sancións firmes impostas alcanzarían as 39. Para Rodil, esta diferenza só evidencia "toda unha serie de artimañas por parte do PP para ocultar o que está a ocorrer nas residencias de maiores de Galicia".

A portavoz do BNG insiste en que, para "dar luz onde ou PP só quere impor sombra", é necesario adoptar medidas drásticas e levar a cabo unha profunda reforma que garanta a rendición de contas. A moción que presentarán no Pleno é un paquete de solucións concibido para desterrar a cultura da opacidade na xestión dos centros de maiores.

As propostas do BNG para "dar luz" no sector

A primeira e máis inmediata esixencia dos nacionalistas é que se remitan de forma urxente ao Parlamento os informes completos de inspección correspondentes ás residencias de Amoeiro e Xinzo de Limia, centros que provocaron a alarma social na provincia de Ourense. No caso de Amoeiro, os feitos son especialmente graves, cunha inspección o 8 de setembro e un peche posterior o 2 de outubro tras unha inspección laboral. É dicir, o centro non se pechou tras a visita dos supervisores da Xunta, senón doutra adminitración.

Como segunda medida, o BNG propón que as actas das inspeccións ordinarias convértanse en documentos públicos e sexan accesibles por lei a través do Portal de Transparencia da Xunta. Esta iniciativa busca replicar un sistema similar ao que xa se aplica con éxito noutras comunidades autónomas, como a Comunidade Foral de Navarra, o que dotaría de maior credibilidade aos procedementos de fiscalización.

En terceiro lugar, os nacionalistas galegos demandan un sistema de puntuación visible para todos os centros, xa sexan de xestión pública ou privada. A proposta implica que cada residencia de maiores debe colgar nas súas instalacións, de forma ben visible, un documento que sintetice a nota obtida nas inspeccións en aspectos tan sensibles como o cumprimento dos cocientes de persoal, a garantía dunha alimentación nutritiva e saudable ou a existencia de apoios especializados para usuarios con enfermidades neurodegenerativas. 

Este modelo de información directa aos usuarios, xa implementado en países como Alemaña, permitiría ás familias tomar decisións informadas sobre o coidado dos seus achegados.

Finalmente, o BNG tamén puxo o foco na necesidade de vixiar a calidade asistencial mesmo nos centros xestionados directamente pola administración autonómica. Rodil instou á Consellería de Política Social a que interveña para garantir o benestar dos usuarios da residencia pública de As Gándaras, en Lugo, onde se estarían realizando obras de reforma sen asegurar a intimidade e os dereitos básicos das persoas maiores. A portavoz concluíu que o simple feito de residir nun centro de maiores non anula a autonomía, intimidade nin os dereitos fundamentais das persoas, que non deben ser tratadas como "mobles".