Profand busca revolucionar o mercado do polbo cun criadeiro en Moaña, primeiro paso cara a macrogranjas

Basta con dar unha volta pola praza de abastos de calquera localidade galega para cerciorarse de que o polbo, o bo polbo galego, escasea. O que hai vén de Marrocos ou Mauritania e é o que nutre aos pulpeiros das romarías, os restaurantes e os fogares onde nunca falta cun pouco de aceite, sal e pemento. O consumo de polbo segue en máximos e as empresas afánanse por manter a subministración deste produto que, no entanto, segue espertando un gran interese científico, pois se trata dun dos animais máis estudados polos biólogos pola súa complexidade. De feito, eses estudos versaron en gran medida nos últimos anos sobre os intentos para a cría en catividade da especie. 

O fito alcanzouse fai máis dun lustro, cando os investigadores lograron pechar o ciclo de reprodución do polbo en acuicultura, o que supuña un salto tremendo para a industria e iniciou unha carreira para que unha empresa lograse abrir o primeiro centro para a produción de polbos en catividade, un negocio a priori lucrativo pero que esconde non poucos dilemas morais. Agora, e tras algúns intentos polémicos, é un proxecto en Moaña o que pretende ser o pioneiro no sector, cunha primeira pedra nese percorrido ao lograr a autorización da Xunta de Galicia para iniciar un proceso que o Partido Animalista Co Medio Ambiente (PACMA) segue moi de cerca e polo que pediu ao Goberno de Galicia coñecer toda a información relativa a ese visto e prace de actividade. 

A PORTA DE ENTRADA Ás MACROGRANJAS DE POLBOS

Irene Jiménez, asesora xurídica de PACMA, detalla a Galiciapress que, aínda que practicamente no límite do prazo establecido, a Xunta fixo chegar leste mesmo martes os documentos que solicitara o partido animalista. Trátase de información moi sisuda e extensa que merece unha lectura pormenorizada, polo que desde o partido indican que é pronto para sacar algún tipo de conclusión preliminar. 

"No seu día solicitamos resposta ao redor dunha gran cantidade de cuestións. A solicitude de información lanzámola con respecto ao anuncio publicado no Diario Oficial de Galicia onde a Xunta daba permiso a Octolarvae S.L. para levar a cabo un establecemento para o cultivo de polbo", indica Jiménez. O DOG así o recolle na súa publicación do 22 de xaneiro sobre unha resolución do día 13, destacan que a actividade de cultivo de Octolarvae S.L., filial do Grupo Profand, será a "experimentación larvaria de polbo común" nun "criadeiro".

Profand, que naceu en 2010 da fusión de Fandiño e Promar, é unha das compañías pesqueiras máis puxantes da actualidade. Con sede en Vigo, Octolarvae podería cualificar como o seu laboratorio para a "acuicultura rexenerativa", como o definen na súa web, onde á beira da imaxe dun polbo detallan o seguinte: "Co coñecemento adquirido da nosa investigación pretendemos fomentar a repoboación de diferentes especies mariñas mediante a liberación de xuvenís, en colaboración con confrarías de pescadores, zonas de reserva e parques nacionais".

Así, cabería pensar que o proxecto de Profand non busca en si a creación dunha "macrogranja mariña de polbos", aínda que si abre a porta ao nacemento dese tipo de industria. Sen este sistema, as contas de Profand foron moi boas no último exercicio, adiantando a Pescanova como primeiro grupo pesqueiro do Estado e superar os 1.000 millóns de facturación.

"Entendemos que detrás está a intención de explotar ao polbo de maneira industrial. Estas son actividades que nos preocupan os graves riscos medioambientais que pode supor polas verteduras de químicos, emisións de CO2, etc., pero especialmente polas características do animal", considera Jiménez, que pon o foco na opinión dos científicos sobre esta especie que cualifican de "sintiente" e "moi intelixente", pero que hoxe está "desprotexida pola lexislación", que permite nestes momentos o seu cría en catividade.

"Xa hai suficientes animais en granxas. Non debemos camiñar a condenar a outras especies a estar explotadas de maneira industrial. A sociedade non vai por este camiño, senón polo protexer aos animais", reprenden desde PACMA en resposta aos defensores deste modelo, que argumentan que podería ser unha solución a un problema como é o das capturas dunha especie cada vez máis escasa nas xa de seu esquilmadas rías galegas. Os datos de pesca de Galicia respecto diso son reveladoras si observamos as cifras dos últimos dez anos ou si ampliamos o espectro no que vai de século.

Precisamente, os danos medioambientais asociados a esta actividade son sobre os que pon a súa lupa os animalistas, conscientes de que se publicitan uns "supostos beneficios desta industria e dun benestar animal que, desde a nosa óptica, consideramos inexistente". 

Outro punto quente son "os convenios ou contratos de colaboración con organismos públicos como o CSIC". De feito, Profand e o CSIC van da man neste proxecto, algo que pon en alerta ao partido animalista ante o temor de que a experimentación con animais mariños sexa o primeiro paso para esa industria da cría do polbo en catividade.

O PROXECTO DE NOVA PESCANOVA EN LAS PALMAS DE GRAN CANARIA

En calquera caso, este non é nin moito menos un proxecto novo, polo menos a nivel estatal. Las Palmas de Gran Canaria foi o lugar elixido por Nova Pescanova no seu momento para pór en marcha unha granxa de polbos que, desde a súa posta en marcha, mereceu unha gran oposición non só cidadá senón de parte da comunidade científica. 

Consultada por Galiciapress sobre os avances ao redor deste proxecto, que está a sufrir atrasos con respecto aos plans iniciais da compañía pesqueira (a data de apertura era un primeiro momento 2023) que pretendía investir 50 millóns de euros para a súa posta en marcha coa creación de 300 empregos e a produción de 3.000 toneladas de polbo, desde Nova Pescanova indican, sen prodigar nos detalles, que "non hai ningunha novidade" e que o proxecto "continúa o seu proceso administrativo".

Isto choca diametralmente coas informacións publicadas no último ano e as declaracións da presidenta da Autoridade Portuaria das Palmas, Beatriz Calzada, afirmando en outubro de 2024 que na zona non había actividade respecto diso e que a compañía, mesmo, estar a reformular o proxecto en augas canarias. Hoxe, case un ano despois, a Autoridade Portuaria da illa confirman a este medio que, no caso desta entidade, "a solicitude está a tramitarse". "Por parte doutras administracións non coñecemos o estado do trámite", abundan. 

Para PACMA hai motivos para o escurantismo ao redor deste plan, que aínda que inamovible, desde logo, avanza lento. Yolanda Morais, presente en moitas das mobilizacións celebradas na illa contra a iniciativa de Nova Pescanova, refire que, aínda que a compañía "nunca chegou a recoñecelo publicamente" o proxecto "caeuse". "A Autoridade Portuaria dixo que non hai nada. Cremos que por un tema de imaxe pública non interesa a Pescanova dicir que non puideron sacalo adiante", reflexiona Morais. 

Nese sentido, asume que a controversia que suscitou este proxecto foi a que dinamitou a iniciativa, cunha marea cidadá denunciando e manifestar publicamente contra a granxa de polbos, ademais de que, asume Morais, "a empresa non podía medir o impacto ambiental da granxa en augas canarias, augas extremadamente deterioradas con máis de 200 emisarios submarinos ilegais vertiendo no mar os 365 días ao ano", despois das alegacións presentadas polo partido e por máis dun centenar de organizacións. 

"Ía ser a primeira do seu tipo a nivel mundial. Está todo por descubrir. Como ía afectar esa enorme cantidade de desfeitos que producirían todas esas toneladas de polbos hacinados? Como afectarían os antibióticos que teñen que administrar aos animais para que non morran?", cuestiona Morais, que cre que á firma aínda lle faltan "ferramentas" para poder levar a porta a complexa cría do polbo. 

En idénticos termos exprésase Jiménez, que cre que a opacidade de Pescanova responde o rexeitamento " da cidadanía" pero, especialmente, ao criterio dunha parte da comunidade científica mundial, que "manifestou a súa oposición a este tipo de instalacións".

PROTESTAS "Á CANARIA" EN GALICIA?

A falta de coñecer en profundidade os documentos achegados, desde PACMA resérvanse a posibilidade de presentar alegacións ao proxecto, algo que non fixeron até a data pois, como referenda a asesora xurídica, primeiro querían "coñecer en detalle" toda a información, achegada despois de que a Xunta dese traslado a Octolarvae a posibilidade de alegar ante a solicitude do partido animalista, algo que finalmente non sucedeu xa que a empresa deu o visto e prace a facilitar estes documentos públicos, un trámite que, aínda que parece singular, é unha excepción prevista na Lei de Transparencia e Acceso á Información Pública.

"O que máis nos interesa é a actuación da Xunta. Ao final é a administración a que concedeu o permiso, a que tivo que examinar toda a documentación que legalmente se ten que presentar para este tipo de proxectos. Queremos coñecer a vixilancia e a súa actuación en definitiva", agregan desde PACMA, que deixan no aire a convocatoria de máis mobilizacións contra este proxecto.

"Antes de chamar á mobilización como en Canarias imos ver a documentación. Ao final, o permiso está concedido desde xaneiro. O que queremos é ver as condicións nas que este permiso se outorgou", gabia Jiménez.