Alerta biolóxica: catro novos positivos de gripe aviaria en Tomiño, Ribeira, Ares e Oleiros

Os protagonistas involuntarios deste novo capítulo epidemiolóxico son catro exemplares de gaivotas patiamarillas, unha especie habitual nas nosas costas que actúa como sentinela do que ocorre no medio ambiente. A detección produciuse de maneira dispersa xeograficamente, abarcando desde o sur até o norte da comunidade, o que suxire que o patóxeno non está confinado nun único punto. En concreto, localizouse un animal enfermo no municipio pontevedrés de Tomiño, mentres que os outros tres apareceron na provincia da Coruña, especificamente nos concellos de Ribeira, Ares e Oleiros. A resposta da administración foi activar o protocolo habitual, trasladando aos animais aos centros de recuperación de fauna silvestre de Cerdedo-Cotobade e Oleiros, dependentes da Consellería de Medio Ambiente.

Con estas novas notificacións, o contador anual da enfermidade en Galicia alcanza unha cifra que convida á prudencia pero non ao pánico: son xa 22 os focos confirmados en aves silvestres ao longo deste ano 2025. É crucial destacar que a detección temperá é froito dunha rede de vixilancia que funciona, permitindo á Consellería de Medio Rural comunicar os datos ao Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación coa celeridade necesaria. Este fluxo de información é vital para manter blindada a cabana gandeira, pois até a data, e este é o dato máis tranquilizador para o sector produtivo e os consumidores, non se rexistrou ningún caso en aves de curral dentro do territorio galego.

Se levantamos a vista do mapa galego e observamos o contexto nacional, a situación adquire uns matices máis complexos e preocupantes. España está a atravesar un período de vixilancia anual, que se contabiliza desde o primeiro de xullo, cuns números que superan con fartura os rexistros de anos anteriores. As autoridades notificaron case un centenar e medio de focos en aves silvestres en todo o país, unha estatística que reflicte unha presión patóxena moi elevada. Este escenario obriga ás administracións a non baixar a garda, xa que a fauna silvestre actúa como un reservorio incontrolable que se move con total liberdade.

A preocupación non é teórica, senón que ten consecuencias económicas tanxibles para o sector primario noutras comunidades autónomas. Mentres Galicia resiste, outras rexións sufriron o temido salto do virus ás explotacións gandeiras. A finais deste mesmo decembro de 2025, o sector estremeceuse coa confirmación dun brote importante nunha granxa de galiñas na provincia de Lleida. Este tipo de incidentes son os que se tentan evitar custe o que custe, pois implican sacrificios masivos de animais e perdas millonarias, ademais de supor un risco engadido para os traballadores que están en contacto directo cos animais infectados nas granxas.

O mapa da enfermidade durante a tempada 2025-2026 foise tiñendo progresivamente, demostrando que o virus non coñece fronteiras administrativas. Ademais dos casos galegos e o brote catalán, a enfermidade deixouse sentir con forza no interior da península. Comunidades como Castela e León, Castela-A Mancha, Madrid ou Navarra, así como o País Vasco e a Comunidade Valenciana, reportaron a presenza do virus. Cara a finais de ano, as autoridades veterinarias lidaban cunha quincena de focos activos simultáneos, o que debuxa un escenario de alerta constante para os servizos de sanidade animal.

O perigo da lotaría xenética

Para entender por que as autoridades sanitarias dedican tantos recursos a monitorear a unhas simples gaivotas, hai que comprender a bioloxía do virus. As aves silvestres funcionan como un inmenso laboratorio natural en perpetuo movemento e mutación. O risco para o ser humano non reside tanto no contacto casual, senón na capacidade do virus, especialmente a cepa H5N1 predominante, para aprender e transformar. Cada vez que o virus se replica nun animal, compra un boleto nunha macabra lotaría xenética que podería permitirlle adaptar a novos hóspedes.

Aínda que o salto de especie de ave a humano segue sendo un fenómeno raro que require un contacto moi estreito e sen protección, a comunidade científica mantén unha vixilancia exhaustiva. O temor de fondo é que, nunha deses millóns de mutacións, o virus atope a chave para transmitir eficazmente de persoa a persoa. Ao tratar dun patóxeno novo para o noso sistema inmune, carecemos de defensas previas, o que teoricamente podería desencadear unha crise sanitaria maior. Por iso, a saúde animal non é un compartimento estanco, senón a primeira liña de defensa da saúde pública.

A dinámica das migracións aviarias complica enormemente o control da enfermidade, xa que as aves dispersan o patóxeno por vastos territorios, cruzando fronteiras internacionais sen control aduaneiro. En Galicia, a incidencia do virus intensificouse notablemente na segunda metade de 2025. Xa desde agosto detectáronse os primeiros indicios nas tres provincias costeiras, e cara a novembro, a Xunta identificou varios focos en municipios turísticos como Sanxenxo, Cee ou Ortigueira. As especies máis afectadas adoitan ser carnazal ou depredadoras, como os mascatos e as gaivotas, que polos seus hábitos alimenticios teñen unha maior exposición ao virus.

Ante este panorama, a colaboración cidadá vólvese un elemento complementario á vixilancia oficial, pero debe exercer con extrema precaución. As autoridades insisten nunha mensaxe clara: si durante un paseo pola praia ou o monte atópase unha ave mariña morta, ou un exemplar vivo cun comportamento errático, incapaz de voar ou mover con normalidade, a norma de ouro é non tocala. A curiosidade ou o desexo de axudar non deben pór en risco a seguridade persoal; o correcto é avisar ás autoridades locais, que dispoñen dos protocolos e equipos de protección necesarios para manexar estes casos e evitar calquera risco de contaxio.