España gañará soberanía sobre unha área fronte a Galicia cunha extensión similar á de Estremadura

En 2009 España presentou á Comisión de Límites da Plataforma Continental (CLPC) unha solicitude para ampliar a súa plataforma continental, que buscaba estender a súa xurisdición en 56.000 km². 

A Comisión de Límites da Plataforma Continental (CLPC) é un órgano creado pola Convención das Nacións Unidas sobre o Dereito do Mar (CONVEMAR). A súa función principal é examinar os datos presentados polos Estados ribeiregos respecto dos límites exteriores da súa plataforma continental, cando esta esténdese máis aló das 200 millas mariñas estándar, establecidas pola Convención de Montego Bay.

A Comisión acaba de aprobar parte desa proposta. Trátase de 38.500 km² máis aló das 200 millas da habitual soberanía nacional fronte ás costas de Galicia. 

A ampliación que pretendía España incluía el banco de Galicia—unha prolongación submarina dos Pireneos e a cordilleira Cantábrica—, a conca interior de Galicia e formacións como o cráter Gran Burato.
 

Tras o visto e prace da CLPC á ampliación ao norte do Banco de Galicia, está previsto que a Organización das Nacións Unidas (#ONU) outorgue a aprobación definitiva este verán.

Montañas baixo o mar

A extensión contempla zonas con profundidades que varían entre 800 e máis de 5.000 metros, onde a explotación de recursos como o gas e minerais presenta importantes retos pola súa complexidade pero tamén pola súa potencial rendibilidade.
 

A existencia dunha plataforma continental elevada, chamada o banco de Galicia, foi o fundamento científico de España ante a CLPC para xustificar a prolongación natural do territorio español.
 

O éxito dependía de demostrar a continuidade xeológico da marxe galega, apoiada por mostras de rocas e estudos xeofísicos.
 

A delimitación enfrontaba desafíos particularmente delicados no seu límite sur debido á superposición inicial coa proposta portuguesa, mentres que o límite norte considerábase menos conflitivo, adxacente á área FISU xa aprobada pola CLPC. 
 

Para evitar conflitos, ambos os países definiron unha Área de Interese Común (AIC) entre os paralelos 41º52’N e 40º34’13’’N, onde as súas reclamacións se solapan.
 

Co fin de abordar a difícil cartografía desta área, o buque Sarmiento de Gamboa partirá desde Vigo o 27 de maio nunha campaña científica que se centrará en documentar puntos estratéxicos, entre eles o Banco de Galicia e o monte submarino Fisterra. Este mesmo navío xa realizou en outubro de 2023 unha expedición con equipos do IGME, a Unidade de Tecnoloxía Mariña, o IEO, o CSIC e o Instituto Hidrográfico, utilizando a última tecnoloxía dispoñible para recoller datos da zona.

Como se poden ampliar as augas territoriais dun Estado máis aló das 200 millas?

A Convención das Nacións Unidas sobre o Dereito do Mar (CNUDM), adoptada en 1982, é un tratado internacional que establece un marco xurídico para regular os dereitos e responsabilidades dos Estados nos océanos e mares. Entre outras cousas, define as zonas marítimas sobre as cales os Estados costeiros poden exercer soberanía ou xurisdición, incluíndo o mar territorial, a zona contigua, a zona económica exclusiva (ZEE) e a plataforma continental. A ampliación das augas territoriais, no contexto desta consulta, refírese especificamente á extensión da plataforma continental máis aló das 200 millas náuticas, un proceso regulado pola CNUDM e supervisado pola Comisión de Límites da Plataforma Continental (CLPC).

A plataforma continental, segundo a CNUDM, comprende o leito e o subsolo das áreas submarinas que se estenden desde o bordo exterior do mar territorial até o bordo da marxe continental, ou até 200 millas náuticas se a marxe continental non chega a esa distancia. Con todo, se a marxe continental esténdese máis aló das 200 millas náuticas, un Estado costeiro pode reclamar unha plataforma continental estendida, que pode alcanzar un máximo de 350 millas náuticas ou 100 millas náuticas desde a isóbata de 2500 metros, dependendo de criterios xeológico e geomorfológicos establecidos no artigo 76 da Convención.

Funcionamento da Comisión de Límites da Plataforma Continental (CLPC)

A CLPC é un órgano creado pola CNUDM composto por 21 expertos en xeoloxía, xeofísica ou hidrografía, elixidos polos Estados Partes. A súa función principal é examinar as propostas dos Estados costeiros que buscan establecer os límites exteriores da súa plataforma continental máis aló das 200 millas náuticas e emitir recomendacións respecto diso. O proceso desenvólvese nas seguintes etapas:

1. Presentación da proposta:
   O Estado costeiro debe presentar á CLPC unha proposta detallada que inclúa datos científicos e técnicos que demostren que a súa plataforma continental esténdese máis aló das 200 millas náuticas, conforme aos criterios do artigo 76 da CNUDM.
2. Exame pola CLPC:
   A Comisión revisa a proposta e os datos presentados. Pode solicitar ao Estado propoñente información adicional ou aclaracións para garantir que a solicitude cumpra cos requisitos técnicos e científicos.
3. Recomendacións:
   #Basear na súa análise, a CLPC emite recomendacións sobre os límites exteriores da plataforma continental. Aínda que estas recomendacións non son vinculantes, os límites que o Estado costeiro estableza en función delas considéranse definitivos e obrigatorios unha vez adoptados.
4. Establecemento dos límites:
   O Estado costeiro, considerando as recomendacións da CLPC, fixa os límites exteriores da súa plataforma continental e publícaos. Ademais, debe depositar as cartas náuticas e datos pertinentes en poder do Secretario Xeral das Nacións Unidas.

É importante sinalar que a CLPC non ten autoridade para delimitar fronteiras entre Estados. O seu rol limítase a emitir recomendacións sobre os límites exteriores da plataforma continental dun Estado individual, sen interferir en disputas de delimitación entre Estados con costas adxacentes ou enfrontadas.

Propostas recentes de Portugal e España na área de Galicia

Tanto España como Portugal presentaron propostas ante a CLPC para estender as súas plataformas continentais no Atlántico, incluíndo a área de Galicia, unha rexión de interese común debido á proximidade xeográfica das súas costas.

• España:
  En 2009 , España presentou unha proposta parcial para a extensión da súa plataforma continental na área de Galicia. Esta solicitude foi obxecto de estudo pola CLPC, e entre 2019 e 2020, realizáronse reunións entre a delegación española e unha subcomisión da CLPC para analizar os detalles da proposta. Na información preliminar de 2009, España menciona unha "Área de Interese Común" con Portugal na zona de Galicia, definida por un acordo entre ambos os países.

• Portugal:
  Portugal tamén presentou propostas para estender a súa plataforma continental en áreas adxacentes, incluíndo a rexión de Galicia. Dado que as plataformas continentais de ambos os países son contiguas nesta zona, para obter a luz verde de CLPC foi necesario negociacións con Portugal para para evitar superposiciones.