Subir as pensións e o SMI, poderá aguantar o sistema?

O envellecemento da poboación española é máis que un feito, sobre todo no mundo rural. Por outra banda, a actual inflación con subidas de prezos e a recuperación do IVE naqueles produtos aos que se lles retirou encareceu a cesta da compra. En paralelo a isto, o Goberno revalorizou as pensións e subido o Salario Mínimo Interprofesional (1.184 euros en catorce pagas). Sumadas estas realidades, o panorama que se nos presenta, polo menos a medio prazo, é unha interrogante maiúscula. Como soster a subida das pensións e o SMI se en número de cotizantes pode ir diminuíndo debido á baixa natalidade no país? A solución para moitos é tirar da inmigración, regularizar ás persoas doutros países para que se avengan a formar parte do sistema tributario español. E por outra banda, subir os salarios para facer atractivo o mercado laboral deste país para evitar a fuga de man de obra a outros lugares da UE.

Pensións en España, un desafío a futuro 

O sistema de pensións en España enfróntase a un reto sen precedentes debido ao envellecemento da poboación e a presión sobre as finanzas públicas. Cunha das esperanzas de vida máis altas do mundo, o país atópase ante a necesidade de garantir a sustentabilidade do seu sistema de seguridade social a longo prazo. A inseguridade laboral, os salarios baixos ou a precariedade tampouco axudan a que a “hucha das pensións” véxase alimentada debidamente para cubrir as necesidades das persoas en idade de xubilación e con pensións contributivas.

Os distintos gobernos da democracia enfrontáronse a esta cuestión segundo o contexto do momento. Así, e chocando co seu ideario socialdemócrata, o goberno de Zapatero conxelaba as pensións en 2011 excluíndo as non contributivas. O PP, con Rajoy á fronte, conxelaba as pensións de viuvez durante sete anos. Con todo, durante os últimos sete anos o goberno de Pedro Sánchez foi construíndo un estadaxe de revalorización mediante unha serie de reformas para adaptar o sistema á nova realidade demográfica e económica.

Algunhas destas medidas aplicáronse non sen polémica polo medio. O primeiro caso é o atraso progresivo da idade de xubilación que dos 65 pasará aos 67 anos. En relación a este punto nace o factor de sustentabilidade, un elemento que viría atenuar o efecto dunha pirámide poboacional envellecida. Calcúlase sobre a base reguladora da pensión, así para obter o 100% da pensión débense cotizar 37 anos ao sistema de Seguridade Social. O problema está en que a poboación nova cada vez tarda máis en incorporar ao mercado laboral e, por tanto, a substitución xeneracional non vai ser inmediato e é posible que atrase o factor de sustentabilidade.

O novo índice de revalorización das pensións, o 2,8% en 2025, que afectase a pensións contributivas, ordinarias e extraordinarias do Réxime Especial de Clases Pasivas do Estado. O sistema estableceuse en base á Lei 20/2021, que garante o poder adquisitivo das pensións e foi acordada cos axentes sociais. En definitiva, os puntos marcados buscan unha sustentabilidade entre as persoas que cotizan e os pensionistas. En principio, creouse de face ao longo prazo, pero as variables económicas adoitan fluctuar e non se pode dar nada por sentado.

Sobre isto último, non son poucos os analistas e expertos que consideran ás actuais reformas unha vía para a redución do poder adquisitivo dos pensionistas no futuro. Esta perda pódese ver, para eses analistas, coa subida de alugueres, de bens de consumo e o custo da vida.
 

Salario Mínimo Interprofesional (#SMI): un incremento necesario e polémico

En 2015, unha década xusto, o SMI estaba en 648,60 euros, hoxe 1.184 euros, unha subida de 535,4 euros, o 61% en seis anos. Non foi fácil o incremento, as dúbidas, o berro no ceo do empresariado fronte á subida do que era o noveno SMI na UE en 2015 e o sétimo en 2018. En 2025, e a pesar do os incrementos, España está en oitavo lugar dentro dos países con salarios fixados por lei.
 

A subida do salario basee buscou reducir a desigualdade e mellorar as condicións de vida daqueles traballadores con salarios moi baixos. Isto suporía ademais, o incremento do consumo por parte da maioría social. No lado oposto están quen sosteñen que o impacto pode ser negativo, pois os empresarios non quererán contratar a máis xente dependendo do sector económico. O medo radicaba en que a subida de salarios convertería ás empresas españolas en menos competitivas.

#Converter no oitavo país con salario fixado por lei dentro da UE debería supor certo alivio para a maioría. A pesar diso, os e as españolas seguimos vendo alzas de prezos todos os días e a este ritmo é probable que o Goberno considere un novo incremento do SMI, e seguramente esta vez, si ou si, haberá que gravar o IRPF. Como é sabido, este foi o último punto de fricción entre o Ministerio de Traballo de Yolanda Díaz e o de Facenda con María Jesús Montero.
 

Haberá futuro?

As pensións e o SMI están estreitamente relacionados no contexto da política social e económica española. O aumento do SMI ten un efecto directo nas cotizacións á Seguridade Social, o que á súa vez afecto ao financiamento do sistema de pensións. É por iso que un dos maiores desafíos que enfronta España é manter un equilibrio entre as necesidades dos pensionistas actuais e futuros, e as dos traballadores en activo. Este equilibrio é crucial para manter a cohesión social e a solidariedade intergeneracional.

O futuro das pensións e o SMI en España require un amplo consenso social e político como indican algúns expertos. Devandito pacto debería ter en conta a viabilidade a longo prazo do sistema de pensións. Estas últimas deberán garantir pensións dignas para manter o nivel de vida ademais dun equilibrio intergeneracional en canto a cargas fiscais e beneficios. Estas cuestións lévannos ao terreo da flexibilidade laboral, adaptando o mercado laboral a futuras fórmulas de traballo (teletrabajo, discontinuidad). Por último, moitos ven necesaria a complementariedad entre sistemas públicos de pensións con sistemas privados.
 

As decisións que se tomen hoxe terán un impacto profundo nas xeracións futuras e na cohesión social do país. É fundamental que o debate sobre estes temas transcenda as divisións políticas e céntrese en buscar solucións sostibles e equitativas. Só a través dun diálogo construtivo e un enfoque a longo prazo, España poderá enfrontar con éxito os retos demográficos e económicos que se aveciñan, asegurando un futuro digno para todos os seus cidadáns, tanto para os que están en idade de traballar como para aqueles que culminaron a súa vida laboral.