Ramón Mariño profunda nos nomes dos fanzines nas xornadas de onomástica da RAG

O encontro, titulado "Os outros nomes", busca explorar as razóns sociais e persoais detrás da elección de nomes na ciencia, a cultura tradicional, e outras áreas menos exploradas.

Así, por exemplo, Ramón Mariño Fernández, autor do libro editado por Laiovento Fanzines en Galiza e redactor dese xornal, presentará na IX Xornada de Onomástica Galega a súa análise sobre os nomes destas publicacións autoeditadas, as cales adoitan ser creadas por e para persoas que viven á marxe das canles de divulgación principais da industria cultural.

En canto á lingüística, un dos trazos distintivos dos fanzines galegos contemporáneos son as variacións alfabéticas, como a representación do son /k/, que en galego se escribe con "c" ou "qu", pero que nestes medios adóitase substituír pola letra "k". Desde os anos 80, tamén é habitual cambiar o dígrafo "ch" por "tx", tomado do éuscaro. Mariño cita como exemplos os fanzines *Komando Kutxarilla* e *K-putxa*, e sinala que estas modificacións responden a unha actitude de desafío cara ás normas establecidas por institucións académicas e, por extensión, gobernamentais.

Ademais do seu aspecto onomástico, estes fanzines funcionaron como "plataformas de lanzamento" de termos que hoxe en día son comúns, como contracultura ou hardcore, explica Mariño. En resumo, engade, os fanzines enriqueceron e seguen contribuíndo á lingua oral e escrita en galego, ofrecendo novas solucións lingüísticas.

Pola súa banda, o biólogo e divulgador Xurxo Mariño ofrece unha exposición na que salienta a importancia da nomenclatura científica e a súa relación con Galicia. O experto sinalou, entre outros exemplos, á Vipera seoane, unha serpe que leva o nome do naturalista galego Víctor López Seoane, en recoñecemento ao seu labor no campo da zooloxía. Segundo Mariño, cada ano créanse máis de 10.000 nomes científicos baixo o sistema binomial de Carl von Linné, que con frecuencia renden homenaxe a personaxes ou rexións, como é o caso de Galicia.

O biólogo tamén mencionou outros exemplos de seres vivos relacionados coa rexión, como o fungo Amphirosellinia gallaeciana e diversos escaravellos que levan a denominación gallaeciana ou gallaecus resaltando a vinculación destes nomes coa terra.

Nomes celestiais e de intelixencia artificial

Pola tarde, o divulgador astronómico Martin Pawley abordará a relación entre a astronomía e a onomástica, cun enfoque especial no proceso que permitiu nomear unha estrela en honra á escritora Rosalía de Castro. Segundo Pawley, aínda falta moito por facer para fixar criterios na adaptación de nomes galegos para estrelas e constelacións. Ademais, mencionará nomes tradicionais do firmamento galego, como a "estrela panadeira" para referir a Venus.

Outro dos temas destacados será a onomástica nas tecnoloxías de intelixencia artificial. As lingüistas Elisa Fernández Rei e Adina Ioana Vladu, xunto coa enxeñeira Carmen Magariños Igrexas, explicarán como se elixen os nomes das voces galegas de intelixencia artificial. Segundo Fernández Rei, en linguas minorizadas como o galego, búscanse nomes que reforcen a identidade cultural. Exemplos destas voces son Sabela, Icía e Celtia, nomes que, segundo as relatoras, non só humanizan a tecnoloxía, senón que transmiten personalidade e emocións.

Nomes tradicionais na cultura popular e na educación

O evento tamén incluirá unha presentación da filóloga Noemi Basanta, que falará sobre os nomes dos grupos de pandeireteiras, baseados nos seus estudos de tres décadas de historia do Concurso de Música Tradicional Xacarandaina. Segundo Basanta, os nomes destes grupos frecuentemente fan referencia a elementos da fauna, flora e oficios tradicionais galegos, o que conecta estas agrupacións coa identidade cultural e o patrimonio inmaterial do país.

Finalmente, a profesora Anxos García Fonte exporá unha experiencia didáctica baseada na recolección de nomes de animais domésticos en Galicia. Este proxecto, desenvolvido coa participación de estudantes, mostra como a análise da onomástica pode converter nunha ferramenta pedagóxica para reflexionar sobre a relación entre os humanos e os animais, destacando aspectos históricos e afectivos.

Acceso gratuíto e difusión online

As sesións desta xornada, que culminará coa actuación do narrador Celso Fernández Sanmartín, serán de acceso libre e tamén poderán seguir en directo a través da páxina web da Real Academia Galega e a súa canle de YouTube: