Alberto Sánchez, xerente de Cetaqua Galicia: "O residuo é unha materia prima, non algo que hai que ocultar"

Na busqueda do residuo cero, o traballo de compañías como Viaqua e de centros de I+D+i  como Cetaqua están a permitir que nos achequemos ao obxectivo de transformar os desfeitos urbanos en recursos valiosos

Alberto Sánchez, xerente de Cetaqua Galicia, explica a Galiciapress o valor dun proxecto como Ecoval, parte da Estratexia da Economía Circular  que impulsa a Cetaqua e exemplo dos avances que se poden conseguir mediante a colaboración público-privada.

Alberto Sánchez | Foto: Viaqua

E se lles digo que o futuro da sustentabilidade ambiental empeza no noso desaugadoiro? A auga, un recurso tan necesario como escaso, e a súa conservación é un dos grandes retos ao que se deberán enfrontar todos os gobernos e no que Galicia xa se puxo ao choio. O Centro Tecnolóxico da auga, Cetaqua, está conformado por catro entidades que desde Barcelona, Galicia, Andalucía e Santiago de Chile proxecta alcanzar a sustentabilidade e eficiencia no ciclo da auga, o que a converteu en “un referente europeo na aplicación do coñecemento científico á auga e ao medio ambiente”.

Desa carreira pola sustentabilidade nace o proxecto Ecoval, que busca transformar lodos en ácidos graxos volátiles, un produto de alto valor engadido e moita demanda. En Cetaqua Galicia traballan para “revalorizar as correntes residuais tanto a nivel urbano como industrial”, xa que entenden que nelas escóndese a clave para alcanzar o equilibrio ambiental.

A investigación que desenvolvemos mira ao residuo como a unha materia prima da que se pode extraer moito valor

“Sempre se mirou ao residuo e a súa xestión como algo que había que ocultar; a investigación que desenvolvemos mira ao residuo como a unha materia prima da que se pode extraer moito valor. Cambiamos o concepto da xestión de residuos nunha depuradora ou outra instalación para o seu tratamento e pasar a consideralo como unha biofactoría onde temos lodos ou residuos industriais que cunha serie de procesos proporciónannos un produto final que ten saída ao mercado e valor engadido”, explica Alberto Sánchez, xerente de Cetaqua Galicia.

Pero mesmo hai que aplicar distintos tratamentos aos residuos segundo sexan urbanos ou industriais. Nas depuradoras municipais o residuo orgánico “que se xera en moito volume” é produto da depuración da auga e o seu destino adoitaban ser as entulleiras, pero en Cetaqua apostan por reaprovecharlo e “producir unha substancia que son precursores de procesos industriais que serven para a fabricación de compostos químicos ou substancias plásticas”.

O RETO DE ABRIR CAMIÑO

“O que gañamos con isto é que todas estas substancias proveñen dun roteiro petroquímica, son combustibles fósiles finitos, polo que introducir un roteiro que poderiamos chamar 'eco' achega valor e diversifica a estas industrias con produtos finais con estas fontes de materia prima alternativamente sostibles”, sinala. Por iso, por ser unha segunda vía ás fontes tradicionais, a súa demanda creceu exponencialmente: “A nivel de cadea de valor hai moitísimo mercado”.

O que ocorre é que ser os primeiros en abrir esta senda supón “un reto”, como sinala Sánchez, xa que a nivel comercial “atopamos roteiros produtivos con moitos anos e ben engrasadas” que aínda se resisten á innovación. 

“Ese é o reto da I+D+i: demostrar que hai outros camiños e ir avanzando para que no día de mañá poidan ser unha realidade, en tentar que se hai unha serie de barreiras, como poidan ser as legais ou comerciais, polo menos a tecnolóxica xa a teñamos liquidada”, esgrime o xerente de Cetaqua.

EUROPA E As EMPRESAS COA VISTA EN CETAQUA

Esta clase de programas enmárcanse de forma decidida en a Estratexia de Economía Circular, un modelo prioritario tanto para a Unión Europea -boa proba diso é que o programa Ecoval intégrase en Interreg SUDOE a través de fondos FEDER- como para as Nacións Unidas e as súas Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (ODS) que conforman a Axenda 2030. É por iso que, a pesar da resistencia dalgúns a cambiar o chip nesta procura do “residuo cero”, son cada vez máis as empresas dispostas a cambiar o chip.

“É algo que percibimos a nivel europeo, pero tamén nacional ou autonómico, xa que aquí a Xunta lanzou as súas propias estratexias de economía circular de fronte ao futuro. As empresas integrárono así. Nesta serie de proxectos, como a unidade mixta na que contamos co respaldo da Xunta de Galicia e Viaqua, dedicámonos exclusivamente a este tema no que atopamos colaboración de industrias conserveiras como do sector vitivinicolas”, comentan desde Cetaqua, exemplificando estes acordos en a recuperación de polifenoles na adega Martín Codax.

“SOMOS UN MODELO DE COLABORACIÓN PÚBLICO-PRIVADA”

“Máis aló do márketing, si que se está movendo no nivel de I+D+i, cóntase con apoio do sector privado, como o acordo con Viaqua para investigar...es un momento idóneo para facer investigación neste campo porque contamos co interese tanto do sector privado como das administracións”. Tanto é así, que Cetaqua parece ser un claro exemplo do modelo colaborativo entre o público e o privado e dos resultados que estas alianzas poden dar á hora de lograr un modelo eficiente no ciclo da auga.

Desde Cetaqua defínense como “un modelo de colaboración público-privada, con catro fundacións sen animo de lucro”. “A filosofía é incorporar nese modelo a empresas privadas cun gran coñecemento tecnolóxico e de xestión do ciclo da auga, o coñecemento académico que no noso caso incorporamos grazas á colaboración coa Universidade de Santiago de Compostela, e tamén do CSIC, que é o elemento común a todas as fundacións”, agrega Sánchez, á vez que razoa que, á súa entender, este modelo é “o idóneo porque nos permite axuntar o mellor de cada parte; na colaboración está a sinerxia e a potencia do noso modelo”.

Tamén destaca a aposta pedagóxica que fan desde Cetaqua, conscientes de que a receita para a sustentabilidade ambiental parte da educación. “O noso rol, ademais de desenvolver tecnoloxía ou coñecemento aplicado, obríganos a ser un martelo pilón e insistir na importancia do I+D+i e na xestión sostible dos nosos recursos naturais tan vitais como a auga”, sostén o xerente de Cetaqua. “Detrás do xesto de abrir a billa hai persoas e tecnoloxías que funcionan as 24 horas, os sete días da semana e os 365 días do ano. Hai moitísimo coñecemento e tecnoloxías para facer iso posible e todos temos que ser corresponsables de preservar a cantidade e a calidade deste recurso”, subliña Sánchez.

Instalacións do proxecto Ecoval | Foto: Viaqua

“Tratamos de ser un modelo de referencia na aplicación do coñecemento que se xera na academia no ciclo da auga, tentando facer unha I+D+i moi aplicada pero sen centrarnos unicamente no ciclo da auga, senón que traballamos na valorización de residuos e con outras industrias fose do ciclo da auga”.

RECOÑECEMENTO MUNDIAL E NOVOS PROXECTOS

As biofactorias, en calquera caso, xa son unha realidade en cidades como Ourense, Palencia ou mesmo O Porto, onde se pretende implementar este modelo de biofactoría e transformar as depuradoras tradicionais en “instalacións xeradoras de recursos” e ser solución para a xestión de residuos urbanos dentro da economía circular.

“Xa na Cume do Clima de Katowice a estratexia das biofactorias, que naceu en Chile co Grupo Suez que desenvolve un importante programa de transformación para conseguir instalacións completamente sostibles con residuos cero e reutilizando augas tratadas, foi galardoada co premio 'Momentum for change'”, lembra Sánchez. Este non é un tema menor, xa que Cetaqua pertence a leste mesmo grupo empresarial, polo que hai “unha marcada estratexia para investigar nesta liña” como a que se está desenvolvendo en Ourense coa “primeira gran instalación con este concepto de biofactoría ao norte da península”.

FERTILIZANTES PARA PECHAR O CÍRCULO

Con todo, Ecoval non é o único as que garda Cetaqua baixo a manga, xa que vén de recibir un proxecto de Horizonte 2020, “que é a elite da investigación en Europa”, e que desenvolverá na cidade termal. “É un proxecto que ten o obxectivo de formular biofertilizantes intelixentes para a agricultura a partir de lodos”, expón Sánchez. A continuación, recalca a importancia dun programa destas características nunha comunidade como a galega onde o peso do sector primario é tan importante.

“Podemos pechar o círculo de converter os residuos en fertilizantes non tradicionais senón de moi alta calidade e alto valor engadido, especifico para determinados tipos de cultivos. É un proxecto que nos ilusiona, que imos desenvolver durante o próximos catro anos na zona de Ourense e que podemos encadrar xunto a outro proxecto moi enfocados na valorización enerxética ou material de correntes residuais que son o futuro de traballar no noso campo”, conclúe Sánchez.