Persoal das residencias públicas: "A Xunta non aprendeu nada. Se hai outra pandemia vainos a pillar peor que antes"

Galiciapress charla cunha das enfermeiras que pertence a este colectivo de traballadores sociosanitarios que, sen pertencer a sindicatos ou plataformas, vertebráronse coa boca a boca para denunciar publicamente a precariedade do sector.

Cunhas listas de contratación baixo mínimos, co persoal esgotado e queimado pola pandemia e o sobreesfuerzo que veñen realizando desde fai máis dunha década, sen dereito a descansos e sen pluses por traballar domingos e festivos... Os males destes profesionais, esenciais durante a crise sanitaria e agora esquecidos de novo pola administración e a sociedade, son moitos. 

"Cunha enfermeira para 160 usuarios ás veces tes que escoller entre dúas urxencias, e tes que acertar coa túa decisión", denuncian. Sen resposta da Xunta, a posibilidade dunha folga gaña enteiros. 

A voz de Mila Alonso xa denota que está moi fatigada. Só ela sabe cantas persoas atendeu na súa última quenda, a cantas urxencias tivo que dar resposta, cantos quilómetros percorreu polos corredores a fume de carozo. Ela é un dos preto de 3.000 traballadores sociosanitarios que compoñen os persoais das residencias de maiores, de menores ou de persoas dependentes que están baixo xestión directa da Xunta de Galicia. Persoas que en 2020 e os anos seguintes estiveron ao pé do canón durante a crise sanitaria e agora, despois de que pase o peor, ven esquecidos por unha administración pública que non os ten na consideración que merecen. Pero iso acabouse.
 

Da boca a boca e a través das redes, os traballadores sociosanitarios coordináronse para convocar as protestas que esta semana espiron as vergoñas do Goberno de Galicia. Un movemento que que non está estruturado por sindicatos nin plataformas que mobilizan aos traballadores, senón que son os propios profesionais os que se articularon para realizar estes paros conxuntos, fartos de ser os ignorados da administración galega e esgotados despois de ver como durante máis dunha década recortan os seus dereitos, a pesar de ser fundamentais durante a pandemia. 

ENFERMEIRAS, LIMPADORAS, COCIÑEIRAS…TODAS XUNTAS

Entre eses profesionais está Mila, unha das enfermeiras que compoñen este grupo de traballadores sociosanitarios que se puxo en pé de guerra contra o abandono da Xunta. Foron as enfermeiras as primeiras en levantar a voz, pero pronto viron que os seus problemas “eran os do resto do persoal”.

Estes centros, dependentes da Consellería de Política, contan con gremios tan variados como os profesionais de enfermaría, pero tamén persoal de limpeza ou de cociña. “Aquí estamos todos unidos polo mesmo. A maioría das reivindicacións son comúns”, reitera Mila. Neste sentido, celebra que esta unidade se plasmase non só nas protestas celebradas o mércores en Vigo e Santiago, senón noutros centros ao longo da comunidade, onde os seus compañeiros fixeron paros ás 10 horas como protesta pola situación que están a vivir. 

As demandas do colectivo van dirixidas tanto á Consellería de Política Social como á Dirección Xeral de Función Pública, encargada de aprobar as demandas dos traballadores sociosanitarios. No entanto, por agora ninguén contactou con eles, máis aló dalgúns sindicatos presentes nas mesas de negociación -“Os mesmos que foron no seu día asinantes do acordo de concertación, que é o que nos deixou sen nada”, reprende Mila- que trasladan algunhas demandas, a pesar de que non todas son “acordes ao que demandamos os traballadores, senón que moitas son obsoletas e non resolven nada”. 
 

DOMINGOS E FESTIVOS, PERO MESMA RETRIBUCIÓN

Os miles de empregados afectados non reivindican melloras salariais, senón adecuar a súa remuneración ao traballo que realizan nos domingos ou días festivos. “Cobramos o mesmo un martes calquera que en Noiteboa. É con todos os festivos”, critican. “Non temos nin descanso laboral por non poder conciliar, e xa dixeron que os descansos adicionais non nolos ían a dar. Só pedimos que se nos retribuya igual que se retribuye a outros traballadores públicos cando traballan en días festivos”. 
 

“Si a unha enfermeira do SERGAS páganlle máis por traballar en Ano Novo, por que a nós non?”, cuestiona, lamentando á súa vez que a mensaxe que lles lanzan é que son “profesionais de segunda; non nos teñen respecto”. 

“ESTAMOS PEOR QUE ANTES DA COVID”

Outro dos puntos que suscita máis polémica é a dimensión dos persoais, especialmente curta entre os profesionais de enfermaría. Refiren que nalgúns centros o cociente é de 160 pacientes para unha soa enfermeira. É o caso do Complexo Residencial de Atención a Persoas Dependentes de Vigo, onde se dobra o cociente de usuarios que deberían atender por enfermeira. 

“No meu centro, nas quendas de tarde, cando hai unha carga de traballo moi grande por todos os coidados que hai que aplicar a todas estas persoas dependentes, hai unha soa enfermeira para 160 usuarios. Vémonos obrigados a atender á vez unha ou dúas urxencias e non podemos partirnos. Hai que escoller e priorizar a quen atendes primeiro, e non é tan fácil. A decisión que tomes nese momento ten que ser acertada, por ti e sobre todo por eles”, relata Mila, que recalca que estes escenarios son moito máis habituais do que imaxinamos.

“Non dá a vida para atendelos a todos. Quedan todos atendidos pero dunha forma precaria. A calidade asistencial reséntese. Non pode unha soa enfermeira administrar tantísima medicación con coidado, mimo e calma. Tes que facer as cousas correndo para administrar todo en tempo, e ás veces nin así, deixas cousas para cando xa están deitados, e sempre que non xurda ningunha urxencia”, engade. 
 

Neste escenario, o efecto inmediato é que os traballadores entran sempre ao seu horario pero a hora de saída sempre é difusa, xa que dedican moitas horas extra para poder deixar todo a punto. Moitas familias dos residentes son conscientes desta situación e na súa maioría “apóiannos e responden moi ben ás nosas demandas porque o ven no noso día a día; a outras lles falta información, non están ben informados porque non temos o tempo para darlles unha boa atención ás familias”. Os cargos por encima destes traballadores tampouco lles dedican a atención que merecen nin lles pon ao día da realidade dos centros. 

O lóxico sería pensar que, en 2023, e tras unha pandemia mundial que puxo ás residencias no ollo do furacán durante a primeira onda da Covid-19, con miles de mortos nos xeriátricos e centros de persoas dependentes, as administracións públicas reforzarían estes servizos e dotaríanos de todos os medios posibles para ter unha mellor resposta que a que puideron dar no seu día. 
 

É certo que nos centros de xestión pública a situación non foi tan catastrófica como nas residencias privadas, pero moitas feridas aínda seguen abertas. “Estamos moito peor que antes da Covid. Non aprenderon nada. Antes xa non estabamos ben e levamos carrexando isto desde 2012. Temos a sensación de que naquel momento recibimos moito apoio da sociedade polo noso traballo, pero esquecéronnos, ninguén se acorda”, explica con amargura, á vez que manda unha dramática advertencia: “Se algo así volve pasar vainos a pillar de novo sen persoal, nin formación, nin preparación, nin material, nin recursos…van estar peor que antes, porque nós tamén estamos moito máis queimados. Utilizáronnos cando faciamos falta nun momento complicado e respondemos por responsabilidade. Pero non serviu para nada. Ninguén nolo ten en conta”.
 

De feito, as carencias non se notan só no que a recursos humanos refírese, senón que o material escasea e moitos aparellos de diagnóstico ou están rotos ou non se axustan ás necesidades nin ás tallas dos usuarios. “Aparellos para medir a tensión que non dan resultados precisos, carros que nin andan nin ten as medidas axeitadas, o aparello de electrocardiogramas non funcionan, tivemos que suplicar por aparellos para aspirar en caso de atragantamiento que fosen máis potentes porque os anteriores eran un perigo…”, enumera Mila.

“NON HAI PERSOAL NAS LISTAS E NÉGANNOS As VACACIÓNS”

“Fáltannos até paracetamoles. Son cousas tan básicas que sorprenden que se pasen por alto. Non estamos para estar a contar pastillas, pero os nosos xestores non son sanitarios, e non teñen nin idea do tipo de traballo que realizamos”, reprocha con amargura. Para máis inri, as listas de persoal sociosanitario, denuncian, ven recortadas polas “sancións” que aplican desde a Xunta.

“Metéronnos a todos no mesmo saco e tratan igual a un traballador substituto que traballa de administrativo nun edificio público que a un que traballa un domingo pola noite. A precariedade é tal que moitas veces estes traballadores teñen que elixir entre unha administración ou outra. Ás veces, aínda estando de baixa, si chámanos para traballar e non aceptan o contrato, o que fan é eliminalos das listas. Si xa hai poucos, e encima aplican estas penalizacións tan estritas, quedamos a mínimos. Estamos ás portas do verán e non hai recambios. Negan os períodos vacacionais porque falta xente nas listas”, razoan desde o sector, onde a estabilidade brilla pola súa ausencia, o que empuxa a moitos profesionais a buscala noutras áreas ou lonxe de Galicia.

Así as cousas, e vista a repercusión que está a ter a súa loita, desde o colectivo barallan varias opcións para aumentar a presión sobre o Executivo de Alfonso Rueda. “Non temos unha resposta nin da Xunta nin dos representantes. Mentres non teñamos unha resposta que mellore a nosa situación seguiremos con mobilizacións, con concentracións e manifestacións e, si hai que chegar á folga, chegaremos onde faga falta”, anuncia Mila, aínda que apostila que toda decisión será “sempre priorizando a atención aos nosos usuarios”. “Ás veces o que se negocian son miserias. Con miserias non imos pasar outros 15 anos máis”, resolven os sociosanitarios, que non van seguir tragando