Catro anos despois da vaga de incendios que arrasou Galicia, que aínda espera a nova lei de prevención​

Catro anos sepárannos daquel tráxico outubro de 2017 que tinguiu de negro os montes galegos e envolveu en fume a unha comunidade arrasada polo lume. 

A pesar de todo, neste tempo o Parlamento de Galicia aínda está pendente de aprobar unha nova lei de prevención e alcaldes das zonas afectadas reclaman máis apoio á Xunta. 

Bombeiros forestais 

A vaga de incendios que arrasou en outubro de 2017 preto de 50.000 hectáreas nunha semana e provocou catro mortos cumpre catro anos con retos pendentes como: unha nova lei de incendios, melloras na xestión do territorio e executar actuacións comprometidas --como un cinto verde para Vigo ou un gran parque forestal en Nigrán--.

Segundo explican a Europa Press fontes da Consellería do Medio Rural, prevese que o proxecto de lei comece a súa tramitación no primeiro semestre de 2022. Actualmente, desenvólvense "con normalidade os traballos da súa redacción", despois de celebrarse diversos grupos de traballos cos propios profesionais do servizo e coas universidades.

En febreiro de 2019, nunha comparecencia na Cámara galega, o conselleiro de Medio Rural, José González asegurou que este texto estaría listo na pasada lexislatura. Posteriormente, en outubro de 2020, fixaba 2021 como o ano no que Galicia tería un novo texto "consensuado" que reformase unha lei de 2007, aínda que non será ata o 2022 cando chegue á Cámara. Polo medio, tiveron lugar períodos electorais e unha pandemia.

Con todo, o conselleiro facía balance recentemente no Parlamento dos avances nos últimos anos por mor da comisión de investigación creada pola vaga de lumes. Así, destacaba o novo plan forestal, a lei de recuperación de terras para loitar contra o abandono, así como o incremento a seis meses de contratación dun milleiro de bombeiros forestais fixos descontinuos --aínda que nas últimas semanas traballadores manifestáronse contra a precariedade--.

A isto únese que hai sobre un 86% de municipios adheridos ao convenio con Fegamp e Seaga de limpeza de franxas, ademais de que o 75% dos concellos contan cun plan de prevención aprobado ou en tramitación.

A 'ZONA CERO': "QUEDAN MOITÍSIMAS COUSAS PENDENTES"

"Quedan moitísimas cousas pendentes, pero fíxose moito", deste xeito reflexiona o alcalde de Nigrán, Juan Antonio González Pérez (PSOE), catro anos despois dun outubro que situou á parroquia de Chandebrito como unha das 'zonas cero', pois alí faleceron dúas octoxenarias que quedaron atrapadas nunha furgoneta.

Valora que as comunidades de montes de Camos e Chandebrito teñen unha "convicción clara do que queren" cun novo modelo de bosque. Durante estes anos plantaron máis de 25.000 árbores que non son especies pirófitas.

Este domingo, 17 de outubro, Chandebrito acollerá un acto (11,30 horas) polo cuarto aniversario dos incendios coa plantación dunhas "500 árbores" autóctonos en Chans de Rapadouro.

Mentres, en Chandebrito recuperáronse "todas" as casas queimadas e fixéronse franxas de seguridade "con miles de árbores plantadas que non ten nada que ver co previo aos incendios de 2017". "Deses incendios todos foi negativo, pero fíxonos pensar que iamos en mal camiño", razoa.

Paralelamente, o luns que vén comezarán os traballos de limpeza de camiños do gran parque forestal que se proxecta en Nigrán con decenas de hectáreas, que unirá Chandebrito con Camos e abarca "gran parte do que se queimou". Unha actuación que o rexedor espera que estea avanzada en "gran parte" o ano que vén. "Vai ser pronto unha realidade e un antes e un despois".

Iso si, acusa o Goberno galego de falta de colaboración. "Eu, como alcalde de Nigrán, á Xunta non a vi por ningún lado", lamenta. Afea que "non hai unha política nin forestal nin de recuperación de espazos" por parte autonómica. Pon de exemplo que para o gran parque forestal teñen "axuda cero".

"APOIO CASE INEXISTENTE DA XUNTA"

Pola súa banda, o municipio das Neves foi outro dos lugares onde o lume atacou con maior virulencia, pois chegou a arrasar o 90% do seu territorio, unhas 5.000 hectáreas. O alcalde, Xosé Manuel Rodríguez (BNG), valora como "moi positivo" o traballo realizado neste tempo polos veciños, pero ve "bastante negativo o apoio case inexistente da Xunta", que "é a que ten competencia forestal".

O rexedor das Neves recrimina que ata o ano pasado non se puxeron en marcha "pequenas accións", véxase unha aldea modelo "en fase incipiente" e un proxecto con fondos europeos que "xerará unha área de aproveitamento agroforestal". Pide "sensibilidade" á Xunta para un plan de rexeneración do monte "nun territorio especialmente damnificado", pois seguen "sen estímulos para retirada de eucaliptos que arderon e van rebrotando".

En contraposición, Xosé Manuel Rodríguez resalta o proxecto "transversal" municipal educativo-ambiental, chamado 'Ou monte nace na escola', con distintas accións que van de infantil a FP, con "o que se busca evitar unha nova desgraza por falta de sensibilización".

Entre o pouco "positivo" que deixou a traxedia, atópanse os petróglifos da Coutada, que grazas ao lume descubríronse nas Neves, "dos máis importantes dos últimos 25 anos aparecidos en Galicia".

Xunto a isto, o pasado venres a Mancomunidade de Montes de Vigo realizou un acto conmemorativo no miradoiro do parque forestal de Aguieira para reclamar máis recursos e emprazar a superar o "atasco administrativo" de Xunta e Concello para impulsar o comprometido anel verde.

LECCIÓNS PARA O NOVO ESCENARIO DE MEGAINCENDIOS

Precisamente, este ano publicouse o libro 'Unha nova xeración de lumes? Actas do coloquio galacio-portugués sobre incendios forestais', coordinado polo catedrático de Edafoloxía e Química Agrícola Francisco Díaz-Fierros Díaz-Ferros, por mor da serie de conferencias que se realizaron en xaneiro de 2018 tras os lumes que Pedrógão Grande (Portugal) e a onda de 2017 na comunidade galega.

Durante a presentación do libro hai uns meses, Díaz-Ferros xa avisaba de que a prevención de incendios "progresou moi pouco" en Galicia desde a vaga de lumes, á vez que advertía dos perigos que supón a nova xeración de incendios, que aúnan un maior poder de propagación cunha afectación á interface urbano-forestal.

Nesa obra dedícase un artigo --asinado por varios autores-- no que se detalla o contexto no que se produciron os lumes de outubro en Galicia. Entre o 14 e o 16 de outubro de 2017 Galicia atopábase baixo "a anómala influencia" creada polo ciclón 'Ophelia', con "alta temperatura, baixa humidade do aire e fortes ventos". A iso sumábase unha seca previa prolongada. Todo iso deu lugar a 247 lumes en tres días.

Nas simulacións realizadas deses lumes, os investigadores observaron que a propagación do lume en eucaliptales alcanzou entre 1 e 2 km/h, "que xeraba potencias lineais", mentres en piñeirais chegouse ata o 3 km/h.

Sobre o perigo dos novos megaincendios, os expertos determinan que nos lumes de 2017 "máis de 80.000 edificios e 85.000 persoas estiveron a menos dun quilómetro dun incendio".

Esta obra fai consideracións ao novo escenario que pasan por que, "dado o carácter de risco sistémico do incendio forestal en Galicia, fai falta unha visión transdisciplinar que considere ese risco dunha maneira máis integral, en conexión con diferentes usos da terra, e onde os aspectos socioeconómicos e ecolóxicos sexan máis tidos en conta".

Nesta liña, no libro recóllense diferentes artigos. Nun deles, Juan Picos Martín avisa de que nas "políticas sobre territorio rural debería facerse especial fincapé na xestión da carga de combustible".

E é que desde 2017 Galicia viviu outros grandes incendios forestais con miles de hectáreas calcinadas, como os de Dodro e Rianxo (en marzo de 2019) ou os deste verán na Ribeira Sacra.