​Juan Gómez-Jurado: “Hai moito de Galicia no espírito de Loba Negra”

Juan Gómez-Jurado (Madrid, 1977) é, hoxe día, o escritor de thriller de máis éxito e máis internacional de España. Un éxito que desde o ano pasado multiplicouse exponencialmente grazas a ‘Raíña Vermella’, a que moitos consideran a súa opera magna…polo menos ata o de agora, xa que Antonia Scott e Jon Gutiérrez volven só un ano despois para un novo desafío que os levará a enfrontarse na Costa do Sol á ‘Loba Negra’, que dá título a esta segunda parte.

Os que non chegan a el polas páxinas dalgúns dos seus libros fano a través das ondas por algún dos seus podcast, xa sexa ‘Todopoderosos’ ou ‘Aquí Hai Dragones’ (en ambos da man de Rodrigo Cortés, Arturo González-Campos e Javier Canso), polo programa ‘Seriotes de AXN’ ou, mesmamente, por Twitter, onde non é raro verlle responder a algún os seus máis de 200.000 seguidores. A pesar de tantos compromisos, Juan Gómez-Jurado consegue sacar tempo de onde sexa, ata na hora do almorzo, para atender a Galiciapress e, entre bocado e bocado de croissants, explicar como influíu Galicia na súa obra, o proceso que segue para concibir aos seus personaxes ou se veremos algún día a Antonia Scott na gran pantalla.

Juan Gómez Jurado, atendendo a Galiciapress | Foto: Sue Rainbow

Hai moitas persoas que se han reenganchado á lectura ou que directamente entraron neste mundo a través dalgunha das páxinas de Juan Gómez-Jurado. Sempre quixeches ser escritor pero, imaxinábascho cando lías a Roald Dahl ou Julio Verne?

Si, a verdade é que si. Pero hai un momento no que o teño moi claro, como o soño do neno que quere ser astronauta e di: “Iso é o que eu quero facer”. É o verán no que con 13 anos leo tres libros que me cambian a vida: ‘Cemiterio de animais’, ‘O Señor dos Aneis’ e ‘A táboa de Flandes’. Hai un instante no que pensas: “Isto é marabilloso. Quero ser parte de isto”. Supoño que lle pode pasar o mesmo a un neno que quere ser futbolista ou a unha nena que quere ser médico. Nun momento ti recoñeces dentro de ti que iso se comunica contigo dunha determinada forma e a partir de aí empezas a pensar niso, ao principio como un xogo e logo como a túa forma de vida.

‘Loba Negra’ sae con apenas un ano de diferenza con respecto a ‘Raíña Vermella’. Moitos lectores aínda estaban a procesar o ocorrido na primeira parte. De feito, moitos definen ler estes libros como “recibir unha hostia”, que se vai a atopar Antonia nesta segunda parte?

O mesmo pero mellor.

Pois seguinte pregunta.

Váleche así?

Na presentación xa advertiches que non ías desvelar moito máis do libro.

Porque se van a atopar, de novo, cos mesmos ingredientes que en ‘Raíña Vermella’: un thriller cargado de tensión, sentido do humor e personaxes que son moi característicos e moi especiais. E aos que me atrevo a dicir que lles vai a custar moito esquecer.

Fai falta moito sentido do humor para escribir cousas que ericen a pel como as historias de Antonia Scott ou O Paciente.

O sentido do humor fai falta para vivir. É necesario. Cando morreron os meus pais, con moi pouco tempo de diferenza uno do outro, eu refuxieime na risa porque era o único que me axudou nuns momentos tan complicados e difíciles. E dalgunha forma con iso deime conta de que o sentido do humor non estaba incorporado aos meus libros, ou polo menos non coa nitidez que a min gustaríame. Probablemente por falta de madurez miña como escritor ou porque aínda non atopara un estilo co que me sentise cómodo. Antes vendía moi ben, pero non era o fenómeno que está a ser isto con 14 meses na lista dos máis vendidos. Que realmente semana, a semana, a semana, a semana siga nesa lista…De feito acábanme de chamar para dicir que ‘Raíña Vermella’ pasou a ‘Loba Negra’ nas contas da semana anterior. O cal é absurdo, porque desde o punto de vista editorial non coincide con ningún modelo.

O boca a boca.

Evidentemente. É algo que só pode vir do público, dos lectores. Son os que o fan posible. Fai moito que nós directamente non facemos publicidade nin nada. O que facemos é ver como a xente se ha feito cos libros. Perténcenlles. Entón: que é o que diferencia o que facía antes co de agora? Simplemente que atopei que tiña que engadir máis sentido do humor. Unha maneira máis aceda e sarcástica de ver a vida. E tamén lle debo moitísimo aos meus compañeiros do podcast Arturo, Rodrigo e Javi. Como me ensinaron eles a superar as cousas moi duras que pasaron nestes últimos anos e como xunto a eles eu tamén me feito mellor escritor aprendendo a manexar a linguaxe da radio e da comedia.

Juan Gómez-Jurado con Arturo González-Campos

Hai moito dos Todopoderosos entre as páxinas de ‘Loba Negra’ entón?

Non é tanto de ‘Todopoderosos’ como dunha maneira de ver as cousas. Que se parece, curiosamente, á maneira na que os profesionais de verdade ven as cousas cando lles suceden. Refírome á Policía ou a Garda Civil. Cando se atopan cun morto protéxense de maneira natural coa risa. Atopeime con que moitos policías e xente das Forzas e Corpos de Seguridade do Estado que ao ler os libros escribíronme e dixéronme: “É xusto así a forma na que vemos moitas veces as cousas”. Contábame unha inspectora de policía o caso dunha señora que se tentou suicidar tirándose desde un sexto piso, pero non conseguira chegar ao chan porque se enganchou nun tendedero. Morreuse igual, pero a situación pode espertar moitas risas. Entón, efectivamente, chega un momento no que só podes protexerche desas cousas desa forma. E aos meus fillos tamén lles tentei inculcar o mesmo, as mesmas cousas que aprendín mentres estou cos meus compañeiros ou mentres escribo, e é que só se poden procesar as cousas, sobre todo as máis serias, ríndoche da nosa inconsecuencia, da pretendida gravidade que moitas veces tentamos imbuír ás cousas. O meu pai cando estaba a agonizar co cancro estábase descojonando. E pensei: “Era isto!”

Os fans xa meten présa con “Para cando o novo de Antonia e Jon?”, pero, pensas no momento no que se acabe o percorrido de Antonia Scott? Pode pasarche como a Arthur Conan Doyle e que os lectores che obriguen a retomar o personaxe?

Xa pasa agora, e a resposta é a que creo que debería dar a Arthur Conan Doyle: Haberá os que haxa. Egoístamente preferise que Doyle converteuse nun escravo para gozar de máis novelas súas. Mellor para min; peor para el.

Entre escribir, presentacións, actos, atender ao Twitter, ‘Todopoderosos’, ‘Aquí Hay Dragones’, os ‘Seriotes de AXN’…a un non lle saen as contas. De onde saca Juan Gómez-Jurado o tempo? Como consegue un escritor con tantos compromisos organizarse para atender a todo? Porque seguro que a última de Star Wars tampouco a perdoas…

De feito teño entradas para a estrea, a preestrea e para dous días despois. A penso ver tres veces a semana que vén. O tempo? Fácil: durmindo pouco. Onte mesmo deiteime ás 4 da mañá para escribir un artigo. Con calendarios estritos, tentando facer a maior cantidade de cousas ao día. Tamén me aburro se só estou a facer unha cousa. 

De Antonia Scott haberá os libros que haxa

Non direi que sexa unha persoa hiperactiva porque me parece que non creo que me corresponda ningún diagnóstico, pero facer algo durante moito intre paréceme un aburrimento. Para min o inferno é currar oito horas nunha oficina. Faríao por necesidade, claro. Pero non me refiro a unha oficina concretamente, senón a calquera traballo con horarios, vendo todos os días ás mesmas persoas…Logo, curiosamente, busqueime un traballo onde vexo todos os días ás mesmas persoas.

Volvendo ao de se había ou non algo de ‘Todopoderosos’ no último libro… e de Galicia? Ten algo o universo de Antonia Scott da súa estancia en Santiago de Compostela?

Por descontado. Unha das cousas que máis me sorprende é como o humor galego custa moito trasladalo fose. Eu vou a Madrid e conto segundo que chistes e non o entenden. Hai bromas que só se entenden aquí, que son como un milímetro máis de sarcasmo e de secura. E diso si que hai moito, da maneira norteña tamén de ver a vida como a que ten Jon. Hai moito de Galicia no libro, aínda que só sexa no espírito. Jon é vasco porque é vasco, pero perfectamente podería ser galego porque ten esas mesmas características de tozudez, por non chamalo cabezonería, resiliencia e entrega total e absoluta ás persoas que quere coa desconfianza ao resto.

Es un dos poucos escritores que pode acompañar aos lectores ao longo de calquera etapa da súa vida, por iso nas firmas de libros atopamos a lectores de todas as idades que van desde ‘Rexcatadores’ ata ‘Cicatriz’ É diferente o proceso para construír un personaxe como o de Alex Colt en comparación co de Simon Sax?

Moi diferente. Dicía Roald Dahl: “Escribir para nenos é como escribir para adultos só que hai que facelo mellor”. E é exactamente así. Tes que esforzarche moito para ser máis concreto, para ser máis preciso, para atopar a palabra exacta e para que haxa os termos o suficientemente desafiantes para unha idade como para que aprenda por contexto pero non demasiados ata o punto de que o texto resulte críptico ou inaccesible. Entón iso supón un esforzo mental considerable. Non imaxinaba que fóra a ser tan difícil cando me puxen con iso e logo deime de bruzos coa realidade. É moi moi fodido escribir para nenos…pero é moi gratificante. 

Jon é vasco, pero perfectamente podería ser galego 

Cando veñen os rapaces ás firmas é o mellor, poder verlles. Onte dicíame un: “Este linmo nunha noite”. E miras á nai para comprobalo, porque son 350 páxinas, e ela asénteche. Non se que quere dicir, pero desde logo significa algo. Para outras persoas iso pode ser moi pequeno, pero para min non, é moi importante. 

Hai pouco acusáronche “” de utilizar unha linguaxe simple e tomáchescho como un alago. Cantas palabras podes chegar a valorar e descartar ata atopar o termo adecuado?

Escribir dunha maneira literaria é, non direi que relativamente sinxelo, pero desde logo máis alcanzable que chegar exactamente ao mesmo sitio sen perífrasis verbais, sen subordinadas, utilizando a cantidade xusta de adverbios e a menor cantidade posible de adxectivos. Porque a literatura é evocación. Cando eu escribo algo, aínda que o estea contando en tempo presente como ‘Raíña Vermella’, cando chega á cabeza dos lectores sucede un segundo atrás no futuro. A miña batalla fundamental é contra a incomprensión, contra o ser capaz de ser capaz de transmitir no mínimo espazo a maior cantidade de información posible.

Onte alguén me acusaba, a falta de algo peor, de que os meus libros eran dunha enorme simpleza na linguaxe. Deille as grazas, porque me custou moito esforzo alcanzala. Mensaxes como estoutro me enchen de alegría, porque significan que todo ese esforzo serve para algo.

— Juan Gómez-Xurado (@JuanGomezJurado) December 11, 2019

Escribir un thriller canónico coas regras do xénero para min sería algo moito máis sinxelo, porque xa o fixen varias veces e téñoo interiorizado. Pero a partir de aí ti exposche novos retos. Como podo, respectando estas regras, introducir algo novo de valor literario dentro da narrativa? Iso é unha tensión xigantesca porque supón ter que estar a buscar palabras e metáforas concretas e imaxes literarias que sexan evocadoras pero sen saltarche as regras. Estás a bailar sempre ao bordo dun tellado. É moi gozoso e divertido pero corres riscos. Cando escribín ‘Raíña Vermella’ só pensaba en que se me ían a tirar ao pescozo. E con todo esa maneira de contar as cousas, que non rompe pero si estira as regras do xénero, atopou a súa resonancia entre a xente. E non me preguntes como, porque non che vou a dicir que é froito da casualidade, pero si é imposible de prever. Ti non sabes o que buscaba a xente, como cando empezamos Todopoderosos.

Quen se ía a imaxinar que Batman interesáballe a tantísima xente. E sen importar o tema, que as entradas para velo acábanse o mesmo día.

Claro. Dixémonos: “Imaxínasche ter 10.000 oíntes?”. Imos por medio millón. É moi besta. E cada mañá hai 200 persoas máis. O único que importa é a maneira de contar as cousas. A paixón é o divertido e o interesante. Iso é o que á xente divírtelle e está xenial porque é exactamente o que nós facemos. Nós non iamos cambiar porque a xente demandase outra cousa. De feito, cando alguén pide moito un tema non o facemos porque entón pensamos que isto do que se trata é da sorpresa e o descubrimento.

É case máis para vós.

Ten que ser así. Toda labor creativo tense que crear para unha soa persoa, que é o que a fai. Non podes traballar nin facelo doutra forma. Dígoo de corazón. Eu escribo para min como un pintor pinta para el. En realidade en ‘Todopoderosos’ falamos para nós catro. É unha conversación á que logo a xente súmase pero empeza e termina na mesa. Logo despois a xente a magnífica e multiplica. Pero nós non lle falamos a ninguén. Ás veces mesmo rompemos a cuarta parede, pero en moi contadas ocasións.

'Loba Negra' promete ser un dos libros do ano | Foto: Sue Rainbow

Agora a pregunta que se fai todo o mundo e que estarás cansado de responder: Cando vai estar Juan Gómez-Jurado na gran pantalla? E se é da man de Rodrigo Cortés?

Pasará cando pase. Non o sei.

Pero é o paso natural dun superventas acabar no cinema?

Viches a adaptación cinematográfica de ‘A sombra do vento’? Non. Nin ti, nin eu, nin ninguén. Porque non existe. Hai pouco puxen en Twitter que levo toda a vida fracasando neste empeño e é posible que dentro de 30 anos sigades facéndome esta mesma pregunta e que logo chegue o meu fillo e fórrese vendendo os meus dereitos, como con Tolkien. Pero é inxusto comparalo desta forma, porque noutro momento sería imposible sen a tecnoloxía coa que contou Peter Jackson.

Pero entón é inxusto comparar ‘Raíña Vermella’ con ‘A sombra do vento’, xa que ningún libro parécese a outro.

Neste momento falaba de características técnicas, porque hai libros cos que simplemente non o consegues. Dis: esta é a miña visión. Como vou contala? Como vou tentar adaptalo da mellor forma posible? E sobre todo fai falta diñeiro, non se pode facer de calquera forma. E achégasche ao mundo do audiovisual e ou non atopan a maneira, ou non aparece a persoa adecuada ou esa persoa non ten suficiente diñeiro como para levalo a cabo. Recibo decenas de veces ao día mensaxes que me preguntan cando imos facer unha adaptación con Rodrigo Cortés. E ao principio facíanos graza, nin o mencionabamos. Porque non é algo que nos teñan que dicir a nós, senón a un fondo de investimento e que poñan uns cuantos millóns de euros para ser capaz de facer algo.