Sindicato de Inquilinas: "O único camiño é loitar. Os cambios non se producen polas bondades dos políticos"

O Sindicato de Inquilinas botou a rodar facer uns meses en Vigo. Como foron estes primeiros meses e que acollida está a ter? 

O Sindicato de Inquilinas nace da antiga Plataforma de Afectados pola Hipoteca (PAH) en 2019. Tras unha redución da actividade pola pandemia, hai un ano e medio que lle demos un novo ánimo ao Sindicato no que nova xente foi implicar e comezamos un novo ciclo de actividades con mobilizacións, talleres, asesorías colectivas, entre outras actividades. Cada vez máis xente está a achegarse porque o conflito da vivenda non deixa de crecer e ven na organización colectiva unha oportunidade para defender o acceso a unha vivenda digna, estable e asumible.

Cales son os principais problemas que enfrontan as inquilinas en Vigo en relación co acceso a unha vivenda? Algún colectivo está a sufrir especialmente as dificultades? 

O principal problema da vivenda en Vigo, e noutros lugares, é a especulación. A lei de oferta e demanda non pode explicar por si mesma os prezos abusivos cos que nos atopamos. Hai que ter en conta a cobiza por querer sacar o máximo rendemento dun ben fundamental que se converteu en produto co que comercializar. A especulación explica porque non deixan de subir os prezos, tamén porque os propietarios deciden retirar as vivendas do mercado de aluguer para dedicalos a aluguer turístico, e porque os bancos non pon en aluguer asumible os miles de vivendas buxán das súas carteiras, por pór algúns exemplos. Aqueles que din que o problema da vivenda é exclusivamente por falta de oferta non queren ver a imaxe completa ou ben lle interesa iniciar un novo ciclo de construción masiva, como xa ocorreu nas últimas tres burbullas inmobiliarias.

A imposibilidade de acceder a unha vivenda digna afecto a cada vez máis poboación, ampliar os perfís de xente que padecen esta situación. Destaca a dificultade de acceso dos mozos, pero tamén de xente maior que é expulsada da súa vivenda para poder subir os prezos. As persoas racializadas, persoas en situación irregular, así como familias con fillos pequenos ou con mascota, son perfís con maiores problemas para atopar unha vivenda digna.

Como impactou o aumento do turismo e os pisos turísticos na dispoñibilidade e o prezo da vivenda en Vigo?

Esta fórmula ultraespeculativa da vivenda como son os pisos turísticos está a ter tres grandes consecuencias para o mercado de aluguer de vivenda habitual: a redución da oferta, a subida dos prezos e a expulsión dos veciños, que está a levar a un baleirado social dos nosos barrios.

Un exemplo claro da crise da vivenda atopámolo en sucesos como o que tivo lugar en outubro de 2023, cando un incendio na rúa Alfonso X o Sabio provocou a morte dunha nai e os seus tres fillos nunha infravivenda. É o da okupación un verdadeiro problema na cidade? Está a tentarse atallar?

Nestes casos, non é a okupación o problema, senón o estado de conservación das vivendas, concretamente as infravivendas, que non cumpren cos mínimos de habitabilidade precisos para vivir en condicións dignas e seguras.

Os casos de okupación son mínimos, pero empresas aseguradoras, partidos políticos e determinados medios de comunicación empéñanse en facer deste un cabalo de batalla, metendo medo aos propietarios á hora de alugar vivendas para residencia habitual. A razón detrás disto é xustificar a necesidade de liberar solo para unonuevo ciclo construtivo que achegue máis oferta de vivenda. Pero, en realidade, os casos de okupación son mínimos.

PROPOSTAS CONTRA A ESPECULACIÓN

No decálogo do Sindicato recalcades que estamos ás portas do estalido dunha burbulla como ocorreu en 2008 que beneficia a fondos voitre e estranxeiros ricos. Que medidas concretas propoñen para abordar a especulación inmobiliaria en Vigo e garantir o dereito á vivenda? Hai aberto algún diálogo coas administracións públicas para trasladar as propostas?

Se entendemos que a base do conflito da vivenda é a especulación, a única forma de facerlle fronte de maneira eficiente é con medidas antiespeculativas como a baixada dos alugueres e a regulación dos prezos. Os prezos actuais son insosteible e afogan a miles de persoas. Precisamos unha baixada inmediata e a regularización para que non poidan volver subir de forma desproporcionada.

Contratos de aluguer indefinidos. Cada 5 ou 7 anos expúlsannos dos nosos fogares para subir os alugueres, provocando milleiros de desafiuzamentos invisibles. Precisamos contratos indefinidos para poder desenvolver proxectos de vida nolos nosos fogares. Tamén frear as vivendas de uso turístico, deixando de dar licenzas e dando pasos para a prohibición deste uso ultraespeculativo da vivenda.

Ao tempo, hai que abordar a recuperación de vivendas buxán, turísticas e en aluguer de tempada. Mentres se fala de falta de vivenda, centos de miles de casas utilízanse para fins que non son vivenda habitual. Precisamos recuperalas para que cumpran a súa función social. Aumentar o parque de vivenda pública, tanto para aluguer social como aluguer asumible, para alcanzar o 15% da vivenda construída e o fin da compra especulativa. A vivenda non pode ser un investimento. Débese prohibir a compra de vivenda se non é para vivir nela, xa sexan fondos voitre ou rentistas individuais.

Como afecto a gentrificación aos barrios tradicionais de Vigo, como Ou Calvario ou Teis, e que estratexias expón o sindicato para protexer ás comunidades afectadas?

A gentrificación de barrios tradicionais supón a substitución de poboación con menos recursos por outra con maior poder adquisitivo, nun contexto de renovación ou reforma urbana. Por tanto, as principais consecuencias son a expulsión de veciños dos barrios e subida dos prezos de aluguer. A expulsión da veciñanza tamén afecto ao comercio de barrio, xa que é a súa principal clientela. E si non hai veciñas que compran nestes comercios, estes van desaparecendo e novos comercios van abrindo destinados a outros públicos. Tamén debilita as comunidades e as relacións nos barrios, ante a perda de poboación. Por tanto, o turismo está a ter un impacto negativo determinante nos barrios tradicionais.

Nas cidades atopamos moitas veces que o mercado do aluguer está dominado ou por grandes tenedores ou por inmobiliarias. Que diferenzas observan entre a problemática da vivenda en Vigo e noutros puntos de Galicia, como as zonas rurais ou as cidades máis pequenas? 

A maior parte das vivendas en aluguer aínda están en mans de pequenos propietarios que ofertan as súas propiedades a través de portais ou empresas inmobiliarias. Aínda que, grandes tenedores e fondos voitre comezan a ter unha maior presenza no noso territorio. Un exemplo son os múltiples edificios que están a comprar no centro da cidade para dedicalos completamente a apartamentos turísticos.

O conflito da vivenda é algo que comezou en grandes cidades como Madrid ou Barcelona, pero xa hai uns anos que está a afectar tamén as medianas e pequenas cidades, especialmente aquelas que teñen un atractivo para o turismo, como aquelas que se atopan preto da costa. 

MÁIS MOBILIZACIÓNS?

Os máis novos son os que enfrontan máis problemas para emancipar, recorrendo irremediablemente en moitas ocasións Que mensaxe enviarían á mocidade galega que enfronta dificultades para emancipar debido aos altos custos da vivenda? Como se articularía unha “folga de alugueres” como a que propón o sindicato?

A mensaxe para a mocidade é o mesmo que para o resto que ten dificultades en atopar unha vivenda digna, estable e asumible: o único camiño é organizar e loitar. Os cambios non se producen polas bondades dos políticos, senón pola presión social que obriga a tomar esas decisións. Polo que convidamos a toda a mocidade a unir e traballar conxuntamente, como fixeron no seu momento os movementos veciñais para lograr vivenda, servizos e equipamentos nos seus barrios, ou o movemento obreiro para alcanzar mellores condicións laborais, entre outros exemplos. 

A folga de alugueres é unha ferramenta sindical máis na loita pola vivenda. Utilízase só nos momentos no que é necesaria e hai diferentes formatos que se adaptan ás diferentes circunstancias que nos podemos atopar. Os exemplos actuais máis visibles son as folgas de máis de 900 afiliadas fronte a dous fondos voitre en Madrid e Barcelona. 

O pasado mes de abril convocáronse mobilizacións en distintas cidades españolas para denunciar a crise da vivenda. Hai programadas máis mobilizacións para os próximos meses?

O traballo non cesa. Estamos a articular estratexias locais, autonómicas e estatais que irán comunicar no seu momento. Pero é importante sinalar que a loita non descansa, tampouco no verán. Seguimos traballando nunha estratexia diversificada que inclúe a organización de talleres formativos e asesorías colectivas en diferentes barrios da cidade, traballar a problemática das vivendas de uso turístico xunto con outras organizacións de Vigo e do Morrazo e, por suposto, continuar coa incidencia política a través de mobilizacións que se anunciarán ao seu debido tempo.