Tensión eólica en Galicia: a decisión do Supremo hoxe é só un aperitivo dos que vén encima

A Sala do Contencioso-Administrativo do Tribunal Supremo ha emitido hoxe dúas providencias que inadmite os recursos de casación presentados pola Xunta de Galicia e as empresas Green Capital e Wind Hero, confirmando así a paralización cautelar dos parques eólicos Troitomil (en Negreira e A Baña, A Coruña) e Ventumelo (entre Ourense e Lugo).
 

Que alcance teñen estas decisións no actual envurullo xurídico que mantén lastrado o desenvolvemento do sector eólico en Galicia? Como sucede cos mercados, cada un conta a feira segundo lle vai nela.
 

CAMPAÑA POLÍTICA CONTRA VILLARES E Os seus COMPAÑEIROS?

Así, os avogados que lograron que o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia parase eses parques -#pór no punto de mira da Xunta e das empresas do sector- saca peito.
 

O fallo supón un pau para a Xunta e as promotoras, que tentaran reverter as suspensións ditadas polo TSXG, destacan desde o buffet coruñés Pérez Lema.
 

Os letrados van máis aló e interpretan que é un revés á “inaudita campaña de deslexitimación do labor do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, onde a Xunta de Galicia desautorizou en termos moi duros as decisións do Tribunal”.
 

Hai que ter en conta que un dos relatores das sentenzas foi Luís Villares, o xuíz que no seu día aparcou a magistratura para liderar En Marea. O sector e a Xunta cuestionaron coa boca pequena a súa obxectividade, porque En Marea foi crítico con algúns proxectos eólicos e o propio Villares chegou a participar en acto contra algunhas instalacións.

Así as cousas, os letrados vencedores hoxe atacan a “irregular” campaña política contra “unha decisión xurídica plenamente axustada a dereito, un comportamento que resulta xuridicamente inaceptábel”.  Na súa opinión, a decisión do Supremo reforza a tese do TSXG, que priorizou a preservación do medio ambiente e o benestar das comunidades afectadas fronte aos intereses económicos do sector eólico.

A Xunta de Galicia reaccionou cunha mensaxe ambivalente tras coñecer o fallo. A conselleira de Economía e Industria, María Jesús Lorenzana, manifestou un “absoluto respecto” á decisión xudicial, pero defendeu con firmeza o traballo e as resolucións do Goberno autonómico. “Seguiremos traballando nos tribunais, como estamos a facer no Tribunal Supremo ou no Tribunal de Xustiza da Unión Europea (TJUE)”, engadiu.

Nesas instancias superiores segue a pelota xudicial. Sendo importante a decisión de hoxe, non resolve, nin moito menos, o envurullo, nin a favor dos críticos coa forma de aprobar a Xunta os parques nin a favor dos empresarios eólicos.

“Non xulgan si a paralización foi correcta, só que non é asunto seu”, sinala un experto do sector. É dicir, o Supremo hoxe non entrou no fondo da cuestión, simplemente explicou que non procede tombar a paralización cautelar ditada polos xuíces galegos. Tecnicamente, esa paralización está ben, á espera do ditame sobre o fondo da cuestión.
 

O fondo da cuestión é si os promotores dividiron artificialmente os parques eólicos en varios proxectos para lograr non superar o límite de 50 MW. A partir de aí, o responsable da tramitación é o Estado, que se supón máis lento e distante que San Caetano.

O TS admitiu a trámite un recurso de Greenalia -sociedade onde é membro do Consello de Administración a ex-conselleira de Medio Ambiente Beatriz Mato- baseado neste punto. Dado que outros Tribunais Superiores de Xustiza doutras comunidades autónomas han adoptado interpretacións contraditorias coa interpretación dos xuíces galegos, o Supremo está obrigado a unificar doutrina.

Cando o fará? Pronto, sinalan fontes do sector. De aí o evidente nerviosismo que hai no TSXG, as compañías eólicas e os despachos de San Caetano.
 

Hai que ter en conta que polo menos unha ducia de parques eólicos foron paralizados preventivamente por entender que os promotores habían fragmentado ilegalmente os seus proxectos e que a Xunta mirara para outro lado. 

De ratificar o Supremo o TSXG, o revés para o estropicio para o sector eólico galego sería enorme -a patronal da construción acusou os xuíces galegos de ocasionar a perda duns 8.000 empregos- e o custo político para a Xunta tamén. 

Mesmo se os promotores tramitan novos proxectos de máis de 50 megawatts ante o Estado, sería necesario que as Cortes aprobasen unha lei para para estender o prazo de caducidade do dereito de conexión á rede electrónica destes parques, fixado para o verán de 2028. Dada a división que hai no Congreso, parece complicado calquera acordo en tal sentido.

Pola contra, de tombar o Supremo o criterio de fragmentación fraudulenta apreciado polo TSXG, a sentenza suporía un revés profesional moi duro para os xuíces do TSXG -non exclusivamente para Villares porque hai que lembrar las sentenzas foron unánimes ditadas por tribunais con diferentes membros- . 

Un TSXG que no último lustro gañouse con suor a fama como un dos tribunais medioambientalmente máis sensibles en España, algo que levanta bochas entre moitas empresas e a administración, que ve como os xuíces lle tomban a miúdo as súas autorizacións ambientais. Cuestión nada baladí si temos en conta que é moi probable que a sala coruñesa pronto teña que pronunciar sobre outros proxectos crave, como Altri ou a mina de Touro.