O debate sobre a madeira queimada reavívase ao pedir os madeireiros sacala canto antes

A Fundación Arume, na que participan as grandes empresas e patronais da madere, pediu que se priorice a retirada da madeira queimada tras a grave vaga de incendios que arrasou miles de hectáreas en Galicia durante o mes de agosto, especialmente na provincia de Ourense. O lobby considera que esta medida é necesaria tanto para a restauración ambiental como para evitar a propagación de pragas. A proposta reavivou a polémica sobre o futuro da madeira afectada polo lume, un debate no que conflúen visións enfrontadas entre o sector forestal e quen alertan de que permitir a súa comercialización pode alimentar un mercado ligado aos incendios.

A Fundación Arume, creada en 2019 e que agrupa a boa parte do sector forestal galego, insiste en que a eliminación da madeira queimada é o primeiro paso do proceso de recuperación ambiental dos montes afectados. Para defender esta postura, os seus socios —entre os que figuran serraderos, industrias, propietarios de montes e a Universidade de Vigo— subliñan que a curta e retirada deben realizar con autorización administrativa e recomendacións técnicas, de forma que queden restos que contribúan a evitar a erosión do solo ata que cheguen as reforestacións.

O colectivo lembra, ademais, que a madeira que non se retire con rapidez corre o risco de deteriorar, o que non só dificultaría o seu aproveitamento económico, senón que tamén xeraría un risco fitosanitario. En zonas como o sur e o oeste de Ourense, onde está presente o nematodo do piñeiro, as plantacións danadas serían un foco de propagación desta praga, xa que os insectos que a transmiten atopan un hábitat propicio nas árbores queimadas.

O debate de fondo: vender madeira queimada si ou non

A proposta de comercializar a madeira queimada ten defensores e detractores. Por unha banda, os representantes da industria sinalan que impedir a venda suporía un duro golpe para os propietarios afectados, entre eles moitas comunidades de montes veciñais en man común. Arume insiste en que existe un compromiso do sector de manter prezos estables, para que os ingresos poidan contribuír a financiar a restauración das zonas afectadas.

Con todo, os críticos con esta visión sosteñen que permitir a venda de árbores calcinadas pode ter un efecto perverso: incentivar indirectamente os incendios, ao xerar un mercado paralelo que aproveitaría situacións de catástrofe. Desde estes sectores advírtese de que, nun territorio como o galego, onde o lume se repite cada verán, a retirada sistemática con destino industrial podería normalizar unha dinámica perigosa para os montes.

A Fundación Arume configurouse en 2019 como unha entidade sen ánimo de lucro co obxectivo de impulsar o desenvolvemento do sector forestal galego. No seu padroado inicial participaban organizacións representativas como a Asociación Galega Monte Industria, a Federación de Serradoiros e Rematantes de Madeiras de Galicia (Fearmaga), a Asociación Forestal de Galicia, o Clúster dá Madeira e ou Deseño, Abanca e varias asociacións de servizos e viveiros forestais.

En 2025, a entidade ampliou a súa composición para dar maior presenza á industria madeireira, coa incorporación de empresas de referencia como Finsa e Taboleiros Hispanos, ademais de varios serraderos galegos de tradición familiar e a propia Universidade de Vigo, a través da súa Escola de Enxeñaría Forestal. Deste xeito, a Fundación pasou de once a dezaseis membros, consolidar como a principal plataforma de interlocución do sector forestal en Galicia.

A organización recalca que a retirada da madeira tras os incendios non ten só un interese económico, senón tamén ambiental e sanitario. Na súa opinión, deixar grandes volumes de troncos en pé ou derrubados sen xestión favorece a aparición de pragas, a descomposición acelerada e o incremento de riscos de erosión. As curtas, explican, cumpren unha función fitosanitaria de especial importancia en áreas próximas a Portugal, onde a presenza do nematodo do piñeiro obriga a un control exhaustivo.

A Fundación defende que, tras a retirada, os restos non utilizables deben distribuír de maneira uniforme no terreo para protección fronte á erosión, unha práctica que permitiría manter certa cuberta ata que se proceda á trituración e posterior reforestación.

As voces críticas coa proposta

Non todos os actores implicados na xestión forestal comparten as formulacións da Fundación. Colectivos ambientalistas e algúns expertos sosteñen que a eliminación da madeira e a súa entrada no mercado pode ser vista como unha “recompensa” ao incendio, favorecendo que determinadas prácticas irresponsables ou mesmo delituosas atopen respaldo nos beneficios económicos derivados de situacións de catástrofe.

A iso engaden a preocupación de que, en moitos montes galegos, a extracción en pendentes pronunciadas ou con solos fráxiles pode ocasionar un dano colateral maior, reducindo a capacidade de rexeneración natural e afectando á biodiversidade. Estes sectores reclaman que se abra un debate social máis amplo sobre o futuro do monte, no que non todo se enfoque no aproveitamento económico da madeira. 

Máis aló das medidas inmediatas, a Fundación Arume subliña que a recurrencia de incendios cada vez máis agresivos obriga a un cambio de paradigma na xestión forestal. Por iso, elevan dúas propostas estratéxicas de gran calado. A primeira é a creación dunha Consellería dedicada exclusivamente aos asuntos forestais, dotada de persoal e orzamento suficientes. Argumentan que o monte, que ocupa dous terzos do territorio galego e xera máis de 23.000 empregos directos cunha facturación de 3.000 millóns de euros, ten o peso específico suficiente para contar cun departamento propio no goberno galego.

A segunda gran proposta é un cambio no modelo de extinción. Arume defende que os servizos de loita contra o lume intégrense na Consellería competente en materia de emerxencias e protección civil. A lóxica detrás desta idea é que os incendios deixaron de ser un problema exclusivamente "forestal" para converter en incendios "rurais", onde a máxima prioridade é sempre a defensa das aldeas e a seguridade das persoas, unha tarefa que encaixa directamente nas competencias de protección civil.